Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1998, Blaðsíða 25

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 36
25
E-3. D-vítamínhagur íslenskra kvenna.
Samanburður og árstíðabundnar sveifl-
ur á S-25-OH-D í ýmsum aldurshópum
Leifur Franzson*, Gunnar Sigurðsson**, Laufey
Steingrímsclóttir***
Frá *rannsóknadeild og **lyflœkningadeild
Sjúkrahúss Reykjavíkur, ***Manneldisráði Islands
Inngangur: Mælingar á S-25-OH-D eru taldar
gefa bestu upplýsingarnar um D-vítamínbúskap
einstaklinga. 25-OH-D myndast fyrir tilstuðlan sól-
arljóss í húð, en einnig fáum við það með fæðunni.
Ætla má að breytilegur sólargangur á Islandi hafi
veruleg áhrif á þéttni 25-OH-D í sermi. Tilgangur
rannsóknarinnar var að kanna magn og árstíða-
bundnar sveiflur S-25-OH-D í hópum kvenna á ald-
ursbilinu 12-70 ára.
Efniviður og aðferðir: S-25-OH-D var mælt
(RIA) í eftirfarandi aldurshópum: (I) 12-14 ára
(n=248), (II) 16,18 og 20 ára (n=247), (III) 25 ára
(n=86), (IV) 34-48 ára (n=107), (V) 70 ára
(n=210). Sýnataka hópa I og V var á tímabilinu
september til apríl, til þess að kanna árstíðabundn-
ar sveiflur. Mataræði var kannað með tilliti til D-
vítamíns og kalks í öllum hópum nema I.
Niðurstöður: Þéttni S-25-OH-D var mjög mis-
munandi eftir aldurshópum og reyndist hún lægst í
hópi 12-14 ára stúlkna, þar sem 35,3% stúlkna
höfðu þéttni <25 nmól/L, sem talið hefur verið
æskilegt viðmiðunargildi, 18,6% í hópi II, 15,1% í
III, 28% í IV og 9,4% í hópi V. Árstíðabundnar
sveiflur í S-25-OH-D voru verulegar í hópi 12-14
ára stúlkna. Þéttnin var nokkuð stöðug á tímabilinu
september-desember, en náði lágmarki í febrúar-
mars, þar sem hún var að meðaltali um 50% lægri
en á tímabilinu fram að áramótum. í hópi 12-14 ára
stúlkna höfðu 8% S-25-OH-D undir 10 nmól/L en
engin í 70 ára hópnum. Nær engar sveiflur voru í
hópi 70 ára kvenna (V), þar sem 82,3% tóku lýsi að
staðaldri, en í hópi 34-48 ára kvenna (IV) tóku hins
vegar aðeins 31,2% lýsi. Fylgni milli D-vítamín-
neyslu og 25-OH-D þéttni var á bilinu 0,3-0,4 fyrir
26-45 ára konur.
Ályktanir: D-vítamínbúskapur 70 ára kvenna
(V) er almennt góður, en að sama skapi ábótavant í
12-14 ára stúlkum (I) og 34-48 ára konum (IV)
síðla vetrar. Munurinn er að hluta til vegna meiri
lýsisinntöku eldri kvenna (V). Niðurstöður benda
til að stór hluti 25-OH-D í blóði 16-45 ára kvenna
sé þó til kominn vegna sólarljóss eða ljósalampa og
jafnframt að ástæða sé til að íhuga þörfina fyrir að
D-vítamínbæta mjólkurvörur yfir vetrarmánuðina
til að tryggja lágmarks D-vítamín.
E-4. Samanburður á beinumsetningar-
vísum og beinmagni meðal sjötugra
reykvískra kvenna
Gunnar Sigurðsson, Leifur Franzson
Frá rannsóknarstofu um beinbrot og beinþynningu
og lyflœkningadeild og rannsóknadeild Sjúkrahúss
Reykjavíkur, Háskóla Islands
Inngangur: Notagildi beinumsetningarvísa
(bone markers) til mats á ástandi beina hefur verið
umdeilt.
Efniviður og aðferðir: Við höfum borið saman
osteokalcín í blóði (beinmyndunarvísir) og þvagút-
skilnað (annað morgunþvag) á kollagen niðurbrots-
efnum (N-telopeptide, Osteomark NTx) við bein-
magn (mælt með DEXA) meðal sjötugra reyk-
vískra kvenna (n=210).
Niðurstöður: Marktæk neikvæð fylgni fannst
milli Osteomarks í þvagi og heildarbeinmagns (r=
-0,319; p<0,01) og milli osteokalcíns og heildar-
beinmagns (r=-0,227; p<0,01). Marktæk jákvæð
fylgni fannst hins vegar milli gilda á osteokalcíni
og Osteomark, r=0,708; p<0,01.
Alyktanir: Marktæk neikvæð fylgni milli bein-
umsetningarvísa og heildarbeinmagns bendir til
aukins beintaps samfara aukinni beinumsetningu.
N-telopeptide útskilnaður í þvagi útskýrir um það
bil 10% af breytileika í heildarbeinmagni sjötugra
kvenna. Þessar mælingar á beinumsetningarvísum
kunna því að vera gagnlegar til mats á ástandi beina
í þeim tilvikum þegar niðurstöður beinmagnsmæl-
inga eru ekki ótvíræðar.
E-5. Priiner og secunder hyperpara-
thyroidismus meðal sjötugra reykvískra
kvenna
Gunnar Sigurðssoit, Leifur Franzson
Frá rannsóknarstofu um beinbrot og beinþynningu,
lyflœkningadeild og rannsóknadeild Sjúkrahúss
Reykjavíkur, Háskóla Islands
Inngangur: Þéttni kalkhormóns (PTH) hefur
verið lýst fara hækkandi með aldri en algengi og
mikilvægi hyperparathyroidismus meðal aldraðra
er óljós.
Efniviður og aðferðir: Við höfum mælt í hóp-
rannsókn (til þessa 210 konur) 70 ára reykvískra
kvenna kalkhormón í blóði (PTH, Nichols IRMA)
og borið saman við kalkmagn í blóði, beinþéttni
(DEXA) og þvagútskilnað á kollagen niðurbrots-
efni (N-telopeptide Osteomark NTx) (annað morg-
unþvag). Samanburður var einnig gerður við kalk-
hormónsdreifingu meðal hóps kvenna fyrir tíða-
hvörf (n=65).
Niðurstöður: Meðalgildi kalkhormóns í hópi
sjötugra (37,3 ng/L±15) var marktækt hærra en í
hópi miðaldra kvenna (31,15±12,5; p<0,01). Jafn-