Sagnir - 01.06.1996, Qupperneq 61

í5.LENDINg.UR 1NN .SEM ALRBEJ.YARfi. Da.Nl.
Lestrarsalurinn á Gamla garði eins og hann lítur út í dag. Virðist hann lítið hafa breystfrá þeim tíma er
Ólafur sat þar og gluggaði í baekur. Flestar bækurnar í hillunum eru eldri en 100 ára gamlar og er þvl ekki
ólíklegt að hann hafi handleikið þær.
komin heim til afa síns og ömmu.“60
Hannes er sonur þeirra Olafs og Önnu,
fæddur 21. október 1867. Ekki vildi
Ólafur þó meina að Brandts hjónin hafi
verið honum sem eigin foreldrar því í
bréfi til föður síns ári síðar skrifaði
hann: „... þó er þad aldrei sama sem ad
koma til nánustu ættingjanna; vid
söknum þess opt, en á hinn bóginn erum
vid þá mikid glöd og þakklát fyrir, hve
margt gott fólk við höfum hitt hjer
fyrir."61
Brandts hjónin buðu eins og áður
sagði til mikillar veislu í tilefni af brúð-
kaupi Önnu og Ólafs og var tuttugu og
fimm manns boðið til kvöldverðar á
heimili þeirra:
Við endann á salnum stóðu dyrnar
opnar inn í nokkuð stórt herbergi.
Þar fyrr innan var eins og heill
skógur af pottaplöntum sem frú
Brandt hafði leigt af garðyrkjumanni.
I miðjum skóginum trónaði líkan af
Reykjavík umlukið stórum og litlum
dönskum fánum. Allt var vel upplýst
og tók sig mjög vel út. Við sátum við
enda borðsins og vorum heiðruð sem
æðstu gestir dagsins.62
Eftir að borðhaldinu lauk klukkan sjö
um kvöldið var dansað langt fram eftir
við lifandi tónlist og virðist Ölafur hafa
verið mjög hrifinn. Stuttu eftir klukkan
tíu þegar gestirnir höfðu þegið te og
kökur létu brúðhjónin sig hverfa „eins
og hefðin segir til um hér, án þess að
kveðja enn einasta mann í samkvæminu
... hefð sem ég get ekki annað en hlegið
að; þetta þætti nú lika ansi undarlegt
heima á Islandi."62
Arekstrar eins og þessi milli ríkjandi
siða í Danmörku og þeirra sem Olafur
ólst upp við á íslandi voru tíðir og
komu enn betur í ljós eftir að hann var
kominn á fullorðinsár og farinn að taka
þátt í þjóðlífinu sem fjölskyldumaður.
Ekki get ég séð að þessir árekstrar hafi
valdið Ólafi þungum áhyggjum en þeir
ollu honum þó svo miklu hugarangri að
honum fannst ástæða til að segja
fjölskyldunni frá þessum dönsku siðum
sem honum þóttu nærri undantekninga-
laust annað hvort hlægilegir eða nei-
kvæðir á einhvern hátt. Þannig er ljóst
að þrátt fyrir áratuga langa búsetu í
Danmörku samlagaðist Ólafur aldrei
þjóðfélaginu almennilega og var langt
því frá farinn að lita á sjálfan sig sem
Dana. Eftir bréfum Ólafs að dæma er
sem hann hafi aldrei fundið sig
almennilega í félagsskap Dana og árið
1870 hafði hann þetta um þá að segja:
... jeg felli mig betur vid lund landa
minna en Dana. ... jeg hef aldrei
kunnad vid þad hjá þeim, að þeir
ætla eins og hreint ad gleypa mann
og gera út af med vinahótum í fyrst-
unni, en eptir nokkrun tíma kæra
þeir sig svo ekki um mann lengur
64
Reyndar skrifaði Ólafur lítið um danska
vini sína í bréfunum og sagði hann
ástæðuna vera þá að hann hafi ekki getað
ímyndað sér að þau heima hefðu nokkuð
gaman af að heyra sögur af fólki sem þau
þekktu ekki.66
jeg held að það sé enginn
hetjuandi í kallinum
Ólafur skrifaði mikið um börnin sín í
bréfunum til fjölskyldunnar á Islandi og
síst minna eftir að móðir hans lést árið
1869. Olafur lýsti börninum sínum i
bréfunum og sagði frá framförum þeirra
og nýjustu afrekum. Inn á milli þessara
frásagna má sjá setningar sem bera þess
vitni að Ólafur tók virkan þátt í
umönnun barna sinna. Til að mynda
skrifaði hann í mars árið 1868 þegar
Hannes litli var aðeins tæplega fimm
mánaða gamall: „... jeg ætla því ad
setjast nidur og reyna stundarkorn ad
byrja á brjefi heim, ef jeg fæ frí til þess
fyrir litla Hannesi sem jeg verd ad hafa
dálítid gætur á á meðan mamma hans er
frammi í kokkenhúsi ... ."66 og tveimur
mánuðum síðar bætti hann við: „... og
jafnvel þegar hann vaknar á nóttunni eru
glettur i honum ... .“62 Greinilegt er því
að Ölafur leit öðru hverju til með
Hannesi og vaknaði einnig til hans á
nóttunni.
Það kom mér mjög á óvart að sjá
hversu miklum áhuga Ölafur sýndi
hinum óliku hliðum uppeldisins. Hlut-
verkaskipting foreldranna var greinilega
ekki skýrt afmörkuð með þeim hætti að
hlutverk föðursins hafi eingöngu verið
að hlúa að vitsmunalegum þroska barns-
ins, kenna því muninn á réttu og röngu
og undirbúa það undir að vera gildur
þjóðfélagsþegn á meðan líkamlegur og
tilfinningalegur þroski hafi verið í
höndum móðurinnar eins og margir
sagnfræðingar hafa haldið fram.68 Ólaf-
ur sýndi sannarlega öllum framförum og
uppátækjum barnanna mikinn áhuga þó
vissulega hafi Anna haft mun meira að
gera með daglega umönnun þeirra.
Stephen M. Frank heldur því fram að
þrátt fyrir að feður hafi einkum tekið
virkan þátt í uppeldi barna sinna eftir að
þau komust á skólaaldur þá hafi þeir
verið tilfinningatengdir börnum sínum
allt frá frumbernsku þeirra.69 Frank
bendir á að mörgum karlmönnum hafi
þótt nauðsynlegt að vera börnum sínum
góð föðurímynd og taka þátt í umönnun
þeirra allt frá upphafi. Sumum þeirra
þótti eiginkonunum ekki treystandi til
að sjá um uppeldi barnanna einsamlar og
töldu að föðurlegt aðhald væri jafn
mikilvægt í uppeldinu og móðurleg
umhyggja.70 Aðrir feður virðast hafa
61 -Sagnir 1996