Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.03.1965, Síða 8

Jöklasóleyjan hefur líka lagað sig aðdáunarlega vel að hinum hörðu
skilyrðum náttúrunnar í heimkynnum sínum. Rótin er afar löng og
sterk, oftast gerð úr nokkrum Jráttum, og minnir stundum á snæri eða
kaðal. Öll gerð rótarinnar virðist rniðast við Jrað að Jrola sem bezt tog,
enda kemur Jrað henni til góða í skriðaurnum. Þar sem rætur flestra
annarra plantna slitna af rennslinu, virðast rætur jöklasóleyjarinnar
aftur á móti dragast með skriðinu, enda liggja þær oftast meira eða
minna niður á við í skriðstefnuna. Sjálfsagt kemur það oft fyrir, að
jöklasóleyjan fer á kaf í aur eða grjóti, en það virðist ekki saka hana
hið minnsta; næsta sumar vex hún bara upp í gegnum aurinn.
Ekki hefur jöklasóleyjan síður kunnað að laga sig að hinum óblíðu
kjörum veðurfarsins og hinu stutta surnri. Blöðin eru Jrykk og skinn-
kennd, og þola vel að frjósa og þiðna á víxl, enda mun eitthvað af
Jreim jafnvel geymast yfir veturinn. Yfir veturinn geymast líka full-
mynduð blóm í vel vörðum blómknöppum, þöktum Jréttu, dökkbrúnu
hári. Þess vegna líður ekki á löngu, Jregar snjóa levsir á vorin, Jrar til
jiiklasóleyjan er alblómguð. Hér Jrarf líka að hafa hraðann á, því þess-
ir vordagar eru kannske stundum einu verulega góðu dagarnir á sumr-
inu, og Jrá helzt von til þess, að skordýr slæðist upp í þessar hæðir.
Annars er skordýralíf háfjallanna eðlilega fáskrúðugt. Virðast Jrað helzt
vera fiskiflugur sem Jrangað leita, enda Jrótt því verði vart trúað að
jöklasóleyjan skarti fyrir svo auvirðulegum kvikindum.
Allt um J)að tekst jöklasóleyjunni einhvern veginn að Jrroska lræ,
í hinu stutta sumri háfjallanna, og koma auk þess upp nýjum brum-
og blómknöppum fyrir næsta sumar. Sagt er að stundum megi jafnvel
greina blómknappa þar næsta sumars á jöklasóleyjunni, og verður
Jrví ekki sagt um hana að hún sé forsjárlaus.
Blóm jöklasóleyjarinnar eru tiltölulega stór og afar áberandi.
Krónublöðin eru í fyrstu mjallahvít en roðna fljótlega og verða að
lokum rósrauð. Bikarblöðin eru hins vegar, eins og áður var getið,
Jrakin dökkbrúnu hári. Bæði krónu- og bikarblöð vara lengi eftir
frævunina, sennilega Jrar til fræin eru Jrroskuð, og sjá sumir í Jdví,
þann tilgang að veita aldinunum skjól og varma; ætti þá blómhlífin
að verka sem eins konar holspegill, en J)ar eru aldinin í brennipunkti.
Jöklasóleyjan er algeng í fjöllunum á Mið-Norðurlandi, Vestfjörð-
um og Austfjörðum, en virðist vanta að mestu á Norðausturlandi og á
--------->
Jöklaxóley, Ranunculus glacialis L. Myndin er tekin i fjallinu Kerlingu við Eyja-
fjörö, 8. ágúst 1963, i 1350 metra hœö. Ljósmynd: Höröur Kristinsson.
6 Flóra - tímarit um íslenzka grasafræði