Læknablaðið - 15.09.1999, Blaðsíða 24

692
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
sjúklingar sem tóku dígoxín eða nitröt fyrir
innlögn og sjúklingar sem útskrifuðust á dígox-
íni eða lyfjum við hjartsláttartruflunum í auk-
inni áhættu.
Alyktanir: Breytt lyfjameðferð kransæða-
sjúklinga virðist að hluta skýra minnkaða dán-
artíðni milli áranna sem rannsóknin nær til.
Inngangur
I kjölfar aukinnar þekkingar á orsökum
kransæðastíflu síðustu áratugi hefur meðferð
og horfur sjúklinga með bráða kransæðastíflu
breyst töluvert. Markverðustu breytingarnar á
meðferð hafa verið á formi nýrra lyfja eða
breytinga á notkun þeirra eldri. Mikilvægustu
lyfin í þessu tilliti eru asetýlsalisýlsýra (1,2),
beta-hamlarar (3,4) og segaleysilyfin (3,5,6) en
einnig hafa ACE- (angiotensin convertinging
enzyme, ACE-I) hamlarar (7,8) og statín
(HGM-CoA redúktasa hamlar) (9) reynst
áhrifamikil. Misvísandi niðurstöður hafa kom-
ið fram varðandi notkun kalsíumhamlara sem
þó virðast ekki bæta horfur sjúklinga eftir
bráða kransæðastíflu (10). Notkun kransæða-
víkkana í æðaþræðingu (percutaneous translu-
minal coronary angioplasty, PTCA) og krans-
æðahjáveituaðgerða (coronary artery bypass
graft, CABG) hefur stóraukist, og hefur það
haft góð áhrif á horfur sumra sjúklinga (11).
Dæmi um þetta eru svokallaðar bráðar eða
beinar kransæðavíkkanir (acute/direct PTCA)
sem hafa reynst hafa mjög jákvæð áhrif á horf-
ur sjúklinga sem eru með frábendingar við
notkun segaleysilyfja (12,13).
Megintilgangur þessarar rannsóknar var að
kanna horfur sjúklinga með bráða kransæða-
stíflu á íslenskum sjúkrahúsum og meta hvort
breyttar áherslur í meðferð sem urðu eftir 1990
hafi haft áhrif á horfur þeirra. Síðasta uppgjör-
ið á horfum sjúklinga á Islandi eftir bráða
kransæðastíflu er frá 1982-1986 og nær ein-
ungis til sjúklinga upp að 74 ára aldri (14).
Einnig hafa verið birtar niðurstöður úr MON-
ICA-rannsókninni sem ná fram til 1991 hjá
fólki á aldrinum 35 til 64 ára (15,16). Á þessum
árum voru áðurnefndar breytingar á meðferð
ekki að fullu komnar í framkvæmd. Því má
segja að horfur íslenskra kransæðasjúklinga í
dag séu óþekktar.
Efniviður og aðferðir
Fundnir voru allir sjúklingar sem útskrifuð-
ust eftir að hafa greinst með bráða kransæða-
stíflu (ICD-9: 410) á Borgarspítala/Sjúkrahúsi
Reykjavíkur, Landakotsspítala og Landspítal-
anum með tölvuleit í gagnasöfnum spítalanna.
Farið var yfir sjúkraskrár þeirra og þeir útilok-
aðir frá rannsókninni sem ekki höfðu sannan-
lega fengið kransæðastíflu, það er höfðu hvorki
ST-breytingar á hjartalínuriti né hækkun hjarta-
ensíma (CK-MB). Þeir sem létust innan sólar-
hrings frá innlögn voru útilokaðir vegna þess
að reglur um innritun þeirra sjúklinga sem lét-
ust eftir endurlífgunartilraunir á bráðamóttöku
voru ekki samræmdar milli sjúkrahúsanna og
hafa breyst á því 10 ára tímabili sem rannsókn-
in nær til.
Rannsóknin var afturskyggn ferilrannsókn.
Skráð var á sérstakt eyðublað: aldur, kyn, upp-
lýsingar um helstu áhættuþætti eins og þeir
voru skráðir í sjúkraskrá (reykingar, sykursýki,
sermis kólesteról yfir 7,0 mmól/1, fjölskyldu-
saga um kransæðasjúkdóma og háþrýstingur)
einnig voru skráð lyf við innlögn og útskrift,
hvort sjúklingur fengi segaleysimeðferð (með
tPA eða streptókínasa) auk hámarks CK-MB
mælingu í blóði. Afdrif sjúklinga einu ári eftir
innlögn voru könnuð. Upplýsingar um endur-
innlagnir vegna hjartasjúkdóma og hjartaað-
gerðir fengust frá tölvudeildum spítalanna, en
upplýsingar um dánarorsök og dánardægur
fengust hjá Hagstofu Islands
SPSS forritið var notað við alla tölfræðiút-
reikninga. Beitt var kí-kvaðratsprófi eða ná-
kvæmniprófi Fishers við samanburð á tveimur
hópum eftir því sem við átti en Kaplan-Meier
aðferð og log rank prófi til að meta mun á dán-
artíðni hópa. Vægi kyns, aldurs og einstakra
lyfja við útskrift var metið með aðhvarfsgrein-
ingu (Cox regression analysis). í samanburði
milli hópa gaf p<0,05 til kynna tölfræðilega
marktækan mun.
Leyfi til rannsóknarinnar var fengið frá siða-
nefndum sjúkrahúsanna og hjá tölvunefnd
Dómsmálaráðuneytisins í samræmi við lög um
réttindi sjúklinga og reglugerð um rannsóknir
á heilbrigðissviði.
Niðurstöður
Alls greindust 367 einstaklingar með bráða
kransæðastíflu 1986 en 424 árið 1996. Afþeim
voru sjö útilokaðir frá rannsókninnni árið 1986
vegna þess að þeir uppfylltu ekki fyrirfram
ákveðin greiningarskilmerki en 40 sjúklingar
voru útilokaðir af sömu ástæðu 1996. Auk
þeirra voru 25 sjúklingar útilokaðir þar sem