Sagnir - 01.10.1983, Blaðsíða 17

gleymum sjálfri sögunni. Meginhlutverk
sögukennslu á að vera að auka skilning á sam-
tímaþjóðfélaginu með því að sýna hvernig
það hefur orðið til og'sýna að þjóðfélög geta
verið allt öðru vísi.
Ingi Sigurðsson taldi að á öllum skóla-
stigum ætti að leggja áherslu á verkefni sem
krefðust sjálfstæðra vinnubragða:
Vitaskuld þarf kennsla á öllum skólastigum
að taka mið af aldri og þroska nemenda. En
meginmáli skiptir, að það markmið kennsl-
unnar að efla sjálfstæða hugsun sé inönnum
jafnan ljóst, þótt mismunandi aðferðum
kunni að vera beitt til að ná því.
Ingvar Sigurgeirsson svaraði þessu
þannig:
Á undanförnum árum hafa verið að ryðja
sér til rúms hugmyndir um kennsluaðferðir
sem kenndar eru við leitar- og uppgötvunar-
nám. Þessar aðferðir byggja m.a. á kenn-
ingum uppeldis- og þroskasálfræðinga um
það hvernig börn læra. Áhersla er lögð á að
nemendur séu virkir í náminu, glími við starf-
ræn verkefni og beiti hugsun sinni. Þessum
aðferðum er stundum lýst svo að þær sam-
svari að nokkru algengum aðferðum vísinda-
manna, þannig að nemendur athugi ákveðin
fyrirbæri, setji fram tilgátur, afli sér upplýs-
inga og leiti í heimildum, vinni úr þeim og
dragi ályktanir eða setji fram tilgátur. Vita-
skuld geta ungir nemendur ekki beitt sömu
aðferðum og sprenglærðir vísindamenn en
meginhugmyndin er sú að þeir séu jafn skap-
andi í leit að svörum. Þessar aðferðir eru
athyglisverðar og sjálfsagt að athuga hvernig
þær reynast. Mér virðist margt benda til að
hér séu á ferðinni hugmyndir sem vísa veginn
fram á við.
Erla Kristjánsdóttir tók undir þetta:
Saga, sem fræðigrein, hefur enga grunn-
formgerð og hún hefur því upp á tvennt að
bjóða fyrir almenna menntun þ.e. inntak
[sögulegar staðreyndir] og aðferðir. Inntakið
er of yfirgripsmikið til að hægt sé að velja
skynsamlega án þess að hafa þarfir nemenda
og eðli þjóðfélagsins til hliðsjónar. Þær
aðferðir sem sagnfræðingar beita, krefjast of
flókins hugsanaferils til að hægt sé að leggja
þær til grundvallar hjá nemendum á unga
aldri. Fyrir þá nemendur er fyrst og fremst
um að ræða spurningaaðferðir (leitaraðferð-
ir), þ.e.a.s. hvers konarspurningar sagnfræð-
ingur hefur að leiðarljósi við heimildasöfnun
og heimildavinnu, tilgangi þessara spurninga
og hvaða aðferðum er beitt til að leita svara.
Góð leitaraðferð nýtist nemendum ekki ein-
ungis í námi heldur einnig í öðrum þáttum
daglegs lífs. Hér er því ekki átt við það að
nemendur eigi aðeins að fjalla um eina rann-
sóknaraðferð, né heldur að nauðsynlegt sé að
nemendur fáist við viðamiklar athuganir á
frumheimildum. Nemendur eiga ekki að leita
svara við öllum þeim spurningum sem fræði-
menn hafa fengist við og geta gefið ákveðin
svör við. Tilgangurinn ætti ekki að vera að
framleiða „mini"útgáfu af sagnfræðingum.
Saga er framar öðru fræðigrein leikmanns og
aðferð hennar er að beita rökhugsun. Að segja
að spurnaraðferðir ættu að vera kjarni sögu-
náms vísar einfaldlega til þess hve mikilvægt
er að spyrja góðra spurninga og láta þær vísa
veginn í þekkingarleitinni. í þeirri leit erhægt
að beita bæði aðleiðslu- og afleiðsluaðferð-
um, allt eftir eðli viðfangsefnis. Leita má
svara í frumheimildum, fræðibókum,
kennslubókum, öðrum bókmenntum og með
því að spyrja þá sem búa yfir vissum fróðleik.
Spurningarnar ættu að beinast að því sem
nemendur vilja vita, þær geta þá sprottið upp
úr lífi nemenda og samfélaginu sem þeir búa
í. Þar sem sagan er endalaus leit að nýjum
svörum geta kennarar og nemendur lagt sam-
eiginlega hönd á plóg og meira jafnræði ríkt í
samskiptum þeirra en almennt er þegar annar
aðillinn veit og hinn ekki. Tilgangurinn ætti
að vera aukinn skilningur á manninum, lífi
hans og leit að þekkingu.
15