Árbók skálda - 01.12.1956, Side 19

17
nafn raatsveinsins á Thule, þá rifjaðist upp fyrir mér löngu fyrndur kafli úr
lífi mínu.
Þarna stóð ég, ég veit ekki hve lengi, kannske nokkrar mínútur, ef til vill
hálfa klukkustund, starði á skakkan krossinn, en sá hann ekki. Tjald fortíð-
arinnar dróst til hliðar og afhjúpaði horfin svið og dána menn. Myndimar
streymdu fram, aragrúi mynda frá liðnum tíma, broslegar og drungalegar
á víxl og óskipulega í fyrstu, en síðan hægt og skipulega líkt og lygn en
straumþung elfa. Þetta var eins og leiksýning. Þarna steig fólkið fram á svið-
ið, þarna var maddama heitin Jóna með fatið, þarna þeir Hlölli og Grímsi,
sem báðir höfðu hlotið hina votu gröf fyrir löngu. Ég horfði út yfir kirkjugarð-
inn, en sá hann ekki lengur. Ég sá bryggju . . . Þannig byrjaði það . . . Og
þarna stendur Nikolja á bryggjuhausnum með rauðköflótta svuntuna blakt-
andi í golunni og veifar mér að koma.
—o—
Ég stend skammt frá glætunni frá Ijóskeri á bryggjunni, lítill og umkomu-
laus drengur ofan úr sveit í atvinnuleit. Þetta er síðfa kvölds á miðju sumri
árið 1929, og síðbúnustu skip íslenzka síldveiðiflotans eru um það bil að
leggja úr höfn. Það ríkir ró og friður við höfnina nema öðru hverju þegar
hestvagnar fara um bryggjuna með kost og veiðarfæri til skipanna, og nú
þvælast tveir slíkir vagnar hvor fyrir öðrum við enda bryggjunnar. Ökuþór-
arnir eru komnir í hár saman og skeifur hestanna slá eld á grjótinu; reiðar
raddimar berast vítt og breitt í kvöldkyrrðinni.
Nikolja stendur fyrir framan mig, tvístígandi, flissandi og sprækur. Hann
hefur hvíta stromphúfu á höfði og um sig miðjan rauðköflóttu svuntuna sem
blaktir í golunni. Hann potar í mig leiftursnöggt.
Ég hopa á hæl og matsveinninn flissar: „Og lipur eins og fluga. Andskot-
inn! Bara ekkert nema beinin — og lausaleikskrakki ofan úr sveit, segirðu.
Ég ræð þig. Að mér heilum og lifandi, ég ræð þig. Hvað heitirðu?"
„Ljótur. — Útgerðarmaðurinn sendi mig. Hver segir að ég sé lausaleiks-
krakki?"
„Ég — ég segi það. Ég er fæddur í lausaleik og við erum næstum alveg
eins, ekkert nema beinin og höfuðið eins og egg í laginu. Hvurnin komstu?"
„Kom hvert?"
Matsveinninn ók sér í brókunum. „Hvurt? Hingað náttúrulega. Til þessa
himintungls og allsherjar vitlausraspítala. Hvað annað, hvuti litli? Ég kom
niður á lappirnar fyrst. — Það varð að taka mig út með töngum — ég er
tangarbarn. Hvurnin komst þú?"
Matsveinninn dró brennivínsflöskuna upp undan buxnastrengnum og kippti
tappanum úr með tönnunum svo small í.
„Ég veit ekki," sagði ég með æðruleysi sveitamannsins. Ég horfði í augun
á matsveininum. Þau voru sóttheit, og ég sá tunglið speglast í augasteinin-
um. Hann er brjálaður, hugsaði ég.
„Veiztu hvernig ég varð til? Mitt líf, hvuti litli, var kveikt með aðstoð öl-