Árbók skálda - 01.12.1956, Blaðsíða 42

40
hló í kór. Sá hlátur var þó ekki glaðlegur, en hann var snilldarlega sam-
felldur. Svo hætti hann skyndilega. Einnig þögnin á eftir var samfelld.
Ég tók að örvænta um minn hag, þegar hér var komið; það skal ég játa.
Ég var orðinn óstyrkur. Hafi ég verið óstyrkur þegar mér var þrýst upp að
sýningarglugganum, hef ég ekki viljað viðurkenna það fyrir sjálfum mér.
En nú viðurkenndi ég það, einmitt fyrir sjálfum mér. Ég leit yfir mannhafið,
allt þetta regnvota spariklædda fólk; og viðurkenndi, að ég gat ekkert gert.
Svo aumt var ástand mitt, að ég steingleymdi sígarettupakkanum sem ég
hafði keypt af átján ára stúlkunni í turninum. Annars hefði ég kveikt mér í
sígarettu mér til huggunar — jafnvel þótt ég hefði orðið grænn í framan og
átt vísan nýjan kórhlátur. Ég stóð kyrr, eins og líkneskið fyrir ofan mig; mun-
urinn aðeins sá, að slík stilling kostaði mig mikla áreynslu og einbeitingu.
Mannfjöldinn stóð einnig furðu kyrr. Það var engu líkara en hann biði
enn eftir ræðunni. Regninu hafði slotað, þrumur heyrðust ekki lengur; það
var þögn, sú tegund þagnar sem ég hafði stundum í sögum mínum kallað
óhugnanlega þögn.
Ég settist. Ég tók það til bragðs að setjast á lægri stallinn undir líkneski
fyrirrennara míns, í von um að múgurinn dreifðist. Ég leit á úrið mitt. Nú
vlar liðið fram yfir lokunartíma veitingahúsa og auðséð að ég myndi ekki
geta fengið mér kvöldkaffi úr þessu. Og mér var í rauninni sama um það.
Eina hugsun mín á þessari stundu var sú: að komast heim til mín aftur —
komast heim og geta kveikt með eldspýtu á lampanum mínum gamla, og
unnið í friði næturlangt að skáldsögu minni í sjö bindum. Undir morgun
ætlaði ég svo að sofna, unna mér hvíldar fram að hádegi. Það var mín ósk.
Því ég var barn.
Ég veit ekki vel, hve lengi ég hafði setið undir fótstalli dauðrar líkneskj-
unnar, sennilega stutta stund, er ég tók eftir einum manni öðrum fremur
meðal þeirra sem næstir stóðu. Þetta var maður á aldur við mig; um þrí-
tugt. Hann var klæddur vinnufötum; aðrir sem gengu um miðbæinn á kvöld-
in voru venjulega klæddir spari. Ég sá hér engan í vinnufötum, nema þenn-
an mann. Hann stóð þarna, í samfestingi, kámugur framan í, hendur hans
eins og brunasár hálfgróið. Við þessa sýn gleymdi ég sjálfum mér andar-
tak; gleymdi aðstöðu minni þessa stundina, en mundi hinsvegar vel það
verk sem ég var að vinna að heima hjá mér: skáldsöguna um verkalýðinn
sem enn hafði ekki sigrað í þessu landi, endaþótt hann ætti sinn guð og
frelsara og hefði um langt skeið átt. Það skipti mig í rauninni engu, þótt
þetta fólk héldi mig vera skilningssljóan á baráttu þess; þannig misskiln-
ingur hlaut að jafnast í fyllingu tímans. Bíðið þangað til þið sjáið skáldsög-
una mína, sagði ég við sjálfan mig. Og ég einblíndi á manninn. Hann stóð
þarna hinn rólegasti, allt að því hugsi, leit niður fyrir sig og virtist kominn
þarna af einskærri tilviljun. — Já, þetta er einmitt hinn sanni verkamaður,
ágætasta dæmið um þá menn, sem ég skrifa um, sem ég berst fyrir, sem
ég vil skilja; sem ég veit, að manna fyrstir munu kunna að meta verk mín.
Þetta hugleiddi ég um stund og virti hann fyrir mér. Þó má kannski segja,
að þessi verkamaður væri á einn hátt nokkuð sérstæður: hann var með af-