Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.03.1965, Page 61

láglendi í innsveitum og útsveitum. Júlíhitastigið virðist hækka nokk-
uð jafnt eftir því sem fjarlægist úthafsströndina, en um breytingu úr-
komunnar verður ekkert sagt með vissu af þessum fáu mælingum. Þó
benda snjóalög til jress, að úrkoman breytist örast utan til við fjörð-
inn, en dragi úr henni allsnögglega er fjörðurinn þrengist um Ár-
skógsströndina. Kærni það og vel heim við hið öra fall neðri marka
snjódældaplantna um Árskógsströndina.
Það vekur hins vegar athygli, að halli neðri marka fjallaplantna
verður jafnari og minnkar eftir því sent mörkin eru ofar. Þau neðri
vaxtarmörk, sem eru í 800—1000 m hæð sýna vart nokkurn halla.
Sömuleiðis eru efri mörk láglendisplantna, sem ná upp í 800—1000
m hæð nokkurn veginn hallalaus. Þetta gæti bent til þess, að mismun-
ur hita og úrkomu (eða úrkomunnar einnar) í innsveitum og útsveit-
um muni minnka er ofar dregur í fjöllunum. Ekki er heldur ólíklegt,
að svo sé, ef tekið er tillit til þess, að hafáttin berst óhindrað lengra
inn í landið í 1000 m hæð en á láglendi. Hins vegar eru engar veður-
farsmælingar fyrir hendi í fjalllendinu, sem geti staðfest þetta.
Þess má geta að lokum, að hugsanlegt er, að hæðarmörk ýmissa
plantna eigi sér sögulegar orsakir. Kemur þar einkum tvennt til
greina, útbreiðsla jöklanna á ísöldinni, einkum jró á síðasta skeiði
hennar og útbreiðsla skóganna á fyrri tímum.
Meginjökullinn í Eyjafirði hefur að líkindum haft jafnan halla út
eftir firðinum, og mörk jökulsins í hlíðunum sömuleiðis. Hugsanlegt
er, að staðbundnar ísaldartegundir hafi enn ekki náð að dreifast veru-
lega niður fyrir þessi mörk.
Svipað gildir um skóginn, að efri mörk hans liafa eflaust lækkað
talsvert út á við, og er jafnvel líklegt, að á annesjum og úthafsströnd-
um fjarðarins hafi aldrei verið skógur síðan á hlýviðrisskeiðinu fyrir
um 5 þúsund árum síðan, heldur hafi þar verið lágt kjarr, líkt og þar
er víða enn. Staðbundnar tegundir, sem áður uxu aðeins utan skógar-
ins, gátu því hafa einangrazt á skógarmörkunum eða ofan þeirra, og
myndu þá sýna enn svipaðan halla og þau höfðu. Aðalbláberjalyngið
er í raun og veru skógartegund og láglendisplanta. Hugsanleg skýr-
ing á vöntun þess á láglendi innsveitanna er sú, að það hafi eyðzt á
skógarsvæðum af völdum skógareyðingarinnar, en haldið velli ofan við
skógarmörkin, þar sem það vex enn þann dag í dag, og í útsveitum,
þar sem skógurinn var ekki eins samfelldur. Neðri vaxtarmörk þess
í hlíðunum eru einmitt um svipað bil og skógarmörkin munu Iiafa
verið.
TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAFR/EÐI - FlÓUl 57