Félagsbréf - 01.07.1956, Blaðsíða 45

FÉLAGSBRÉF
43
hans, ljóðasafnið „Valfart och vandringsdr“, sem enn er talin
ein merkilegasta byrjanda bók í sænskum bókmenntum. Náði
hún þegar svo miklum áhrifum, að næstum má kalla straum-
hvörf. Næsta ár komu svo Ferðaminningar og hin átakanlega
skáldsaga „Endymion“ (1889), samtíðarsaga um Arabana í Sýr-
landi undir Tyrkjaveldi og ofurseldir áhrifum evrópskra ævin-
týramanna, með það eitt fyrir augum að koma sér upp til met-
orða og auðgast á niðurlægingu þessarar fornu menningar-
þjóðar.
Hin mikla fegurðarþrá og fegurðardýrkun skáldsins fékk
einkum útrás í hinni miklu og einkennilegu skáldsögu „Hans
Alienus“, sem er rituð ýmist í bundnu eða óbundnu máli (1892).
En talið er að hann komi fyrst fram sem fullþroskað og alger-
lega skýrt mótað skáld í hinni merku ljóðabók sinni „Dikter“
(1895). Þar koma fram skýrt mótaðir þeir drættir, sem síðar
einkenna hann. Þar hefur hann fengið til fulls augun opnuð fyrir
sögu liðinna kynslóða, ástinni og tryggðinni gagnvart föðurland-
inu og hinni djúpu og innilegu kennd gagnvart átthögunum, sem
ekkert sænskt skáld hefur átt í ríkari mæli eða lýst betur en
hann.
Hámarki sínu í frásagnarlist nær Heidenstam í næsta verki
„Karolinema“ (1897—98), um norræna ófriðinn mikla og tímabil
Karls tólfta. En hér kveður við nýjan tón, það er ekki lengur
fegurðardýrkunin vegna sjálfrar sin eins og mest kemur fram
í æskuverkunum, heldur siðferðileg fegurð, föðurlandsástin,
tryggðin og skylduræknin í lífi og dauða, sem nú eru sterkustu
þættirnir. Næst kemur smásögusafnið „Sankt Göran och dra-
ken“, þar kemur einnig sterkt fram skylda mannsins gagnvart
lífsköllun sinni, jafnvel í stríði við heitar, sterkar ástríður eins
og ástina. í „Heliga Birgittas pilgrimsfdrd“ (1901) slær hann
enn á sömu strengi, kröfuna um að uppfylla skylduna hvað sem
það kostar. — í ljóðasafninu „Ett folk“ (1902) kemur fram
hugsunin að skapa nýtt stórveldistímabil, ekki með vopnum og
valdi, en með því að rækja kærleiksskylduna við þjóð og föður-
land. — Margar af sögunum í smásagnasafninu „Skogen susar“
(1904) eru byggðar á sögulegum efnum, og eru sögur þessar hár-