Sagnir - 01.06.1996, Blaðsíða 34

MS.Tm.S.VÉMSS.QN
Dönsk stjórnvöld styrktu Skotfélag Reykjavíkur með þeim skilmála aö lærisveinum latínuskólans yröi
gefinn kostur á aö aefa sig viö aö nota byssur félagsins.
tímarirum á þeim tima. I viðaukablaði
Þjóðólfs frá árinu 1857 var þó stutt grein
um varnarlið þetta vegna ritgerðar sem
blaðinu hafði borist frá Vestmanna-
eyjum. Þar segir að allir yngri menn
eyjanna hafi boðið sig fram í liðið og
alls væru um áttatiu manns æfðir í
vopnaburði. Það er átalið að Reyk-
vikingar hafi enga sveit sem þessa i
bænum og boðist til að senda flokks-
foringja til bæjarins til að kenna bæjar-
búum hernaðaræfingar, vopnaburð og
veita þeim aðstoð við að koma á fót
varnarflokki eins og Eyjamenn hafi gert.
Við lok greinarinnar er fundið að þvi
hörmungarástandi sem riki i varnarmál-
um bæjarins og eru yfirvöld og bæjar-
stjórn hvött til þess að vinna ötullega að
þvi að koma hér á fót ærlegu varnarliði
svo að hvorki Vestmannaeyingar né aðrir
geti vænt Reykvikinga um gunguhátt
vegna varnaleysis kaupstaðarins.9 Þarna
hvetur Jón Guðmundsson ritstjóri Þjóð-
ólfs með berum orðum til stofnunar
varnarliðs i Reykjavík og augljóst er að
honum var litið um það gefið að Eyja-
menn ættu vel þjálfaða hersveit meðan
Reykjavík væri varnarlaus með öllu. Ekki
er hægt að fullyrða að þetta hafi verið
almenn skoðun meðal bæjarbúa en
hvorki stiftsyfirvöld né bæjarstjórnin
brugðust við þessari hvatningu Þjóðólfs.
Stutt grein um Herfylkinguna birtist
einnig í fréttablaðinu Norðra þetta sama
ár. Þar segir meðal annars að erlendir
ferðamenn sem séð hafi flokkinn telji
„að hann standi ckki á baki neinum
landher, sem þeir hafi annarstaðar sjeð,
að víglegleik og vopnfimi."10 Þetta eru
ummæli sem Eyjamenn hafa án efa verið
stoltir af þó verið geti að um einhverjar
ýkjur hafi verið að ræða. I greininni er
minnst á að fyrir tilstuðlan herflokksins
hafi rækt verið lögð við iðjusemi og
góða siði ásamt því að allt starf
flokksins fari fram í frítíma sem menn
áður hafi eytt í leti, ómennsku og
brennivínsdrykkju.11 Með þessu er grein-
arhöfundur Norðra sterklega að gefa í
skyn að siðsemi og iðjusemi Eyjamanna
hafi verið eitthvað ábótavant og að her-
flokkurinn hafi verið kjörinn til að bæta
þar úr.
Eftir andlát Kohls sýslumanns árið
1860 fór mesta púðrið úr starfsemi
liðsins en eftirmenn hans þeir J. P. T.
Bryde kaupmaður og Pétur Bjarnasen
verslunarstjóri gerðu þó sitt til að halda
uppi starfi herflokksins. Herfylkingin
gerðist þó fáliðaðri með árunum og
telur Sigfús M. Johnsen mikla sjóskaða á
þessum árum hafa valdið þar nokkru.
Vegna þeirrar stöðu sem flokkurinn var
kominn í ákváðu forvígismenn hans að
fara þess á leit við stjórnvöld að skylda
alla vopnfæra menn eyjanna til liðs við
herflokkinn í ákveðinn tíma.12 Bæði
stiftamtmaður og dönsk yfirvöld voru
þó sammála því að
finna [megi] margt ísjárvert
í að gjöra þá breytingu á,
að eyjarmönnum verði
gjört að skyldu að kunna
að bera vopn ... en hins
vegar kynni að vera ástæða
til fyrir stjórnina, að
styrkja viðleitnina að halda
við borgaraliði því scm nú
er, og fjölga því, með því
að lofa því fjárstyrk á
hverju ári...13
Yfirvöld vildu þvi ekki taka það
stóra skref að koma herskyldu á Eyja-
menn, þó að einangraðir væru. En vegna
þess að liðið hafði gert margt gott fyrir
íbúa eyjanna þótti réttlætanlegt að veita
því styrk til að það mætti starfa áfram.
Skilyrði fjárstyrks var þó það að heima-
menn legðu jafnmikið framlag á móti.
Ekki náðist samkomulag um mótframlag
heimamanna og reynt var að endurskipu-
leggja hersveitina miðað við breyttar
aðstæður, en liðsandinn var að fjara út.
Bjarni Magnússon sýslumaður skrifaði
því dómsmálastjórninni í Kaupmanna-
höfn bréf 1868 um vanda Herfylkingar-
innar en tjáði þeim jafnframt að safnast
hefðu þrjátíu ríkisdalir fyrir sveitina og
Bryde kaupmaður hefði ábyrgst að sú
upphæð yrði greidd á hverju ári á meðan
hann færi fyrir liðinu.14 I bréfi dóms-
málaráðuneytisins til stiftamtmanns 4.
september sama ár var því lýst yfir að
dómsmálastjórnin hafi tekið jákvætt í
erindi sýslumanns og tuttugu ríkisdölum
yrði veitt úr ríkissjóði „þessu sjálfviljuga
liði ... og skal styrkurinn greiddur af fé
því, sem ætlað er ... til óvissra gjalda
handa Islandi.“15 Þessi viðleitni
stjórnvalda dugði ekki til og við
jarðarför foringjans Péturs Bjarnasen ári
síðar kom Herfylkingin saman undir
Áður eyddu menn tíma sínum í leti, ómennsku og brennivínsdrykkju.
Sagnir 1996 - 34