Árbók skálda - 01.12.1956, Blaðsíða 41

39
Ég þóttist engu nær, en sagði: Nújá, Marx? Var hann ekki einn af Marx-
bræðrum?
En þetta hefði ég líklega ekki átt að segja. Við þessi orð mín rofnuðu flóð-
gáttir himinsins, beljandi lækir fossuðu um strætin, og mannfjöldinn hraktist
undan; allt komst á ringulreið. Ég hraktist einnig, með fólksiðunni; gat ekki
annað. Mennimir höfðu misst tökin á mér og svartklædda öldungnum; ég
kom hvergi auga á hann. Þrumur kváðu við, eldingar geystust um himin-
hvolfið, og andartak stóð gotneska kirkjan í áþekkum ljóma og mynd nýja
frelsarans innan við glerið. En svo kvað við mikið hróp. Ég hafði ekki gleymzt,
þrátt fyrir hamfarir höfuðskepnanna. — Hann leggur nafn guðs við hégóma!
sögðu ungir menn í kór og bentu á mig. Þeir nálguðust mig hvatlega úr öll-
um áttum, og hárið stóð þeim í augu undan regni og stormi. — Hann spott-
ar guð sinnar aldar! kvað við í mannhafinu. Svo hætti hringurinn umhverfis
mig að þrengjast. Þeir sem næstir stóðu hikuðu við að koma nær. ■— Guð-
níðingur! Undanvillingur! hrópaði fólkið; og ég sem bara var á leið í kvöld-
kaffið, hafði ég svosem brotið nokkuð af mér? Ég er enn ekki viss um það,
endaþótt ég viti það nú, að ég var fjarska mikið bam í lifanda lífi, nán-
ast óviti. En mig grunar reyndar, að ég hafi brotið af mér. Engin öld, eng-
inn siður, engin þjóð þolir manni að spotta guðinn. Svo mikið er víst, að
fólkið var mér fjarska sárt. Það var innilega hneykslað. Ur augum þess
blossaði heilög reiði.
Þannig barst ég nú aftur að torginu, þangað sem ég hafði staðið þegar
ég kom auga á þann svartklædda. En nú var mér engrar undankomu auðið.
Ég var þess ómegnugur að brjótast gegnum mannhafið. Hvar voru öll öku-
tækin? Þau sáust ekki lengur. Hvar hin siðprúða og hlutlausa lögregla,
verndari óbreytts borgara? Hún hlýtur að hafa staðið utast í mannhafinu
og ekki fengið við neitt ráðið. Ég barst enn með straumnum, einskonar
brennipunktur óveðursins í mannhafinu, lengra út á Agóra-torg. Ég kallaði
til þeirra sem næstir mér stóðu: Þolið þið ekki góðlátlegt grín? Er það höfuð-
glæpur að bregða á saklausan orðaleik? — Enginn svaraði. Ekki beint. Ég
heyrði þó einhvem segja: Hann ætlar að halda ræðul
Þetta var úti á miðju torginu, þar sem rís líkneski Stórskáldsins; en sökum
þess hve fólk þrýsti að mér á alla vegu, hraktist ég upp á neðri stallinn. Mig
bar hærra en alla aðra af þessum sökum. Það var mér þvert um geð. En
fyrir bragðið þóttust allir vita, að ég ætlaði að halda ræðu.
Ég vil ekki játa, að ég hafi haldið neina ræðu. Að vísu sagði ég fáein
orð, nokkuð hátt, og fékk alveg furðulega gott hljóð. Ég sagði: Fyrir alla
muni, leyfið mér að komast. Gerið ekki þennan uppsteit út af mér; það tek-
ur því ekki. Ég er ekki annað en óbreyttur friðsamur borgari; ekki annað
an fátækt skáld; nánast barn. Og mig langar til að komast fyrir lokunartím-
ann í kvöldkaffið mitt úti á Döme.
Svo mörg vom þau orð. Ég hef aldrei ræðumaður verið; rödd mín hefur
aldrei verið styrk. En nú heyrðist hún. Hver einasti maður hlýtur að hafa
heyrt það sem ég sagði; heyrt, hve barnalegt það var; því að allir hlógu.
Allur skarinn hló. Og það var sérkennilegur hlátur að því leyti, að fólkið