Félagsbréf - 01.07.1956, Blaðsíða 42

40
FÉLAGSBRÉF
Margs er að vísu völ
vísdóms á hæðum:
Glit lífsins, gæfa og böl
geymt er í fræðum,
orð, gjörðir, ártöl þörf,
allt fært í letur.
Hnjúkfríði hagnýt störf
hugnast þó betur.
Snemma veittu menn því athygli, að Jakob Thorarensen lét vel
að segja sögu í ljóði og skapa persónur. Man ég eftir því, að
ritdómari sagði einhvern tíma, að honum hlyti einnig að láta
vel að skrifa sögur í óbundnu máli. Enda kom það í ljós, áð
hann var vel hlutgengur á þeim vettvangi. Árið 1929 kom út
fyrsta smásagnasafn hans Fleygar stundir, en þá hafði hann
birt nokkrar sögur í tímaritum undir dulnefninu Jón jöklari.
Alls hafa komið út eftir hann 5 smásagnasöfn, hið síðasta, Fólk
á stjái, 1955. Af tímasökum mun ég ekki ræða skáldskap hans
í óbundnu máli að þessu sinni. Þó að sögur hans séu misjafnar,
eru sumar þeirra perlur, eins og Helfró, sem er í tölu beztu smá-
sagna á íslenzku. Persónur hans bera svipmót fólksins, sem er
á stjái í kringum okkur, oft skyggnzt djúpt inn í sálarlíf þeirra
og margar vel gerðar. Hann tekur gjarna til meðferðar átök
gamals og nýs tíma, er oft glettinn á yfirborði, en alvara undir
niðri. Og yfirleitt sýna sögurnar ljóslega, að höfundurinn kann
vel að segja sögu og byggja upp smásögu.
Jakob Thorarensen er sjötugur. Á honum virðast enn engin
ellimörk, hvorki líkamleg né andleg, og penni er honum
enn huglátt hjú. Á fertugs afmæli sínu bað hann í kvæði um
heiða list og hugsun sér til handa. Þeirri bæn hans hefur verið
fullnægt. List hans er heið, svöl og björt. Svalt og bjart kallaði
hann eitt smásagnasafna sinna og síðar ritsafn sitt, og er það
réttnefni. Hann skirrist aldrei við að segja sannleikann, en skrök
og blekking nærist ekki í verkum hans. I einu kvæða sinni, Degi,
líkir hann deginum við knörr, sem mennirnir skipi út í verkum
sínum. Eitt erindið hefst á þessa leið: