Félagsbréf - 01.07.1956, Blaðsíða 25

FÉLAGSBRÉF
23
1. ágúst hófst hin sögulega og yfrið
sorglega uppreisn. Og aldrei hefur
bleyði, níðingslund og lævísi komm-
únista afhjúpað sig augljósar en við
það tækifæri.
Mikolajczyk forsætisráðherra var
um þessar mundir í Moskvu og átti
við ærinn vanda að etja, meðal ann-
ars þann, hvemig hinum umsetnu
borgurmn Warsjár yrði komiS til
hjálpar. En 4. ágúst, þegar ástæSur
Warsjárbúa tóku að gerast ærið
ískyggilegar og Rauði herinn sýndi
engan lit á því að koma borginni til
hjálpar, tilkynnti Stalín honum það,
aS ef hann ekki kæmist að samkomu-
lagi viS liina svonefndu þjóðfrelsis-
stjóm kommúnista, myndi Sovét-
Rússland auglýsa hana og viður-
kenna sem hina einu löglegu stjóm
Póllands. Þetta voru úrslitakostir, en
annarsvegar haldið á lofti voninni
um aSstoð við Warsjá.
Augliti til auglitis viS þessa afar-
kosti féllst Mikolajczyk forsætisráð-
herra á þaS, að útlagastjómin í Lon-
don skyldi deila völdum við Lublin-
nefnd kommúnista, og að ný stjórn,
sem skipuð væri ráðherrum beggjr
aSila skyldi sætta sig við hina svo
nefndu Cursonlínu sem austurlanda
mæri Póllands. 9. ágúst, eftir af
Mikolajczyk hafSi náð samkomulag
við þrjá meðlimi Lublin-nefndarinn
ar, fullvissaði Stalin hann persónu
lega um, að RauSi herinn mjmdi
veita Bor hershöfðingja alla þá að
stoS, sem hann gæti í té látið.
En í stað þess að standa viS þaí
loforð, var Moskvuútvarpið látif
birta þá fregn meS miklum gaura-
gangi 14. ágúst, að „pólskar klíkur“
í London bæm ábyrgS á uppreisn-
inni í Warsjá, sem á engan hátt
hefði verið samræmd áætlunum
Rauða hersins. Roosevelt og Churc-
hill skárast í málið báðir og báSu
Pólverjum aðstoSar, en það var svo
fjarri því, að Sovétherramir tækju
þaS til greina, og þaðan í frá
komu Sovétleiðtogarnir alveg í veg
fyrir það, aS Pólverjum bærist
nokkur hjálp utan frá. Og ekki nóg
með það. Flugvélar Rauða hersins
hættu alveg aS ráðast á flugvélar
nazista yfir Warsjá, eins og þær
höfðu þó gert, éSur en uppreisnin
hófst. Þeir vildu ekki, Stalin og fé-
lagar hans, með neinu móti hindra
nazista í því að brytja pólsku þjóð-
ina niður. Síðar sakaSi svo forust-
an í Moskvu Bor og forsætisráð-
herrann fyrir það, að hafa fyrirskip-
að „fávíslega og hvatvíslega upp-
reisn“, þó að öllum væri ljóst, aS
Moskva hafði ginnt Pólverja til að
hefjast handa. Andrei Vishinsky
varautanríkisráSherra Sovétstjómar-
innar kallaði hina hetjulegu bar-
áttu Pólverjanna „hreina ævintýra-
Vishinsky — trúnaðarvinur Stalíns.