Sagnir - 01.06.1996, Side 59

[$LENPJ.N6UR!NN.gEMALDREI.yARÐ..D.ANI
Steingrímur: „... þad hlýtur ad hafa verid
miklu billegra að lifa á Olafs tíma en
núna ,..“27 Steingrímur beitti persónu-
töfrunum, og var sakleysið uppmálað
þegar kom að því að útskýra og afsaka
eyðslusemi sína. Svo virðist sem Hannes
hafi ætíð fallið fyrir töfrum sonar síns
og sent honum hærri peningaupphæðir
enda álitið slæmt ef það hefði frést til
Islands að sonur Hannesar kaupmanns
byggi við verri aðbúnað en aðrir stúd-
entar í Höfn.28
Hér er rétt að benda á hversu mjög
það styrkir þessa rannsókn að hafa
bréfasöfn bræðranna tveggja til saman-
burðar í stað þess að notast aðeins við
annað þeirra. Eðlilegt er að áætla að
uppeldi þeirra bræðra hafi verið með
svipuðu móti en bréf þeirra sýna glögg-
Olafur skiptist ekki á skoðunum við móður
sína um þjóðfélagsmál og henni sendi
hann ekki fréttaefni heldur danska
munaðarvöru svo sem silkiblúndur og
vanilustangir.
lega að uppeldið hefur haft ólík áhrif á
þá og endurspeglast það í ólíkum Iífs-
viðhorfum og verðmætamati.
Þess ber að geta að þrátt fyrir að
Olafur hafi ekki stöðugt verið að skrifa
um fjármál í bréfunum til föður síns, þá
var það faðir hans sem hélt honum uppi
á meðan hann var í námi. Aðeins á ein-
um stað í þeim fjölmörgu bréfum sem
finnast í bréfasafninu frá árunum 1857-
1885 bað Ólafur föður sinn beinum
orðum um auka fjárveitingu.29 Hann fór
venjulega þá leið að kvarta yfir peninga-
Ieysi við móður sína og treysti því að
hún kæmi skilaboðunum áleiðis. Skilaði
það sér í því að faðir hans sendi honum
„óvæntan glaðning" með næstu ferð.30
Annars virðist Ólafur hafa lagt meira
upp úr því að fá sendan mat til Dan-
merkur, svo sem reykt kjöt, reyktan lax,
rjúpur, kæfu, saltkjöt og harðfisk, frem-
ur en peninga og á það einkum við eftir
að hann stofnaði sjálfur fjölskyldu.31
Ólafur fylgdist með þjóðfélagsmál-
um á Islandi í gegnum bréf föður síns og
Þjóðólf sem hann fékk reglulega sendann.
Föður sínum sendi hann Berlingske Tidende
á móti. Ólafur skiptist ekki á skoðunum
við móður sína um þjóðfélagsmál og
henni sendi hann ekki fréttaefni heldur
danska munaðarvöru svo sem silkiblúnd-
ur og vanilustangir.32
Móðir Steingríms sendi honum bæði
nátttreyjur og rúmteppi eins og hún
hafði áður sent Ólafi en Steingrímur var
ekki alltaf jafn hrifinn. „Takk, elsku
móðir, fyrir náttreyjuna sem þú sendir
mér, en ég hef aldrei notað nátttreyjur
...“33 skrifar hann móður sinni veturinn
1867 en þá hafði hann nýlega þakkað
fyrir sæng sem hann fékk senda að
heiman með þessum orðum: „Ég hef
ekkert að gera með aðra sæng og ekki
veit ég hvað ég á að gera við hana. Ég
vildi helst senda þér hana aftur. Viltu
vera svo góð að láta mig vita næst hvað
ég á að gera við hana ..,“34 Tveimur ár-
um síðar var komið annað hljóð í
strokkinn en þá skrifaði Steingrímur
heim og bað um að fá sent koddaver og
mislitan borðdúk „til þess að pynta upp
med í herberginu."35
Ekki var sjálfsbjargar-
viðleitnin á háu stigi
hjá Steingrími þegar
kom að því að bæta
föt og sauma í. Hann
sendi bæði slitna
sokka og buxur heim
til Soffíu systur sinnar
til þess að hún gæti
lagfært þau fyrir hann. Sem afsökun
fyrir því að hann gerði það ekki sjálfur
segir hann vera tímaleysi auk þess sem
það sé „strangt til tekið ekki starf fyrir
karlmann ...“36
lítið lesið á Garði
Fyrstu fjögur árin eftir komuna til
Hafnar bjuggu þeir bræður á Garði eða
Regensen37 eins og stúdentagarðurinn
við Stóra Kanúkastræti kallast upp á
dönsku. Þessi grein hófst þar sem Ólafur
sat í Iitla herberginu sínu á Garði og
gæddi sér á íslenskum mysuosti og nú er
vel við hæfi að hverfa aftur á gang sex,
Islendingaganginn, þar sem Ólafur bjó á
árunum 1856-1860. Veturinn 1857 voru
þeir fjórtán Islendingarnir á Garði38 og
má ætla að það hafi verið eðlilegur
fjöldi. Hvorki óvenju fjölmennt né
fámennt eins og vorið 1870 þegar aðeins
þrír íslendingar bjuggu þar.39 Á nítjándu
öldinni hófu 434 Islendingar nám við
Kaupmannahafnarháskóla,40 þar af 38 á
sjötta áratugnum og 18 á þeim sjö-
unda.41 Ólafi leið vel á Garði en þar sem
samneyti herbergisfélaganna, „contu-
bernales“, var óhjákvæmilega mjög náið
skipti það hann töluverðu máli að hafa
góðan félaga til að deila híbýlum með.42
Oft gafst lítið næði til lestrar á Garði
eins og Sigurður Jónasson lýsti ágætlega
59 - Sagnir 1996
í bréfi til góðvinar síns Ólafs Magnús-
sonar árið 1885:
Á Garði er drukkið mikið af bjór og
etið feikn af eggjum. Menn sitja út í
garðinum hjá lindinni frægu, sem nú
er 100 ára, með sínar Iöngu pípur, á
sínum Schlafrökkum, með sinn bjór
eða kaffibolla og slafra í sig vör-
unum liggjandi og sitjandi á bekkjum
í sólskininu undir limnum og lesa
blöðin og kjafta. -Lífið á Garði er
fjörugt, svöll þar eru alræmd fyrir
fyllerí. - Lítið lesið á Garði.43
Dethlef Thomsen, yngri, lýsti þessu
samneyti herbergisfélaganna vel í leikriti
sínu Stúdentalíf sem hann skrifaði árið
1892. Þar há aðalpersónurnar tvær Jón
Jónsson eldri og Jón Jónsson yngri,
marga baráttuna. Á milli þeirra er
togstreita sem skapast fyrst og fremst
vegna þess hversu samtaka þeir þurfa að
vera um ýmsa hluti, til að mynda það að
læra á sama tíma til að ekki skapist
ónæði. Rétt eins og Ólafur bar Jón Jóns-
son eldri, þá ósk í brjósti að búa einn og
fá þannig aukið næði en um leið var
hann þakklátur fyrir að fá að deila með
öðrum Islendingum þeim einstaka anda
sem ríkti á Garði. I leikritinu segir Jón
meðal annars:
Hjer er alveg eins og veitingastaður.
Þegar einn er farinn, kemur annar.
Samt er hann nú viðkunnalegur gamli
Garðurinn. Þessir gömlu veggir með
litlu gluggunum, bjarminn úr
ofninum og gamla lindin, allt segir
manni sögur sem beztu menn lands-
ins, sem hafa átt við strit og erfið-
leika að berjast hér i framandi landi,
og orðið ættjörðu sinni að deyjandi
mönnum.44
Þegar Ólafur var fluttur af Garði
fann hann fyrir einmannaleikanum sem
aldrei fyrr. Hann saknaði þá óróans á
Garði og til að bægja einsemdinni frá
heimsótti hann gjarnan félaga sína þar
„sem nú lifa hinu ljúfa lífi,"45 eins og
hann orðaði það. Fyrsta herbergið sem
Ólafur flutti í af Garði var í gömlu
sjómannahverfi sem kallast Nyboder. I
dag er þetta einn eftirsóttasti staðurinn í
Kaupmannahöfn en í tíð Ólafs var þarna
hægt að fá ódýrt leiguhúsnæði. Olafur
leigði þarna tvö herbergi með hús-
gögnum og lifði sparsamlega að eigin
sögn.46
Sumarið 1861 flutti hann ásamt
fjórum íslenskum félögum sínum til
Nærum, sem þá var lítill bær fyrir utan
Kaupmannahöfn. I Nærum nutu félag-