Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1998, Blaðsíða 66

58
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 36
(p<0,001). Fyrir tilkomu cýklósporíns (1984) var
gerð 21 ígræðsla (þrjár frá lifandi gjöfum og 18 ná-
nýru) og var eins árs lifun græðlings 57,1% og
fimm ára lifun 42,9%. Eftir að cýklósporín kom til
sögunnar voru gerðar 80 ígræðslur (47 úr lifandi
gjöfum og 33 nánýru) og var eins árs lifun
græðlings 83,5% og fimm ára lifun 74,5%. Munur-
inn á fimm ára lifun fyrir og eftir cýklósporín var
marktækur (p=0,0023).
Ályktanir: Árangur nýrnaígræðslu er sambæri-
legur við það sem gerist meðal nágrannaþjóða. Ár-
angur hefur batnað verulega og skýrist það af til-
komu cýklósporíns og vaxandi hlutdeild lifandi
gjafa. Sú staðreynd að ígræðsluaðgerðin er fram-
kvæmd erlendis virðist ekki hafa haft neikvæð áhrif
á aðgengi að þessari meðferð og árangur hennar.
E-71. Taka skíðishvalir inn vatn úr sjó
með húðinni?
Mattliías Kjeld
Frá rannsóknastofu Landspítalans í efnameina-
frœði, Rannsóknastofunni í Domus Medica
Lítið er vitað um hvali enda um þá mikið rifist.
Þeir eru sjávarspendýr, úthafsdýr og vegna sér-
stæðra lífshátta sinna mjög frábrugðnir spendýrum
á landi. Þetta á einkum við um skíðishvalina (Myst-
iceti), sem státa af stærstu skepnum jarðar fyrr og
síðar, steypireyðinni (Balaenoptera musculus) og
langreyðinni (Balaenoptera physalus), en sá fyrr-
nefndi getur verið vel yfir 100 tonn að þyngd og
yfir en 30 metra langur.
Þessi dýr ala allan sinn aldur í sjó og lifa nær ein-
göngu á svifkrabbadýrum sem eru næstum eins sölt
og sjórinn sem þau synda í en hann hefur þrisvar
sinnum meiri saltstyrk en spendýrablóð. Hvernig
geta þau lifað án nokkurs aðgangs að fersku vatni?
Þetta hafa menn reynt að skýra með því að benda á
að dýrin hafi öfluga nýrnastarfsemi, að þau hafi
enga svitakirtla og að þau framleiði mikið af meta-
bólísku vatni. Þetta eru tæpast nógu góðar skýringr
ar og hafa aldrei verið prófaðar í þessum dýrum
enda dýrin ekki beint meðfærileg.
Við birtum hér niðurstöður mælinga okkar á
styrk kreatíníns og saltjóna í þvagi og blóði lang-
reyða sem veiðst hafa við strendur landsins.
Kreatínínstyrkur í þvaginu reyndist benda til um
1200 lítra þvagútskilnaðar á sólarhring. Natríum-
styrkurinn í þvaginu var að meðaltali um 62% af
Na-styrk sjávar og klóríð um 55%. Niðurstöðurnar
benda því til þess að hvalurinn þurfi verulegt magn
af ósöltu vatni til þess að skila frá sér þessu þvagi.
Metabólískt vatn dugar hvergi til.
Innihald meltingarvegarins hafði lægri saltstyrk
en blóðið í langreyðinni en hún er talinn taka til sín
um 1000 kg af fæðu á dag. Tilraunir hafa sýnt að
vatn getur borist inn í gegn um húð lítilla tannhvala
en natríum ekki. Húð hvalanna er frábrugðin húð
landspendýra enda sífellt í snertingu við sjó. Hún er
æðarik og virðist í sífelldri endurnýjun, næm fyrir
þurrki.
Niðurstöður okkar sýnast samræmast þeim
möguleika að skíðishvalir geti tekið inn vatn úr sjó
gegnum húð sína eða drukkið sjó og útskilið salt-
jónir með einhverjum hætti. Síðari möguleikinn er
ólíklegri vegna málmjóna eins og t.d. Mg+* sem er
mjög hátt í sjó eða 54 mmól/L.
E-72. Köfnunarefnisoxíð er hækkað í út-
öndunarlofti sjúklinga með heilkenni
Sjögrens
Dóra Lúðvíksdóttir*, Christer Janson*, Björn
Guðbjörnsson**, Marianne Högmann***, Eyþór
Björnsson*, Sigríður Valtýsdóttir**, Hans Heden-
ström***, Per Venge****, Gunnar Boman*
Frá *lungna- og ofnœmisdeild, **gigtardeild,
rannsóknarstofum i ***lífeðlis- og ****meinefna-
frœði Akademiska sjúkrahúsinu Uppsölum
Inngangur: Loftvegaeinkenni eru algeng hjá
sjúklingum með heilkenni Sjögrens. Köfnunarefn-
isoxíð (NO) er aukið í útöndunarlofti sjúklinga með
ýmsa bólgusjúkdóma í lungum, meðal annars
astma. Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
hvort sjúklingar með heilkenni Sjögrens hefðu
hækkað köfnunarefnisoxíð í útöndunarlofti og
kanna tengsl þess við loftvegaeinkenni, auðreitni
öndunarfæra og bólguþætti í blóði.
Efniviður og aðferðir: Köfnunarefnisoxíð var
mælt þrívegis með „chemiluminescence" aðferð
hjá 18 sjúklingum með heilkenni Sjögrens og 13
frískum einstaklingum. Auðreitni öndunarfæra var
mæld með metakolinprófi og blóðgildi „myeloper-
oxidase" (MPO), „human neutrophil lipocalin“
(HNL), „eosinophil cationic protein" (ECP) og
„eosinophil peroxidase" (EPO) rnæld.
Niðurstöður: Köfnunarefnisoxíð í útöndunar-
lofti var marktækt hækkað hjá sjúklingum með
heilkenni Sjögrens borið saman við viðmiðunar-
hópinn (147+82 vs. 88±52 nL mín-1) (meðalgildi +
SD) (p=0,04). Jákvæð fylgni var milli köfnunarefn-
isoxíðs og aldurs (r=0,52; p=0,006) og HNL í sermi
(r=0,46; p=0,01). Engin marktæk tengsl voru milli
köfnunarefnisoxíðs og loftvegaeinkenna, auðreitni
öndunarfæra eða MPO, ECP eða EPO í sermi. Já-
kvæð fylgni var milli loftveigaeinkenna og ECP
(r=0,65; p=0,003) og EPO (r=0,62; p=0,004) í
sermi.
Ályktanir: Sjúklingar með heilkennni Sjögrens
hafa hækkað köfnunarefnisoxíð í útöndunarlofti.