Læknablaðið - 15.09.1999, Blaðsíða 28

696
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
og eftirlits þessa áhættuhóps milli áranna.
Lækkað hlutfall sjúklinga með kólesteról >7,0
mmó/1 meðal þeirra sem fengu bráða krans-
æðastíflu endurspeglar að líkindum aukna
meðhöndlun þessa áhættuþáttar.
I rannsókninni völdum við að kanna dánar-
tíðni allra sjúklinga með bráða kransæðastíflu
án tillits til aldurs við innlögn. Þannig vildum
við fá upplýsingar sem má heimfæra á raun-
verulegan sjúklingahóp í daglegri ineðferð á
hjartadeildum.
Eins árs dánartíðni þeirra sem lifðu af fyrsta
sólarhring lækkaði marktækt milli áranna 1986
og 1996. Lækkunin var 6,6%, úr 26,3% í
19,7% sem er hlutfallsleg lækkun um 25%.
Eins árs dánarhlutfall 1996 er sambærilegt við
það sem McGovern og félagar (18) fundu í
Minneapolis og Gautaborg.
Flestar eldri rannsóknir hafa einskorðað
rannsóknarhópinn við sjúklinga upp að 65 eða
75 ára aldri (13,19,20). Dánartíðni hjá þeim
hluta okkar sjúklingahóps sem er yngri en 70
ára var 13,6% árið 1986 og 9,7% árið 1996
(p=0,328). Hjá þeim sem eldri eru lækkaði
dánarhlutfallið úr 40,8% í 29,7% (p<0,05) sem
styður erlendar niðurstöður (21) um bættar
horfur aldraðra eftir tilkomu segaleysandi lyfja.
Konur reyndust hafa hærri eins árs dánar-
líkur en karlar. Skýringin gæti falist í 10 ára
hærri meðalaldri þeirra og að þær voru fremur
á þvagræsilyfi við innlögn og útskrift.
Notkun segaleysandi lyfja rúmlega þrefald-
aðist milli áranna. Þessi aukning gæti átt þátt í
bættum horfum sjúklinganna eftir bráðakrans-
æðastíflu þar sem sjúklingar sem fengu sega-
leysandi lyf hafa töluvert bættar horfur miðað
við sjúklinga sem fengu ekki þá meðferð bæði
í okkar rannsókn og erlendum. Breytingin er
líklega í samræmi við aukinn skilning á mikil-
vægi þessa meðferðarúrræðis á meðal íslenskra
lækna á þessu tímabili sem getur hafa leitt til
þess að læknar nota segaleysandi lyf mun
ákveðnar en áður. Þó er engin afstaða tekin til
þess hvort segaleysandi meðferð hafi verið
beitt á réttum forsendum í einstökun tilvikum.
Notkun asetýlsalisýlsýru meira en sexfald-
aðist milli 1986 og 1996 sem sýnir vel þá mik-
ilvægu stöðu sem lyfið skipar í meðferð krans-
æðasjúklinga í dag. Þessi aukning gæti verið
hluti af skýringunni á betri horfum síðara árið
þar sem þeir sjúklingar sem útskrifast með ase-
týlsalisýlsýru hafa mun betri horfur en þeir sem
útskrifast án lyfsins í okkar rannsókn sem og
erlendum (1,2). Hins vegar virðist notkun ase-
týlsalisýlsýru fyrir innlögn ekki hafa áhrif á
horfur sjúklinganna. Hugsanlega eru þeir sem
innritast með asetýlsalisýlsýru fremur með
fyrri sögu um kransæðasjúkdóm og því í meiri
áhættu sem vinnur á móti verndandi áhrifum
lyfsins.
Notkun beta-hamlara hefur aukist um 31%
milli áranna 1986 og 1996 vegna mjög vel skil-
greinds hlutverks þeirra í annars stigs forvörn-
um kransæðasjúkdóms (3,4). Á síðari árum er
farið að nota beta-hamlara mun ákveðnar hjá
sjúklingum með hjartabilun. Til að reyna að
leiðrétta fyrir hugsanlega aukinn hluta hjarta-
bilaðra meðal þeirra sem fá beta-hamlara voru
horfur undirhópa þeirra sem útskrifast með eða
án þvagræsilyfja auk beta-hamlara reiknaðar út
og reyndist notkun þvagræsilyfja ekki hafa
áhrif á jákvæða verkun beta-hamlara. Þetta er í
samræmi við nýlega rannsókn sem sýndi bætt-
ar horfur sjúklinga sem útskrifast á beta-haml-
ara, óháð útfallsbroti vinstri slegils (22).
Við fundum ekki mun á horfum sjúklinga
sem útskrifuðust með eða án kalsíumhamlara
og er það í samræmi við niðurstöður erlendra
rannsókna (23).
Verri horfur sjúklinga á þvagræsilyfjum, dí-
goxíni, nítrötum og/eða lyfjum við hjartsáttar-
truflunum endurspegla að okkar mati fremur
lengra genginn sjúkdóm en að lyfin sjálf hafi
slæm áhrif á horfur sjúklinganna. Auk þess er
mögulegt að dígoxín og lyf við hjartsláttartrufl-
unum auki tíðni takttruflana og auki þannig
dánarhlutfall.
I nýlegum íslenskum rannsóknum (24,25)
kom fram að notkun asetýlsalisýlsýru, beta-
hamlara og kólesteróllækkandi lyfja er minni
en mælt er með í evrópskum ráðleggingum um
varnir gegn kransæðasjúkdómum (26). Okkar
niðurstöður undirstrika mikilvægi þess að beita
þessum lyfjum markvisst hjá sjúklingum eftir
kransæðastíflu til að bæta horfur þeirra.
Hlutfall sjúklinga sem fóru í kransæðavíkk-
un eða kransæðahjáveitu eftir bráða kransæða-
stíflu jókst þrefalt seinna ár rannsóknarinnar
miðað við það fyrra. Vegna skipulags rann-
sóknarinnar reyndist ekki mögulegt að meta
áhrif þessarar aukningar á horfur sjúklinga eftir
kransæðastíflu þar sem mjög mislangur tími
leið frá innlögn þar til aðgerðin var fram-
kvæmd. Einnig var mjög valið í þann hóp sem
fór í þessar aðgerðir þannig að raunhæfur sam-
anburður hefði ekki fengist.