Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1998, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 36
29
dýr með há gildi (meðaltal 44,70 nmól/L). Með
samanburði á líffræðilegum gögnum kom í ljós að
dýr með háan styrk prógesteróns eru þunguð en dýr
með lágan styrk teljast ókynþroska. Þannig er
styrkleiki prógesteróns hjá þessum hópum svipaður
og hjá langreyði en töluvert lægri en hjá hrefnu á
Suðurhveli. Sandreyður hefur almennt mun lægri
styrk prógesteróns en áðurnefndar tegundir.
Styrkur testósteróns í karldýrum (n=85) reyndist
að meðaltali 0,58 nmól/L. Eftir því sem líður á
sumarið eykst styrkur testósteróns sem bendir til
aukinnar kynvirkni dýranna. Þetta er í samræmi við
árlegan æxlunarhring tegundarinnar. Sams konar
hækkun hefur fundist hjá karldýrum langreyðar og
sandreyðar en hins vegar ekki í karldýrum hrefnu á
Suðurhveli. Testótsterónstyrkur karldýranna er al-
mennt mun lægri hjá hrefnutegundunum en hjá
langreyði og sandreyði.
E-12. Könnun á lyfja- og fæðubótar-
efnanotkun íþróttafólks á Islandi
Pétur Magnússon*, Astráður B. Hreiðarsson*,**
Frá *lyfjafrœði lyfsala HÍ, **lyflœkningadeild
Landspítalans
Inngangur: Lengi hefur verið vitað að íþrótta-
menn í fremstu röð nota lyf og fæðubótarefni í til-
raun til þess að bæta íþróttaárangur. Sífellt er að
nást betri árangur í íþróttum og íþróttakeppnir
verða æ jafnari þannig að kröfur á íþróttamennina
verða stöðugt meiri. Bæði þekking og frantboð á
fæðubótarefnum og lyfjum til að bæta íþróttaárang-
ur, hafa aukist gríðarlega á síðustu árum. Stundum
getur jafnvel verið erfitt að greina á milli fæðubót-
arefna og lyfja. Tilgangur þessarar rannsóknar er að
skoða hvernig notkun lyfja (löglegra og ólöglegra)
og fæðubótarefna er háttað meðal íþróttafólks í
fremstu röð á Islandi og bera saman þekkingu og
viðhorf þeirra tii þessara mála.
Efniviður og aðferðir: Tíu knattspyrnulið
(fimm karlalið og fimm kvennalið) og 10 hand-
knattleikslið (fimm karlalið og fimm kvennalið) úr
efstu deild voru valin af handahófi í úrtak ásamt
íþróttafólki úr fimm af fjölmennustu frjálsíþróttafé-
lögum landsins. Iþróttafélögin voru heimsótt í mars
1998 og spurningalisti án persónuupplýsinga var
lagður fyrir alla íþróttamenn þessara liða. Þátttak-
endur skiluðu svo spurningalistanum strax til baka
að útfyllingu lokinni.
Niðurstöður: Þrjúhundruð fimmtíu og þrír
íþróttamenn (195 karlar og 158 konur) af 459
(76%) svöruðu spurningalistanum. Af þeim telja
27% karla og 14% kvenna að íþróttafólk eigi að fá
að nota sum lyf án eftirlits til að bæta íþróttaárang-
ur en meirihluti íþróttafólks vill ekki leyfa nein lyf.
A sex mánaða tímabili fyrir könnunina höfðu 60%
íþróttafólks notað einhver lyf og var mest notkun á
verkja- og bólgueyðandi lyfjum sem um helmingur
íþróttafólksins hafði notað. Af svarendum viður-
kenndu 8,8% karla (n= 17) og 1,3% (n=2) kvenna
að hafa notað ólögleg lyf fyrir íþróttafólk og var
aðallega um notkun örvandi efna að ræða. Fæðu-
bótarefni höfðu 72% karla og 40% kvenna notað á
sex mánaða tímabili fyrir könnunina en mesta notk-
unin var meðal knattspyrnukarla (82%). Kreatín
var mest notaða fæðubótarefnið (47% karla og 10%
kvenna) en næst kom fjölvítamín (39% karla og
23% kvenna). Þekking karla var marktækt meiri en
kvenna á fæðubótarefnum (p<0,05) en marktækur
munur var ekki á þekkingu á reglum um bönnuð lyf
í íþróttum.
Alyktanir: Notkun ólöglegra lyfja til að bæta
íþróttaárangur virðist vera algengari meðal karla en
kvenna. Greinilegt er, að fæðubótarefni eru töluvert
notuð af báðum kynjum í þeim tilgangi að bæta
fþróttaárangur. Þar sem notkun fæðubótarefna er
mest, hvetja íþróttafélög íþróttamenn sína til að
nota fæðubótarefni, bjóða upp á fræðslu um þau og
taka jafnvel þátt í að greiða kostnað við notkunina
en þetta er sérstaklega algengt í knattspyrnu karla.
Aukin vitneskja um eiginleika fæðubótarefna og
aukin notkun fæðubótarefna fylgjast að (p<0,05).
E-13. Tengsl sýklalyfjanotkunar og
ónæmis hjá helstu eyrnabólgubakterí-
um í börnum
Aðalsteinn Gunnlaugsson. Vilhjálmur A. Arason,
Helga Erlendsdóttir, Karl G. Kristinsson, Jóhann
A. Sigurðsson, Sigurður Guðmundsson
Frá lœknadeild HI, Heilsugœslustöðinni Sólvangi,
sýklafrceðideild og lyflœkningadeild Landspítalans
Inngangur: Ónæmi pneumókokka á íslandi óx
hratt hér á landi fram til ársins 1993. Árin 1992-
1993 leiddi hérlend rannsókn (Arason et al. BMJ
1996; 313: 387-91) í ljós að sterk tengsl virtust vera
á milli sýklalyfjanotkunar og myndunar ónæmis
pneumókokka. Frá þessum tíma hefur átt sér stað
markviss áróður með það fyrir augum að minnka
sýklalyfjanotkun svo og að gera almenning meðvit-
aðan um þetta vandamál. Markmið okkar nú er að
kanna aftur algengi ónæmra baktería meðal barna á
aldrinum eins til sex ára og skoða þannig tengsl
þess við sýklalyfjanotkun. Aðaláhersla verður lögð
á að skoða þær breytingar sem orðið hafa á síðast-
liðnum fimm árum.
Efniviður og aðferðir: Sýni eru tekin á fjórum
svæðum: Vestmannaeyjum, Egilsstöðum, Bolung-
arvík og Hafnarfirði / Garðabæ. Slembidreift úrtak
úr þýði barna á aldrinum eins til sex ára er gert á
hverju svæði fyrir sig. Spurningalistar eru sendir á
undan til útfyllingar. Þar koma meðal annars fram
upplýsingar um sýklalyfjanotkun barnsins á síðast-