Félagsbréf - 01.07.1956, Blaðsíða 27

FÉLAGSBRÉF
25
til kæmu þeir menn einir, sem auð-
mjúklega tækju við öllum fyrirskip-
unum frá Moskvu, eða þá í annan
stað mönnum, sem væru svo miklir
ómerkingar í opinberu lífi, að þeir
ættu ekkert fylgi. Molotov lagði því
blátt bann við því, að forsætisráð-
herrann Mikolajezyk fengi sæti í
stjórninni. Það var ekki fyrr en 28.
júiií sem samkomulag náðist loks,
sem í orði kveðnu átti að vera fram-
kvæmd á Yalta-samþykktinni, en var
það þó vitanlega engan veginn.
Þriggja stórvelda nefnd samdi að
lokum ráðherralista, sem Moskva
sætti sig við. Baleslaw Bierut varð
forseti þjóðráðsins. Forsætisráðherra
varð Edward-Osobka-Morawsky, —
fyrsti varaforsætisráðherra Wlady-
slaw Gomulka, sem verið hafði í
Lublin-nefndinni og loks annar vara-
forsætisráðherra Stanislaw Mikolajc-
zyk.
Um vorið hafði Rauði herinn tekið
upp náið samstarf við pólsku ör-
yggislögregluna, sem kommúnistar
höfðu stofnað, og lögðust þessir að-
ilar á eitt um að þefa upp og draga
fyrir rétt fyrrverandi meðlimi and-
spyrnuhreyfingarinnar og heima-
varnaliðsins. Yfirforingi öryggislög-
reglunnar var Stanislaw Radkiewiez,
sem áður hafði gegnt svipuðu starfi
hjá Lublin nefndinni. Hann var læri-
sveinn Bería og Stalíns og þeim
mjög samboðinn.
Sem öryggismálaráðherra í nýju
stjórninni hafði hann umráð yfir
50 þúsund manna njósnaraliði, sem
þaulæft hafði verið í Moskvu auk
ótalinna „siálfboðaliða". í ársbyrj-
un 1945 höfðu þúsundir manna úr
andspymuhreyfingitnni verið teknir
liöndum, sendir í þrælabúðir eða
skotnir. Seint í marz var svo líkast
því, sem kommúnistar hefðu í
hyggju að breyta eitthvað um stefnu.
Rússneskur hershöfðingi, Ivanov,
gerði leiðtogum pólsku neðanjarðar-
hreyfingarinnar boð að koma á fund
með sér á tilteknum stað í nánd við
Warsjá. Var þeim heitið fullum grið-
um, enda skyldu þetta vera vinsam-
legar viðræður um það, hvemig
skyldi skipa málum andspymuhreyf-
ingarinnar í framtíðinni.
Sextán leiðtogar ginntust til að
sækja þetta rússneska boð, þar á
meðal Okulieki hershöfðingi, eftir-
maður Bors, og fulltrúar þeirra
flokka, sem stóðu að útlagastjórninni
í London.
Til þessara manna spurðist aldrei
síðan, fyrr en það kom í ljós, að
þeir höfðu allir verið sviknir og
handteknir, fluttir til Moskvu og
leiddir þar fyrir rétt 18. júní. Nokkr-
ir „játuðu“, en rússneskur herréttur
dæmdi tólf þeirra seka. Að dómum
þarf ekki að spyrja. Þeir voru nægi-
lega strangir til þess, að þessir menn
gerðu kommúnistum ekki ónæði í
bráð.
Þannig var ástatt í Póllandi, þegar
Mikolajczyk kom til Warsjár til þess
að gerast landbúnaðarráðherra í
hinni nýju stjóm. Af 21 ráðherra í
stjórninni höfðu 14 átt sæti í Lublin-
nefndinni. Bændaflokknum liafði
afdráttarlaust verið lofað ein-
um þriðja ráðheiraembættanna og
allrar stjórnlegrar ábyrgðar. Það
urðu ekkert annað en svik að göml-
um Sovét-vanda. Hann hlaut í raun
og veru aðeins fjögur minniháttar
ráðherraembætti. Og þó var það ekki