Sagnir - 01.06.1994, Blaðsíða 48

Kort af íslandi sem Englendingurinn John Seller teiknaði árið 1670 h. u. b.
ásakaður var fyrir
galdra á skip fyrir
austan og sigldi til
Englands, þar sem
hann andaðist
skönrmu síðar.136 Arið
1679 strandaði írskt
skip í Skaftafells-
þingi137 og árið 1680
lá skoskt skip í Mjóa-
firði yfir jólin en þessi
for tilheyrðu bæði
Englandskonungi.138
Guðmundur hórólfs-
son sakamaður kom
með Englendingum á
Breiðdal áður en hann
drukknaði þar fyrir
austan árið 1681139 en
strokumaðurinn
Björn Höskuldsson
komst í enskt herskip
á Vestfjörðum 1683
og sigldi með því til
Englands.140 Árið 1685
gerði Arngrímur
Hrólfsson, sýslumað-
ur, enska duggu upp-
tæka, sem skilin var eftir á Raufarhöfn
og eigendumir vitjuðu aldrei.141
Seinasti athafnamaður launverslunar
Englendinga á Islandi var maður að nafni
Pétur Jónsson er búsettur var í London
en árið 1691 rak hann umfangsmikla
launverslun á Hjallasandi og í Reykjar-
firði á Ströndum. Var gerð rannsókn á at-
ferli Péturs í Snæfellsnessýslu sumarið
1692142 og kaupmenn í Reykjarfjarðar-
og Skagastrandarhöfnum kröfðust þess að
sýslumaður þeirra umdæmis yrði fram-
vegis búsettur í sýslunni svo að hann
mætti „í framtíðinni hindra og mótst-
anda sem framast verða kann og mögu-
legt er landsfólksins óleyfilega höndlun
við framandi lúrindragara og sérhverja
ófríhöndlara, svo kaupmennirnir hafi ei
skaða hjá almúganum fyrir hans forsó-
mun.“143
Mjög var nú dregið af Englendingum.
Árið 1690 „komu ei utan 3 engelskar
fiskiduggur til Islands;“144 en árið eftir
„kom ekki utan 1 engelskt kræskip til Is-
lands. . .“ Utgefandi Eyrarannáls telur
kræskip vera þýðingu á danska orðinu
krigsskib (herskip)145 en mun líklegra er
að orðið sé þýðing á enska orðinu crayer,
en krearar voru lítil flutningaskip.146 En
þó að skrásetjari Eyrarannáls hafi augljós-
lega ekki frétt af því, er vitað að nokkrar
duggur voru við veiðar í Norðfirði í
Múlasýslu þar sem franskir sjóræningjar,
svokallaðir Dunkarkar, réðust á þær
„með ofsa og ógnarlegri skothríð. Kom-
ust þó undan nokkrir engelskir."147 heir
leituðu skjóls hjá rnanni sem hét Mar-
teinn Magnússon og greiddu honum 20
fiska fyrir greiðann, sem hann fékk stað-
fest á þingi að væri fyllilega réttlætanlegt
„þar hann svo mörgum manni upp á hús
og kost í þeirra lífs ótta um hjálp-
aði. . ,“148 Árið 1692 „konr engin frönsk
eður engelsk sigling til Islands, utan 1
engelskt kræskip og 1 spanskt hvalveiðar-
skip, sökum þess mikla og blóðuga stríðs,
sem enn nú yfir stendur milli Franskra,
Engelskra og Hollenzkra. . .“I49 Árið
1693 voru enskir caparar við landið og
tóku franskt skip og tvær duggur á Pat-
reksfirði150 en Frakkar hefndu sín ári síðar
þegar þeir, eftir að hafa hertekið tvö ensk
skip á leið frá Vestur-Indíum með dýr-
mætan farm, rændu enskar fiskiduggur í
Tálknafirði,
tóku alla frakt af þeim og í sín
skip innlögðu, og settu síðan eld
upp á þessar duggur, létu þær svo
logandi sigla út af Tálknafirði,
hverjar svo uppbrunnu til sjón-
máls og botnamir sídan aptur á
land ráku, og var gert vogrek. En
fólkinu slepptu þeir nær nöktu á
land, hvert síðan sér í skip kom
hingað og þangað til í næstu
höfnum.151
Árið 1695, hafisárið mikla, eltu Frakkar
skoska fiskidugju fyrir Garði á Suðumesj-
um „hver inn í ísinn til lands á undan þeim
hleypti til skipbrots, og komust svo á land á
skipbrotunum, en þeir Frönsku hleyptu inn
í ísinn eptir þeim, en isinn klemmdi utan
að þeim, svo þeir missm þar skip og
góss,“152 og má segja að þar hafi komið vel
á vondan. Suðumesjamenn tóku við hinum
skosku mönnum „er ræntir höfdu verit af
Frönskum ok surnir drepnir, ok skiptust
þeir á vistir urn Sudmes þartil er skip
komu.“153
Nú er frá fáu einu að segja varðandi Is-
landsferðir enskra manna. Árið 1698 komst
morðkvendið Ingibjörg Oddsdóttir úr Vest-
mannaeyjum með enskri duggu úr landi og
var sögð hafa gifst þar.154 Árið 1700 em þrír
menn dæmdir til búslóðamissis og Brimar-
46 SAGNIR