Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.03.1965, Qupperneq 13

HELGI HALLGRÍMSSON OG HÖRÐUR KRISTINSSON:
UM HÆÐARMÖRK PLANTNA
Á EYJAFJARÐARSVÆÐINU
INNGANGUR.
Næstum allar plöntutegundir jarðarinnar hafa á einhvern hátt tak-
markaða útbreiðslu. Meira að segja á litlu eylandi, sem okkar, hafa
margar tegundir ákveðin útbreiðslumörk. Hjá flestum tegundum eru
þessi mörk nú kunn í stórum dráttum. í fjallalöndum eins og ís-
landi, takmarkast útbreiðsla plantnanna þó ekki aðeins í láréttum
fleti, heldur einnig í lóðréttum fleti, eða miðað við hæð yfir sjávar-
mál. Þannig hafa allar íslenzkar plöntur sín raunverulegu efstu vaxt-
armörk, hámörk, sem ákvarðast af efstu eða hæstu vaxtarstöðum þeirra.
Fáeinar tegundir hafa einnig neðri (neðstu) mörk, lágmörk, sem af-
markast af neðstu vaxtarstöðunum. Þessi lóðréttu mörk, eða hæðar-
mörk, eins og þau eru almennt kölluð, hafa verið miklu minna könn-
uð á Islandi en flatarmörkin, og fyrir margar tegundir mega þau heita
óþekkt.
Hæðarmörkin takmarkast af ýmsum þáttum, og mörgum þeim sömu
eins og flatarmörkin, og eins og þau síðarnefndu geta hæðarmörkin
verið stöðug eða breytileg. Stöðug hæðarmörk takmarkast oftast af
veðurfari (loftslagi), landslagi og (eða) jarðvegi. í þessari grein verður
gert ráð fyrir að öll rnæld hæðarmörk séu stöðug, nriðað við núver-
andi aðstæður.
Þar sem algengar plöntur eiga í hlut, eru hæðarmörkin oftast nokk-
uð greinileg. Ef plantan er þar að auki stórvaxin og þekur stór svæði,
er ákvörðun markanna oftast mjög auðveld. Þannig er það til dæmis
með mörk skógartrjánna, en það eru þau hæðarmörk, sem bezt eru
kunn.
Hjá sjaldgæfum plöntum eða strjálum, er hins vegar oft erfitt að
finna mörkin, enda verður þá að gera margar samanburðarathuganir.
Oftast eru mörkin þó dálítið matsatriði og varla ákvarðanleg með
meira en 25 m nákvæmni.
TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAFRÆÐI - FlÓra 9