Morgunblaðið - 08.04.2014, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. APRÍL 2014
Smiðjuvegi 34 |Rauð gata | www.bilko.is | Sími 557-9110
HarðskeljadekkTIRES
Mundueftir að finnaBESTAVERÐIÐáður en þú kaupirdekk!
Hjörtur J. Guðmundsson
Björn Jóhann Björnsson
Eins og við var að búast eru skiptar
skoðanir um skýrslu Alþjóðamála-
stofnunar Háskóla Íslands um aðild-
arviðræður Íslands við ESB. Deilt er
um hvort skýrslan hafi eitthvað nýtt
fram að færa og vinnubrögð í
tengslum við hana eru gagnrýnd.
Skýrslan verður tekin fyrir í utanrík-
ismálanefnd Alþingis en sumir við-
mælenda Morgunblaðsins og mbl.is
segja niðurstöðurnar m.a. sýna að
ekki sé ráðlegt að draga aðildarum-
sókn til baka og mikilvægt sé að þjóð-
in fái að kjósa um framhaldið.
„Ég fagna því bara að skýrslan sé
komin út. Það hafa margir beðið eftir
henni,“ sagði Gunnar Bragi Sveins-
son utanríkisráðherra við mbl.is í
gær. Hann hafði þá ekki haft tækifæri
til að fara djúpt ofan í skýrsluna en
miðað við það sem hann hefði náð að
kynna sér virtist skýrslan staðfesta
margt af því sem áður hefði komið
fram. Til að mynda um efnahags- og
peningamál í skýrslu Hagfræðistofn-
unar Háskóla Íslands sem unnin var
fyrir utanríkisráðuneytið sem og í
skýrslu Seðlabanka Íslands um gjald-
miðlamál sem kom út á síðasta ári.
Spurður hvort skýrslan myndi hafa
áhrif á stöðu umsóknarinnar sagði
Gunnar Bragi að málið væri einfald-
lega í ferli. Þingsályktunartillaga
stjórnvalda um að draga umsóknina
um inngöngu í ESB til baka væri í
höndum utanríkismálanefndar en í
fljótu bragði væri ekki að sjá neina
vinkla í skýrslunni sem væru til þess
fallnir að breyta stefnu stjórnvalda.
Bjartsýni og óskhyggja
„Einstakar niðurstöður skýrslunn-
ar virðast einkennast af fullmikilli
bjartsýni eða jafnvel óskhyggju um
að það sem óljóst kunni að vera hljóti
að verða Íslendingum í vil. Það virðist
í mörgum tilvikum ekki vera byggt á
öðru en ónafngreindum heimildum
innan embættismannakerfis ESB,
sem er veikur grunnur til að draga
ályktanir af,“ segir Birgir Ármanns-
son, formaður utanríkismálanefndar,
um skýrsluna. Hann segir margt í
skýrslunni þó geta átt fullt erindi í
umræðuna og einstakir þættir hennar
verði teknir fyrir í utanríkismála-
nefnd og skýrsluhöfundar kallaðir til.
Birgir segir ýmislegt vera kunnug-
legt, sem komið hafi t.d. fram í
skýrslu Hagfræðistofnunar. Því sé
ekki mikið um nýjar staðreyndir í
skýrslunni.
„Öll umræða og umfjöllun um það
sem komið er í viðræðum annars veg-
ar og hins vegar um regluverk og
skipulag Evrópusambandsins, hjálp-
ar okkur áleiðis í umræðunni en í
grunninn eru það pólitískar ákvarð-
anir sem leiða okkur til niðurstöðu, en
ekki niðurstöður sem verða fundnar
úr einhverjum reikniforritum.“
Rök andstæðinga grafsett
Össur Skarphéðinsson, fv. utanrík-
isráðherra, telur helstu niðurstöðu
skýrslunnar í fyrsta lagi vera þá að
með upptöku evru yrði „gríðarlegur
velferðarábati“, eins og það er orðað í
skýrslunni. Í öðru lagi þá sé aðild að
ESB tryggasta leiðin til afnáms gjald-
eyrishafta og í þriðja lagi komi fram
að góð fordæmi séu fyrir klæðskera-
sniðnum sérlausnum til að taka á sér-
þjóðlegum vandamálum eins og í
sjávarútvegi og landbúnaði.
„Mér finnst þess vegna í ljósi
skýrslunnar, og einnig þeirrar sem
kom frá Hagfræðistofnun, að það sé í
reynd búið að grafsetja öll helstu rök
andstæðinga aðildar um að halda ekki
aðildarviðræðunum áfram. Skýrslan
undirstrikar að ef þeim yrði formlega
slitið þá fælist í því tap á öllu því fé og
atgervi sem er búið að setja í viðræð-
urnar. Þá þyrfti að taka þær upp
formlega aftur með samþykki allra
aðildarþjóða og fara aftur í alla þessa
vinnu,“ segir Össur og telur engin
önnur rök uppi núna en að halda við-
ræðunum við ESB áfram. Ríkis-
stjórnin hafi að auki lofað þjóðarat-
kvæðagreiðslu um framhald
viðræðna og hún þurfi núna að standa
við það loforð.
„Ríkisstjórnin hefur sagt að hún
telji ekki gerlegt að ætla ríkisstjórn,
sem er á móti aðild, að stýra samn-
ingum, ef niðurstaða þjóðaratkvæða-
greiðslu yrði með þeim hætti. Á móti
segi ég að ef ríkisstjórnin treystir sér
ekki til að framfylgja niðurstöðu í
þjóðaratkvæðagreiðslu sem hún lof-
aði sjálf þá á hún bara einn kost, hann
er sá að segja af sér.“
Andlitslausir embættismenn
Vigdís Hauksdóttir, þingmaður og
formaður Heimssýnar, gagnrýnir
skýrslu Alþjóðamálastofnunar, segir
hálfsannleik koma þar fram og í raun
sé þetta „skýrsla óþekkta embættis-
mannsins“ þar sem vitnað sé í nafn-
lausa embættismenn ESB og tveggja
manna tal.
„Sjávarútvegskaflinn er afar und-
arlegur, þar er ekki vísað í neinar
heimildir að ráði, að öðru leyti en því
að það eru óþekktir og andlitslausir
embættismenn í Brussel sem virðast
koma þarna inn með heimildir og
skýrsluhöfundar treysta sér ekki til
að upplýsa hverjir eru. Þetta er ekki í
boði í háskólasamfélaginu að koma
fram með svona órökstuddar fullyrð-
ingar í skýrslu af þeim gæðum sem
svona skýrsla á að hafa. Það er engin
heimildaskrá um það hver segir hvað.
Þetta er eiginlega skýrsla óþekkta
embættismannsins,“ segir Vigdís og
bætir við að vitnað hafi verið í minn-
isblöð embættismanna sem ekki hafi
verið lögð fram sem gögn í aðlögunar-
ferlinu.
Minna eftir en talið var
Katrín Jakobsdóttir, formaður VG,
segir skýrsluna m.a. leiða skýrt í ljós
að minni vinna hafi verið eftir í við-
ræðunum við ESB en gefið hafi verið í
skyn áður í umræðunni. Hún vill að
skýrslan verði rædd í utanríkismála-
nefnd. „Það er að minnsta kosti ekki
hægt að segja að ekkert hafi verið bú-
ið að gera í þessum málum,“ segir
Katrín.
Skýrslan kemur m.a. inn á þá þætti
sem töfðu viðræðurnar við ESB á sín-
um tíma, eins og skort á samstöðu
innan ríkisstjórnar VG og Samfylk-
ingarinnar. Spurð út í þetta segir
Katrín ýmsa þætti hafa valdið töfum.
„Það lá ljóst fyrir frá byrjun að
skiptar skoðanir voru meðal stjórn-
arflokkanna. Það breytti því ekki að
við töldum okkur geta unnið að mál-
inu af heilindum út frá þeim rökum að
mestu skipti að þjóðin fengi eitthvað
til að kjósa um og taka afstöðu til.
Kannski hefur það haft einhver áhrif
til að hægja á ferlinu,“ segir Katrín.
Glapræði að slíta viðræðum
„Skýrslan skiptir miklu máli og
sýnir vel hversu alvarlegt það væri og
misráðið að slíta viðræðunum,“ segir
Guðmundur Steingrímsson, formað-
ur Bjartrar framtíðar, um skýrsluna.
„Ég sé ekki betur en að þarna séu
sannfærandi rök fyrir því að það yrði
óskynsamleg ákvörðun að slíta við-
ræðunum. Sem innlegg í umræðuna
er skýrslan mjög nauðsynleg. Það er í
raun merkilegt að menn ætluðu að
slíta viðræðunum áður en skýrsla um
stöðu viðræðna var mönnum kunn.
Þarna er m.a. reynt að rekja ástæð-
una fyrir því af hverju t.d. sjávarút-
vegskaflinn var ekki opnaður og þá
aðallega vegna makríldeilunnar,“
segir Guðmundur.
„Einnig er athyglisvert að sjá það í
sjávarútvegskafla skýrslunnar að
jafnvel þótt við fengjum ekki sér-
lausnir þá myndi samt enginn annar
veiða í okkar lögsögu,“ segir Guð-
mundur og telur að ríkisstjórnin eigi
að taka tillit til skýrslunnar. „Mér
finnst það algjörlega blasa við að það
yrði fullkomið glapræði að slíta við-
ræðunum. Það er það mikið í húfi.“
Mörgu enn ósvarað
Jón Steindór Valdimarsson, for-
maður samtakanna Já Ísland, sem
berst fyrir inngöngu í ESB, segir
skýrslu Alþjóðamálastofnunar gagn-
lega fyrir umræðuna. Hún leiði í ljós
að ekki sé hægt að komast að end-
anlegum sannleik um hvernig aðild
Íslands að ESB gæti litið út nema að
klára samningaferlið.
„Menn hafa verið að geta sér til um
margt og leiða líkum að sennilegum
og ósennilegum niðurstöðum. Það er
einnig gert í þessari skýrslu en núna
er að minnsta kosti ekki slegið út af
borðinu að hægt sé að ná hagfelldum
niðurstöðum. Það er heldur ekki full-
yrt að við myndum ná tilteknum ár-
angri á öllum sviðum. Skýrslan sýnir
eins og sú sem Hagfræðistofnun skil-
aði af sér, að mörgum spurningum er
ósvarað og þeim verður ekki svarað
nema að ganga leiðina til enda,“ segir
Jón Steindór ennfremur.
„Á það er bent sérstaklega í skýrsl-
unni að ef menn slíta aðildarviðræð-
um þá þarf að byrja á upphafsreit. Í
samfélaginu er vilji til þess að ljúka
viðræðunum og sjá hvað út úr þeim
kemur. Með því að slíta viðræðum er
verið að útiloka þann möguleika og
tefja fyrir því ef svo fer á næstu árum
að menn vilji taka upp þráðinn að
nýju, þá verður það mun erfiðara,“
segir Jón Steindór ennfremur.
Gott innlegg að mati ASÍ
„Mér finnst þetta vera mjög at-
hyglisverð skýrsla,“ sagði Gylfi Arn-
björnsson, forseti ASÍ, við mbl.is en
ASÍ var meðal þeirra aðila sem ósk-
uðu eftir skýrslu Alþjóðamálastofn-
unar HÍ.
„Það var okkar vilji sem að þessu
stóðum að fræðasamfélagið myndi
svolítið rýna þetta ferli, bæði samn-
ingaferlið sjálft og hvernig hafi geng-
ið. Og eins líka að reyna að rýna svo-
lítið þessar áleitnu spurningar sem
var ósvarað og hvernig þetta blasti
við þeim. Reyna að skyggnast á bak
við tjöldin. Mér finnst þetta bara gott
innlegg hvað það varðar,“ sagði Gylfi.
Hann benti á að viðræðurnar við Evr-
ópusambandið til þessa hefðu sýnt að
komið væri til móts við íslenska hags-
muni. Það hefði allavega verið skoðun
samningamanna Íslands.
„Það er kannski það sem mér finnst
standa upp úr og í sjálfu sér undir-
strika mikilvægi þess að við klárum
þessar aðildarviðræður. Það verða
náttúrlega engin svör um þessi álita-
mál nema við spyrjum spurninganna
en fyrst og fremst byrjum á að skil-
greina hagsmunina. Hvar liggja
þeir?“ spurði Gylfi.
Skiptar skoðanir um ESB-skýrslu
 Misjöfn viðbrögð við skýrslu Alþjóðamálastofnunar HÍ um ESB-viðræður  Formaður Heimssýnar
gagnrýnir vinnubrögðin  Formaður Já Ísland vill klára viðræðurnar  Rætt í utanríkismálanefnd
Morgunblaðið/Þórður
Evrópumál Frá kynningarfundi Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands á
Grand hóteli í gær. Einn skýrsluhöfunda, Ásgeir Jónsson, er í pontu.
Gunnar Bragi
Sveinsson
Gylfi
Arnbjörnsson
Birgir
Ármannsson
Guðmundur
Steingrímsson
Össur
Skarphéðinsson
Jón Steindór
Valdimarsson
Katrín
Jakobsdóttir
Vigdís
Hauksdóttir