Morgunblaðið - 13.10.2012, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. OKTÓBER 2012
Tri ehf.
Suðurlandsbraut 32
104 Reykjavík www.tri.is
Verslunin er opin:
Alla virka daga kl. 09:00-18:00
Laugardaga kl. 10:00-16:00
Storm Fly Jacket
Verð: 26.990 kr.
Tilboð: 21.592 kr.
Storm Fly Jacket
Verð: 26.990 kr.
Tilboð: 21.592 kr.
Nike peysa
Verð: 16.990 kr.
Tilboð: 13.592 kr.
Filament Tight
Verð: 11.900 kr.
Tilboð: 9.592 kr.
Miller LS
Verð: 6.990 kr.
Tilboð: 5.592 kr.Element Thermal tight
Verð: 14.990 kr.
Tilboð: 11.992 kr.
Vetrar-hjólreiðajakki
Verð: 22.990 kr.
Vetrar-hjólreiðabuxur
(þykkar)
Verð: 22.990 kr.
Vatnsheldar hjólreiðabuxur
Verð: 19.990 kr.
Vetrar hlaupa- og hjólafatnaður
-20%
-20%
-20%
-20%
-20%
-20%
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Í vikunni tóku foreldrar bandaríska friðarsinnans
Rachel Corrie við viðurkenningu LennonOno-
friðarsjóðsins fyrir hennar hönd. Rachel lést 23 ára
gömul, fyrir níu árum, þegar jarðýta ísraelska
hersins ók yfir hana þar sem hún reyndi að stöðva
niðurrif heimilis palestínskrar fjölskyldu á Gaza.
Corrie tók þar þátt í baráttu alþjóðlegra samstöðu-
samtaka með málstað Palestínubúa og hafa sam-
herjar hennar alla tíð haldið því fram að dauði
hennar hafi ekki verið slys. Ýtu-
stjórinn hafi séð hana allan tím-
ann, þar sem hún stóð uppi á
moldarhaug í neonlitu vesti.
Í ágúst síðastliðnum lauk
langvinnum réttarhöldum sem
foreldrar Rachel höfðuðu í Ísr-
ael vegna dauða dóttur sinnar,
með því að héraðsdómari í
borginni Haifa úrskurðaði að
dauði hennar hefði verið slys
sem hún bar sjálf ábyrgð á.
Hún hefði ekki hegðar sér eins og ætlast væri til af
manneskju með ábyrgðartilfinningu.
Eftir dauða Rachel stofnuðu foreldrar hennar,
þau Craig og Cindy, samtök í hennar nafni, The
Rachel Corrie Foundation for Peace and Justice.
Þau voru djúpt snortin yfir því að Yoko Ono skyldi
ákveða að heiðra minningu Rachel en verðlaunaféð
nýtist vel við rekstur stofnunarinnar. Þau berjast
fyrir mannréttindum og réttlæti á öllum sviðum
með ýmiskonar fræðsluverkefnum.
Vorum ekki að sækjast eftir peningum
„Það hefði komið dóttur okkar afskaplega mikið
á óvart að fá viðurkenningu sem þessa,“ segja þau.
„Hún var í raun bara barn sem barðist fyrir því
sem hún trúði á.“
Þau eru afar ósátt við dóminn sem féll í Ísrael á
dögunum. „Fyrst var sagt að þetta hefði verið at-
burður í stríði og herinn bæri enga ábyrgð á því
sem gerðist í stríðsátökum. Það var hræðilegt að
heyra,“ segir Craig og hristir höfuðið. „Síðan hélt
dómarinn áfram og sagði að Rachel bæri sjálf
ábyrgð á dauða sínum, framan við ýtuna væri
blindur blettur sem ökumaðurinn gæti ekki séð.
En mennirnir í ýtunni vissu að hún var þarna.“
Cindy bætir við að sem betur fer hafi margar al-
þjóðastofnanir, og þar á meðal Sameinuðu þjóð-
irnar, fordæmt dóminn. „Það snart okkur líka
djúpt að fá samstöðukveðjur frá ísraelskum sam-
tökum og einstaklingum, enda hefur fjöldi Ísr-
aelsmanna stutt okkur í þessu langa ferli.
En það er full ástæða fyrir alla að hafa áhyggjur
af þeim skilaboðum sem þessi úrskurður sendir
þeim sem taka átt í friðsamlegum mótmælum.“
Þau segjast hafa farið með dauða Rachel fyrir
dómstóla vegna þess að þau vildu að ísraelsk yf-
irvöld viðurkenndu dauða hennar. Þau höfðu að-
eins farið fram á eins dollars miskabætur.
„Við vorum í rauninni ekki í dómsal til að biðja
um peninga, þó að í borgarlegum málaferlum sem
þessum snúist niðurstaðan að lokum um bætur.
Þegar lögmaður okkar var að yfirheyra eitt vitni
hins opinbera, mann sem krufði Rachel, þá ætlaði
dómarinn að stöðva spurningarnar því ekki væri
gerð nein krafa á manninn. Hann hafði framkvæmt
krufninguna á allt annan hátt en við höfðum kraf-
ist, og farið gegn úrskurði annars dómstóls sem
sagði að fulltrúi bandaríska sendiráðsins yrði að
vera viðstaddur krufninguna og hún mætti ekki
vera framkvæmd af starfsmanni ísraelska hersins.
Þessi maður sá um allar krufningar fyrir herinn og
þegar hann krufði var enginn viðstaddur frá sendi-
ráðinu eins og vera bar. Hann lét sem dóms-
úrskurðinn væri ekki til staðar. Þennan dag kom-
umst við líka að því í dómsalnum að hann hafði
numið á brott og haldið eftir lífærum eða hlutum
líkama Rachel, en við fengum ekki að vita um hvað
væri að ræða.
Til að geta yfirheyrt manninn sagði lögmaðurinn
að við færum fram á miskabætur. Við ákváðum að
fara fram á einn dal.
Við vorum ekki að sækjast eftir peningum.
Hvernig er hægt að setja verðmiða á líf dóttur
sinnar?“
Þau Cindy og Craig segja að réttarkerfið í Ísrael
hafi verið býsna ólíkt því sem þau þekkja að heim-
an, í Washington-ríki Bandaríkjanna.
„Eftir að réttarhald hefst heima lýkur því venju-
lega innan nokkurra vikna. Í Ísrael var hið opin-
bera ekki einu sinni farið að undirbúa sinn vitna-
lista þegar við höfðum lokið við að kalla fyrir okkar
vitni. Réttarhaldið hófst í mars 2010 og lauk ekki
fyrr en fimmtán mánuðum síðar. Áður en yfir lauk
höfðum við farið nokkrum sinnum til Ísraels og
höfðum verið í Haifa í níu mánuði, dóttir okkar enn
lengur. Allt var þetta á hebresku og við urðum að
hafa túlk með okkur allan tímann og láta þýða þús-
und síður af skjölum.
Leita réttlætis fyrir Rachel
Þetta var erfitt en hefur snúist frá upphafi um að
leita sannleikans, finna hver bar ábyrgðina og leita
réttlætis fyrir Rachel. Og einnig að upplýsa um-
heiminn um ástandið á þessu svæði.“
Bandarísk stjórnvöld hafa frá upphafi lýst yfir
að ekki hafi farið fram gagnsæ og ábyggileg rann-
sókn á dauða Rachel og Corrie-hjónin segjast
munu halda áfram að berjast fyrir réttlætinu eftir
diplómatískum leiðum.
Þau segja marga í Ísrael, sem styðja baráttu
þeirra, hafa talið það umtalsverðan sigur að herfor-
ingjarnir, sem stjórnuðu aðgerðum þennan ör-
lagaríka dag á Gaza árið 2003, hafi verið kallaðir
fyrir dóminn. „Við vitum að háttsettur yfirmaður
hafði fyrr um daginn farið fram á það að fá að yfir-
gefa svæðið en svar yfirmanns hans var að þeir
gætu ekki hætt við að rífa húsin, þeir væru í of mik-
ilvægri aðgerð til að geta hætt við,“ segir Cindy.
„Herforinginn skrifaði í skýrslu síðar þennan
dag að þeir hefðu ekki getað hætt við, það hefði
gefið hættulegt fordæmi. Hann skrifaði líka að þeir
hefðu átta að skjóta hvern þann fullorðinn sem
kæmi inn á svæðið.
Rachel var þarna vegna þess sem var verið að
gera palestínsku íbúunum, þar var verið að rústa
heimili þeirra, og að auki voru um eitt hundrað íbú-
ar Rafha drepnir af ísraelska hernum um svipað
leyti. Nærri helmingurinn var börn.
Rachel var að reyna að vekja athygli á þessu
ástandi og við höfum haldið baráttu hennar áfram,“
segja þau Cindy og Craig.
Halda baráttunni áfram
 Foreldrar Rachel Corrie veittu viðtöku viðurkenningu LennonOno-friðar-
sjóðsins  Þau segjast halda áfram að leita sannleikans um dauða dóttur sinnar
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Friðarverðlaun Foreldrar Rachel Corrie, Cindy og Craig, ásamt Yoko Ono við afhendinguna.
Rachel Corrie
Bók hagfræðingsins, rithöfundarins
og friðarsinnans Johns Perkins,
Confessions of an Economic Hit
Man, vakti mikla athygli þegar hún
kom út og tróndi á toppi metsölulista
The New York Times í meira en ár. Í
bókinni fjallar Perkins um al-
þjóðlega spillingu sem hann segir
soga að sér auðlindir vanmáttugra
þjóða. Yoko Ono veitti Perkins eina
af viðurkenningum LennonOno-
friðarsjóðsins í vikunni og kaus hann
að gefa verðlaunafé sitt Dream
Change, félagsskap sem styður
sjálfbærni samfélaga.
„Ég var afskaplega undrandi og
þótti það gríðarlegur heiður,“ segir
Perkins um viðurkenninguna og
bætir við að síðan í gagnfræðaskóla
hafi John Lennon verið ein af sínum
helstu hetjum.
„Eftir að þau Lennon og Yoko
tóku saman hreifst ég ekki síður af
hugrekki þeirra saman, hversu
snjöll þau voru. Allir virtust vera á
móti sambandi þeirra en þau héldu
sínu striki og sköpuðu ótrúlega
kjörkuð verk, rétt eins og Yoko hef-
ur haldið áfram að gera. Þau veittu
mér innblástur þegar ég ákvað að
skrifa bókina mína.“
Tímar ótrúlegra breytinga
Margir minnast þátttöku Perkins
í Draumalandi Andra Snæs Magna-
sonar en hann hefur iðulega brugðið
upp dökkri mynd af framtíðinni. Við
verðlaunaafhendinguna í Hörpu
vakti athygli hvað hann var bjart-
sýnn á jákvæða þróun efnahags-
mála.
„Ég tel okkur lifa á tímum ótrú-
legra breytinga,“ segir hann. „Við
munum upplifa erfiðleika og það
verður mótspyrna við þessum breyt-
ingum, eins og alltaf er, en mér finn-
ast þetta afskaplega spennandi
tímar.
Við vitum að efnahagskerfi heims-
ins hefur floppað, það er misheppn-
að. Ein af mörgum birtingar-
myndum þess er að innan við fimm
prósent mannkyns búa í Bandaríkj-
unum en samt notum við meira en
þrjátíu prósent af auðlindum jarðar.
Á sama tíma og helmingur jarðar-
búa er við hungurmörk eða sveltur.
Það sýnir að kerfið virkar ekki og
það er ekki hægt að taka það upp
óbreytt í Kína eða á Indlandi, í Afr-
íku eða í Suður-Ameríku. Íbúar
þessara landa kunna að vilja lifa með
sama hætti en það er ekki hægt.“
Nálgast tilveruna á nýjan hátt
„Við verðum að skipta frá dauða-
hagkerfi yfir í lífs-hagkerfi; að snúa
frá hagkerfi sem byggist á stríði og
að rústa náttúrunni, höggva niður
skógana og útrýma fiskistofnunum,
yfir í hagkerfi sem byggist á því að
hreinsa mengunina, að hjálpa svelt-
andi, nýta fæðuauðlindirnar betur.
Við þurfum betri flutningskerfi,
betri orkukerfi, betri hönnun á hús-
næði – betra af nánast öllu,“ segir
hann. „Svo ekki sé minnst á að við
þurfum betri bankakerfi.
Við þurfum að nota tækifærin til
að nálgast lífið og tilveruna á nýjan
hátt,“ segir Perkins.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hagfræðingurinn John Perkins vill
breytt hagkerfi fyrir heiminn.
Efnahags-
kerfið er
misheppnað