Sagnir - 01.06.1996, Síða 78

Gunnar Þór Bjarnason
Sagnir, sagan og
Umsögn um 15. og 16. árgang Sagna
Frjósemi
„Nú er það í heiminn borið og það er
þitt lesandi góður og sögunema
framtíðarinnar að kveða á um hvort það
á skilið að eignast systkini eður ei.”
Þessi orð er að finna í ritstjórnarpistli í
fyrsta árgangi Sagna árið 1980. Síðan eru
liðin 16 ár og ekki man ég hvort við sem
komum blaðinu á fót hugsuðum svo
langt fram í tímann. Tilvitnuð orð
benda til þess að við höfum haft okkar
efasemdir um að sögunemar gætu haldið
úti ársriti. Þetta var heldur ekki fyrsta
tilraunin í þá átt því nokkrum árum
áður hafði komið út HasarblaSiS en þrátt
fyrir æsilegt nafn eignaðist það engin
systkini. En Sagna biðu önnur og
merkilegri örlög. A hverju ári hefur bæst
við systkinahópinn. Þau eru nú orðin 16
að tölu og frjósemin því orðin meiri
heldur en hjá þeim Sigríði Auðunsdóttur
og Ingveldi Jónsdóttur sem fyrir 150
árum eða svo stunduðu barneignir af
kappi austur við Markarfljót og undir
Mýrdalsjökli. Var þó frjósemi þeirra
ærin eins og fólk getur lesið um í
fróðlegri grein Ágústu Bárðardóttur í
nýjasta árgangi Sagna.
Foreldrarnir, ef við Eggert Þór
Bernharðsson sem ritstýrðum fyrsta
árganginum megum gerast svo djarfir að
nefna okkur því nafni, ættu því að hafa
ærna ástæðu til að vera stoltir. Ritið
hefur dafnað vel og með árunum hefur
umbrot og útlit ritsins orðið mun
glæsilegra en það var í upphafi þannig
að þegar maður ber saman fyrsta og 16.
árganginn er vart hægt að verjast brosi.
Þetta er eins og að bera saman Trabant
og Mercedes Benz! Það hlýtur að teljast
afrek hjá stúdentum í tiltölulega
fámennri deild að halda úti svona
vönduðu og myndarlegu ársriti og mér er
til efs að nokkurt annað rit háskóla-
stúdenta standist samanburð við Sagnir
Á námsárum sínum komu
Gunnar Þór Bjarnason og
Eggert Þór Bernharðsson á fót
tímariti sem hlaut nafnið
Sagnir. Síðan hefur mikið vatn
runnið til sjávar og er því
forvitnilegt að sjá hvernig tveir
síðustu árgangar Sagna koma
Gunnari fyrir sjónir.
að þessu Ieyti. Upplagstölur eru með
ólíkindum (samkvæmt upplýsingum á
kápu er upplagið 1200 eintök) og ef
aðstandendum ritsins tekst að selja yfir
þúsund eintök er það ekki minna afrek
en að koma ritinu út.
Metnaðurinn sem liggur að baki
Sögnum gæti þó reynst tvíeggjaður og
hætt við því að sögunemar reisi sér
hurðarás um öxl. Það hlýtur að vera
ákveðin kvöð að koma ritinu út árlega.
„Standardinn" er hár og ljóst að þeir
sem taka að sér ritstjórn komast ekki
upp með neitt fúsk. Mér hefur skilist að
stundum hafi staðið á tæpasta vaði með
útgáfu en alltaf hafa þó dugmiklir
sögunemar staðist kröfurnar og álagið.
Það ætti því að vera óhætt að slá því
föstu að Sagnir hafi tryggt sig í sessi enda
orðnar ómissandi í sagnfræðilegri um-
ræðu og í bókaskápum sagnfræðinga og
annarra fróðleiksfíkla. Þeir tveir
árgangar sem hér verður fjallað um sóma
sér vel í hinum stóra systkinahópi. Báðir
eru þeir glæsilegir að ytra borði og í
báðum má finna gagnmerkar og
skemmtilegar greinar. Eg ætla fyrst að
ræða um höfunda og efni, þá þema-
umfjöllun í báðum árgöngunum og síðan
aðrar greinar í hvorum árgangi fyrir sig.
Ekki verður farið í saumana á hverri
grein heldur stiklað á stóru og leitast við
að draga fram aðalatriði.
Sagnir 1996 - 78
Höfundar og efni
Fjöldi ritgerða í árgöngunum tveimur er
samtals 26, 12 í þeim fyrri og 14 í þeim
síðari. Það er ekki ósvipaður fjöldi og
oft hefur verið áður þótt stundum hafi
greinarnar reyndar verið fleiri. Enginn
höfundur á grein í báðum árgöngunum
þannig að ekki virðist vera hörgull á
fólki til að skrifa. Nokkrir þeirra hafa
þó áður birt greinar í Sögnurn og eru þá
ekki taldir með ellismellir eins og
Hannes Hólmsteinn, Guðmundur Hálf-
danarson og Eggert Þór. Þegar litið er á
16. árganginn sérstaklega vekur athygli
að flestir sagnfræðinemanna sem þar
eiga grein eru orðnir 25 ára eða eldri
þannig að meðalaldur höfunda er
nokkuð hár. Nú er þess auðvitað ekki að
vænta að nýnemar ryðjist fram á rit-
völlinn með látum en það ætti að vera
óþarfi að bíða með það fram undir
þrítugt. Mikill lærdómur og reynsla eru
fólgin í því að birta eftir sig grein
snemma og væri það ekki verðugt verk-
efni fyrir ritstjóra að hvetja sögunema til
að huga fyrr að birtingu greina í Sögnum?
I báðum árgöngunum er efnisvalið
nokkuð hefðbundið ef frá eru skildar
sögulegar smásögur í 16. árganginum.
1994 eru flestar greinarnar frá seinni
öldum eða 16., 17. og 19. öld auk þess
sem þar eru nokkrar greinar í tilefni af
lýðveldisafmælinu. 1995 eru miðaldir
meira áberandi og þar eru líka tvær
greinar um 20. aldar efni. Þemað í þeim
árgangi er „skáldskapur og sagnfræði”.
Fjallað verður sérstaklega um þemun hér
á eftir. Fjölbreytt efnisval hefur oft verið
aðalsmerki Sagna og svo er enn. Það
hlýtur og að vera kappsmál útgefenda að
höfða til sem flestra og skjóta þannig
styrkari stoðum undir útgáfuna, með
öðrum orðum að gera ritið vinsælla.
Langflestar greinarnar byggja á
frumrannsóknum. Ég held að í saman-