Sagnir - 01.04.1985, Blaðsíða 19

BJARNABORG
Bjarnaborg nýrisin viö Vitatorg. Bygging hússins hófst áriö 1901 og lauk aö mestu ári seinna. Myndin er líklegast tekin um
haustid 1902 eóa seinna þann vetur. i desember þaö árvoru ibúar Bjarnaborgar samkvæmt manntali samtals 11. Eins og
sést á myndinni er þegar flutt inn í nokkrar íbúdir, en aörar standa auöar. Skyldi þaö vera smiöurinn sjálfur fyrir framan
húsiö?
Þorbjörg systir Guðrúnar vann úti
°9 lét helming launa sinna renna til
heimilisins. Það gerði Sigurlaug
elsta dóttir Guðrúnar einnig, en hún
var mikið að heiman í vistum. Til að
létta á heimilinu voru krakkarnir oft
sendir í burtu þar sem þeir gátu ver-
iö matvinnungar eða unnið fyrir ein-
hverjum aurum. Sigurður, eldri
bróðir Magdalenu og Margrétar, var
húðarsendill og fór seinna á sjóinn.
Þegar Gísli, tvíburabróðir Margrét-
ar, var tíu ára, var hann sendur í
sveit og var þar fram yfir fermingu.
Margrét var send í vist í Reykjavík
átta ára gömul; fór að heiman
snemma á morgnana og kom seint
a kvöldin. Yngri krakkarnir reyndu
alltaf að hjálpa til með því að fara í
sendiferðir og vinna eitthvað sem
þeir réðu við. Möguleikarnir á vinnu
voru fleiri fyrir stelpur en stráka. Þeir
voru aldrei látnir passa börn, skúra
gólf eða þvo upp.
Amman í fjölskyldunni stjórnaði
heimilisstörfum og sá um að allt
gengi sinn vanagang þar innan
veggja. Allt þurfti að spara. Hún nýtti
til dæmis alltaf kaffikorginn jafn-
óðum og þurfti þá ekki eins mikið
kaffi á könnuna. Á tímabili var líka
hægt að fá gefins korg á Hótel
Skjaldbreið í Kirkjustræti. Fólk fékk
kaffikorginn í fötu og sauð hann upp
í ketilkaffi. Magdalena var ömmu
sinni til aðstoðar og komst snemma
upp á lag með að strauja, þrífa og
ganga frá. Hún tók til á morgnana,
fór í sendiferðir, keypti í matinn og
eldaði. Á sumrin vann hún líka
á Kveldúlfsstakkstæðunum neðan
við Bjarnaborg seinni part dagsins.
Þar gátu krakkarnir fengið vinnu
strax og þeir voru tíu ára gamlir.
Magdalena var tíu ára þegar hún
vann sér inn sín fyrstu laun. Það
voru 35 aurar á tímann og þótti gott.
Örfáir karlmenn unnu á stakkstæð-
unum, en nokkuð margir strákar.
Þeir fengu hærri laun en stelpurnar.
Magdalena og Ásta vinkona hennar
úr Bjarnaborg voru svo miklar kven-
réttindakonur, að þær neituðu að
bera fiskbörurnar á móti strákum
nema þærfengju sömu laun og þeir.
Það hafðist í gegn vegna þess að
verkstjórinn var því hlynntur.
Það var nóg að gera fyrir minnstu
börnin í Bjarnaborg þótt þau væru
ekki í fastri vinnu. Þau urðu meðal
annars að þrífa portið austan við
húsið og fengu líka oft þann starfa
að vaka yfir þvottinum ef hann hékk
á snúrunum yfir nótt. Það þótti ekki
óhætt að láta hann hanga úti óvakt-
aðan. Hluti af tilverunni hjá þeim var
einnig að safna í eldinn. Það var
mikill viðburður þegar verið var að
flytja kol á stórum vögnum inn í gas-
stöðina á Hlemmi. Krakkarnir máttu
hirða molana sem duttu, og keppt-
ust um að ná þeim. Þetta þótti mikill
fengur því kol voru dýr og mór var
aðallega notaður til upphitunar.
Stundum tíndu krakkarnir hrossa-
tað í eldinn og voru vandir á að
ganga aldrei fram hjá spýtu öðruvísi
en hirða hana og bera heim. Á há-
SAGNIR 17