Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1998, Blaðsíða 65

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 36
57
E-69. Árangur meðferðar vegna loka-
stigsnýrnabilunar á íslandi 1968-1997
Páll Asmundsson*, Magnús Böðvarsson*, Mar-
grét Arnadóttir*, Runólfur Pálsson*, **
Frá *blóðskilunardeild og lyflœkningadeild Land-
spítalans, **lyflœkningadeild Sjúkrahúss Reykja-
víkur
Inngangur: Meðferð lokastigsnýrnabilunar
(nýrnabilunarmeðferð) felst í skilun eða nýrna-
ígræðslu. Blóðskilun er algengasta skilunaraðferð-
in en kviðskilun er þó alloft beitt. Blóðskilun hófst
hér á landi árið 1968 á Landspítalanum og kviðskil-
un 1985. Fyrsta nýrað var grætt í íslending 1970.
Við höfum rannsakað lifun sjúklinga sem fengu
nýrnabilunarmeðferð hér á landi frá 1968-1997.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópurinn var
201 sjúklingur sem fékk nýrnabilunarmeðferð hér á
landi 1968-1997. Rannsóknin var afturskyggn og
byggðist á upplýsingum sem fengust í gagnagrunni
blóðskilunardeildar Landspítalans og í sjúkra-
skrám. Athugað var nýgengi og árangur nýmabil-
unarmeðferðar. Lifun sjúklinga var metin með til-
liti til aldurs og meðferðarforms. Notuð var Kapl-
an-Meier aðferð og munur á hópum metinn með
Mantel-Cox prófi. Hvarvetna er miðað við fimm
ára lifun.
Niðurstöður: Nýgengi í nýrnabilunarmeðferð
fór vaxandi á rannsóknartímabilinu. Aratuginn
1968-1977 byrjuðu 27 sjúklingar í nýrnabilunar-
meðferð, 1978-1987 voru þeir 59 en 1988-1997
voru sjúklingarnir 115. Konur voru 92 og karlar
109. Meðalaldur sjúklinga við upphaf nýrnabilun-
armeðferðar var 38,5 ár fyrsta áratuginn, 41,6 ár
hinn næsta og 54,8 síðasta áratuginn. Fimm ára lif-
un alls hópsins var47,9%. Enginn marktækur mun-
ur var á lifun milli kynja. Lifun þeirra er hófu með-
ferð á öðrum áratugi rannsóknartímans var 57,6%
og er marktækt betri en lifun sjúklinga þess fyrsta
sem var 33,3% (p=0,0214). Þriðja áratuginn var lif-
un aftur lakari eða 44,9%. Lifun sjúklinga yngri en
60 ára við upphaf nýrnabilunarmeðferðar var
64,5% en eldri sjúklinga 13,2%. Lifun sjúklinga
yngri en 60 ára batnaði mjög frá fyrsta áratugnum
(37,5%) til hinna síðari (71,7% og 68,8%) en lifun
hinna eldri var svipuð allt tímabilið. Lifun þeirra er
eingöngu hlutu skilunarmeðferð var 16,1% en
hinna er fengu ígrætt nýra 81% (p<0,0001). Lifun
sjúklinga yngri en 60 ára sem eingöngu fengu skil-
unarmeðferð var 24%. Enginn þeirra er byrjuðu í
nýrnabilunarmeðferð eldri en 60 ára fékk ígrætt
nýra.
Ályktanir: Batnandi lifun sjúklinga á öðrum ára-
tugi skýrist af stórbættri lifun sjúklinga er byrja í
nýrnabilunarmeðferð yngri en 60 ára. Versnandi lif-
un síðasta áratuginn stafar af fjölgun aldraðra sjúk-
linga í nýrnabilunarmeðferð. Þeir sjúklingar sem fá
ígrætt nýra lifa mun lengur en þeir sem eingöngu fá
skilunarmeðferð og lítill munur er á lifun hinna síð-
arnefndu eftir aldri. Þessar niðurstöður styðja að
ígræðsla sé besti kosturinn ef henni verður við
komið. Samanburður við árangur á hinum Norður-
löndunum bendir til þess að árangur af nýmabilun-
armeðferð sé síst lakari hérlendis en meðal ná-
grannaþjóða.
E-70. Árangur nýrnaígræðslu hjá ís-
lenskum sjúklingum með loka-
stigsnýrnabilun 1970-1997
Guðjón Karlsson*, Runólfur Pálsson*,**, Magnús
Böðvarsson**, Páll Asmundsson**
Frá *lyflœkningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur,
**blóðskilunardeild og lyflœkningadeild Landspít-
atans
Inngangur: Á undanförnum árum hafa orðið
miklar framfarir í meðferð sjúklinga er fengið hafa
ígrætt nýra og hefur líftími sjúklinga og nýrna-
græðlinga batnað. Nýrnaígræðsla er í dag sú með-
ferð sem best gagnast sjúklingunt með loka-
stigsnýrnabilun. Fyrsta nýrað var grætt í íslenskan
sjúkling árið 1970. ígræðslur hafa til þessa verið
framkvæmdar erlendis, oftast á Ríkisspítalanum í
Kaupmannahöfn. Langtímaeftirlit og meðferð hef-
ur farið fram hér á landi. Við höfum kannað tíðni
og árangur þessarar meðferðar frá 1970 og til árs-
loka 1997.
Efniviður og aðferðir: 1 rannsóknarhópnum
voru þeir sem fengu ígrætt nýra á tímabilinu 1970-
1997. Rannsóknin var afturskyggn og byggðist á
upplýsingum sem fengust í gagnagrunni blóðskil-
unardeildar Landspítalans og í sjúkraskrám. Athug-
uð var tíðni nýrnaígræðslu og lifun sjúklinga og
nýrnagræðlinga. Lifun var metin með Kaplan-
Meier aðferð og munur á hópum með Mantel-Cox
prófi.
Niðurstöður: Alls var 101 nýra grætt í 93 sjúk-
linga. Sjö sjúklingar fóru tvisvar í ígræðslu og einn
þrisvar. Á árunum 1970 til 1977 voru 13 ígræðslur
framkvæmdar, 30 frá 1978 til 1987 og 58 á árunum
1988 til 1997. Hlutfall nýrnaígræðslu sem meðferð
við lokastigsnýrnabilun var 50% og breyttist lítið á
tímabilinu. Vaxandi nýgengi meðhöndlaðrar loka-
stigsnýmabilunar skýrir því þá aukningu sem orðið
hefur. Meðalaldur við ígræðslu var 36.4 ár. Aðeins
þrír sjúklingar voru eldri en 60 ára. Konur voru 39
og karlar 54. Nýru frá lifandi gjöfum voru 50 en ná-
nýru 51. Eins árs lifun þega var 97,8% og fimm ára
lifun 80,8%. Eins árs lifun nýrnagræðlings var 78%
og fimm ára lifun 67,7%. Fyrir nýru úr lifandi gjöf-
um var eins árs lifun græðlings 96% og fimm ára
lifun 89,1%. Fyrir nánýru var eins árs lifun
græðlings 60,8% og fimm ára lifun 47,8%. Munur-
inn milli lifandi gjafa og nánýra var marktækur