Sagnir - 01.06.1996, Qupperneq 20

heimilaður aðgangur að dansleikjum
og samkomum amerískra hermanna
sem haldnar eru í samkomustöðum
ameríska Rauða krossins á Islandi.
Barnaverndarnefnd er kunnugt um
telpur sem hafa kynnst hermönnum á
samkomum þessum og síðar hefur sú
kynning orðið telpunum til mikils
tjóns.
Islenskir löggæslumenn hafa enga
aðstöðu til að bægja telpum frá
samkomustöðum þessum og herlög-
reglumenn amerískir hafa ekki talið
það í sínum verkahring en vísa til
yfirmanna Rauða krossins til fyrir-
greiðslu í málinu.
Barnaverndarnefnd telur brýna
nauðsyn bera til þess að telpum
innan 16 ára aldurs verði skilyrðis-
laust bannaður aðgangur að dans-
leikjum, kvikmyndasýningum og öðr-
um samkomum hinna erlendu setu-
liða á Islandi.
Með tilliti til framanritaðs leyfir
barnaverndarnefndin sér að láta þá
ósk í ljósi við hið háa dómsmála-
ráðuneyti að það beini þeim tilmæl-
um til stjórna setuliðanna að eftir-
leiðis verði engum telpum innan 16
ára aldurs heimilaður aðgangur að
nefndum samkomum og sé lögreglu-
liði herjanna, i samráði við íslenska
lögreglumenn, eftir því sem þurfa
þykir, falið að gæta þessara fyrir-
mæla.“
Eftir japl, jaml og fuður, bréfaskipti
milli ráðuneyta og sendiráða, bandaríska
Rauða krossins og barnaverndarnefndar,
tókst að koma skikkan á málið. Barna-
verndarnefnd þótti þetta nokkur árangur
og í ársbyrjun 1945 taldi hún að ætla
mætti að eftirlitið með samkomum setu-
liðsins væri komið í viðunandi horf. Það
ár kom nefndin nítján stúlkum fyrir á
heimilum í Reykjavík eða sveit vegna
„útivistar, lausungar og lauslætis" en alls
hafði hún einhver afskipti af 45 stúlk-
um, flestum á aldrinum 15 til 17 ára.45
Sú hlið „ástandsins“ sem var hvað
alvarlegust nánast öll stríðsárin sneri að
ólögráða stúlkubörnum, einkum á
aldrinum 13-15 ára. Hún speglaði betur
Breskir hermenn á Arnarhóli meö gasgrímur.
en flest annað hversu erfið félagsleg
vandamál gátu komið upp í fjölbýlinu og
sýndi að ekki var síður á ferðinni annars
konar vandi en margt fólk vildi vera láta.
Framan af stríðsárunum virtist lítill
greinarmunur gerður á unglingsstúlkum
og fulltíða konum þegar rætt var um
„ástandið". I „ástandsskýrslunni" var
aldurshópum t.d. oftar en einu sinni
blandað saman. „Með því að líkja full-
orðnum konum við börn er óbeint verið
að segja að enginn
munur sé á þroska
fullorðinna kvenna og
barna, og með því að
tala um börn sem
fullorðnar konur varpa
fullorðnir frá sér
ábyrgð á börnunum,"
ritaði Kristinn Krist-
jánsson árið I9 84.46 I skýrslunni voru
m.a. tilfærð dæmi um furðulega lágt
siðferðisstig unglingsstelpna, dæmi sem
fengu fólk til að súpa hveljur, og þau
voru síðan yfirfærð á mikinn fjölda
kvenna. Eftir að ungmennaeftirlitið kom
til sögu breyttist umræðan dálítið og
reynt var að leita leiða til úrbóta, en
samfélagið virtist fremur vanmáttugt í
þeim efnum.
I Iögregluskýrslum frá árunum
1942-43 er að finna nokkur dæmi um
stúlkur sem komu við sögu ungmenna-
eftirlitsins og í kast við lögin. Þau sýna
að ýmsar stúlkurnar áttu um sárt að
binda og bjuggu við erfiðar félagslegar
aðstæður. Hópurinn sem lögregluskýrsl-
ur greina frá og virtist tiltölulega
fámennur, átti ýmislegt fleira sam-
eiginlegt en að vera ólögráða. Ekki var
óalgengt að stúlkurnar væru frá sundr-
uðum heimilum, annað foreldrið væri
annað hvort látið eða veikt og
systkinunum hefði verið komið fyrir hjá
vandalausum. Oregla á heimilum var
einnig iðulega með í spilinu. Nokkrar
stúlknanna voru nýfluttar t bæinn, voru
þar í vist eða störfuðu á veitingastað og
áttu fáa eða enga að, vantaði fótfestu og
stundum húsaskjól. Þær virtust láta
aðrar stúlkur, oft eldri, hafa áhrif á
sig.47 Algengt var að stúlkurnar þekktust
og héldu hópinn, færu um í flokkum og
kynntust þannig hermönnum. Sömu
stúlkunum brá aftur og aftur fyrir í
lögregluskýrslunum og flestar voru yfir-
heyrðar oftar en einu sinni. Sumar
stúlkurnar virtust kunna afar lítið í
ensku og áttu af þeim sökum erfitt með
að tala við hermennina. „Ég kann að
segja þessar setningar á ensku: How old
are you? What is your name? I do not
know. Yes. No. Eg skil svolítið meira
sem þeir segja. Við notuðum orðabók til
þess að tala saman sagði t.d. ein
þeirra þegar hún var að því spurð
hvernig hún hefði farið að því að tjá
sig.48 Nokkrar kunnu vart eitt einasta
orð í tungumálinu.
Stúlkurnar sem greint var frá í lög-
Síðla árs 1944 var því t.d. komið í kring
að tilstuðlan barnaverndarnefndar að
stúlkum innan 16 ára aldurs var bannaður
aðgangur að skemmtistöðum
setuliðsmanna.
Sagnir 1996 - 20