Læknablaðið - 15.03.1999, Blaðsíða 52

236
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
málsaðila hefur tekist að sanna umdeild atriði
með fullnægjandi rökum eða gögnum. Urslit
málsins geta þannig ráðist af því hvort fram
hefur komið fullnægjandi sönnun fyrir því sem
málsaðili byggir kröfur sínar í málinu á. Það er
því endanlega í höndum dómsins að leggja mat
á sönnunargildi þeirra gagna sem málsaðilar
hafa lagt fram. Sambærileg regla kemur fram í
2. mgr. 66. gr. laga um meðferð einkamála þar
sem segir að dómari leggi mat á sönnunargildi
matsgerðar.
Við mat á sönnunargildi læknisfræðilegra
gagna gilda sömu reglur og þær sem almennt
gilda um mat á sönnunargögnum. Því traustari
sem gögn eru þeim mun líklegra er að á þeim
verði byggt við úrlausn dómsmálsins. I því
sambandi skiptir máli að málsmeðferðarreglur
hafi verið virtar og að rétt hafi verið að verki
staðið. Einnig skiptir máli að í mati komi fram
með skýrum hætti hvernig það fór fram, hvaða
athuganir eða rannsóknir voru gerðar, hvað
hafi legið fyrir við matið, á hvaða forsendum
það er byggt og hver rökin eru fyrir niðurstöð-
um. Enn fremur skiptir máli við mat á sönnun-
argildi læknisfræðilegra gagna að læknir hafi
þá sérfræðiþekkingu sem til þarf og að notaðar
hafi verið viðurkenndar aðferðir við gerð þeirra.
Ef þessa er gætt eru meiri líkur á að sönnunar-
gildi þessara gagna verði ríkara en ella og að á
þeim verði byggt við úrlausn dómsmálsins.
Læknisfræðileg gögn eru sjaldnast einu gögn-
in sem byggt er á við dómsúrlausnina. Ef lækn-
isfræðileg gögn eru í samræmi við annað sem
fram hefur komið í málinu verður sönnunar-
gildi þeirra meira en ef ósamræmis gætir.
Dæmi: Ef niðurstöður DNA-rannsókna eru í
samræmi við önnur gögn í málinu geta þær
vegið þyngra en ella í sönnunarfærslunni við
mat á sekt eða sakleysi sakbomings. Þannig
dæmir dómarinn málið í heild út frá öllum
gögnum sem lögð eru fram í því.
1. Orðalag og túlkun
í 5. gr. reglna um gerð og útgáfu læknisvott-
orða segir, eins og áður er komið fram, að
lækni beri að vanda allan frágang vottorðs.
Notast skuli við íslenskt orðaval og því aðeins
erlend fræðiheiti að íslensk orð skorti. Vottorð
skuli þannig gert að sá sem noti það skilji inni-
hald þess og markmið. Þrátt fyrir þessi fyrir-
mæli verður stundum ekki hjá því komist að í
læknisfræðilegum gögnum sé orðalag illskilj-
anlegt öðrum en læknum. Sérstaklega á það við
þegar notuð eru sérfræðiorð. Lýsingar á áverk-
um, forsendur mats, hverjar ályktanir verði
dregnar af því sem fram hefur komið við matið
og rök fyrir niðurstöðum verður allt saman að
vera skiljanlegt til þess að unnt verði að meta
sönnunargildi þess.
I réttarfarslögum er gert ráð fyrir því að hér-
aðsdómari geti kallað til sérfróða meðdóms-
menn ef þörf er á því til að unnt verði að leysa
úr málinu. Læknar eru því stundum kallaðir til
setu í dómi þegar úrlausnarefnið varðar læknis-
fræðileg atriði sem dómari hefurekki þekkingu
til að meta eða leysa úr. Sérfræðiorð og aðrir
erfiðleikar, til dæmis við mat á sönnunargildi
læknisfræðilegra gagna, geta leitt til þess að
dómari kalli til lækna sem sérfróða meðdóms-
menn. Sérfróðir meðdómsmenn taka þátt í því
með dómara að kalla eftir skýringum á því sem
fram kemur í gögnum málsins þegar það á við.
Þeir taka einnig þátt í því að meta sönnunar-
gildi gagna, þar með talinna læknisfræðilegra
gagna.
Læknisfræðileg gögn þarf oft að túlka þegar
sönnunargildi þeirra er metið á svipaðan hátt
og túlka þarf önnur sönnunargögn sem lögð eru
fram í dómsmálum. Oljóst, villandi eða óná-
kvæmt orðalag er til þess fallið að valda mis-
skilningi og veldur hættu á mistúlkun. Ymis
vafaatriði geta risið við sönnunarmatið, svo
sem hvort rannsókn á ákveðnum atriðum veiti
fullnægjandi sönnun fyrir því að brot hafi verið
framið.
í Hœstaréttardómum 1997 á blaðsíðu 2713
er vísað í úrskurð bamavemdarráðs en í hon-
um segi að „læknisvottorð þau, sem fyrir
lágu, væru ekki afgerandi sönnun fyrir því,
að kynferðislegt ofbeldi hefði átt sér stað
gagnvart stúlkunni eftir fyrri læknisrannsókn
1992“.
Þarna er augljóslega um túlkun að ræða á því
sem fram kemur í umræddum læknisvottorðum.
2. Upplýsingar vantar
I dómsmálum vantar stundum upplýsingar
um mikilvæg atriði sem getur leitt til þess að
fullnægjandi sönnun fæst ekki um tiltekin at-
riði. Stundum vantar til dæmis upplýsingar um
ástand sjúklingsins áður en hann varð fyrir
slysi eða heilsutjóni. Oft leiðir það til vanda-
mála, til dæmis við mat á örorku. Það getur
meðal annars veikt sönnunargildi læknisfræði-
legra gagna og haft þannig veruleg áhrif á
sönnunarmatið við úrlausn málsins.