Stígandi - 01.04.1944, Side 20

98
.ÍSLANDS ÞÚSUND ÁR'
STÍGANDI
Þess er að vísu getið í sögunum, að konur báru klæði á vopn,
tóku þátt í meðalgöngu milli ófriðaraðila, er í óefni var komið,
en slíkt virðist fremur hafa skapazt af persónulegri kvöð, en
innri hvöt — þess vegna er athöfn Halldóru Gunnsteinsdóttur
svo einstæð og aðdáanleg. Hún er eins og ómur frá æðri veröld,
sem ekki átti neitt skylt við þá samtíð, sem hann barst til, en
sem átti hljómgrunn í því boðorði, sem mannheimi hefir fegurst
flutt verið, — boðorðinu: „að gjalda illt með góðu“. Þess er get-
ið í sögunum, að þær „váru læknar góðir“. Sjúkir menn og sárir
voru faldir í þeirra umsjá og þær „fægðu“ sár þeirra og gerðu
þá tíðum heila, enda þótt þeir hefðu hlotið mörg sár og stór.
Slíkt er göfugt til frásagnar — en í hvernig persónusambandi
voru þessir sjúku menn við hinar líknandi konur? Oftast ástvin-
ir þeirra eða þá skjólstæðingar, menn, sem þær höfðu ef til vill
sjálfar sent út á orrustuvöllinn — beint eða óbeint. Sögurnar
geta ekki um neina konu, sem lagði líkn hinum særðu öllum —
„úr hvárra liði, sem þeir váru“, nema Halldóru Gunnsteinsdótt-
ur eina. — I einlægri hlýðni við rödd hjarta síns, frjáls í hugsun
og fasi gengur hún til orrustunnar á Hrísateigi og leggur mjúk-
ar læknishendur á hvert sár, er ekki virðist þegar banvænt. Og
samkvæmt siðalögmáli þess, er veitir liðsemd af heilum hug,
sýnir hún mesta alúð þeim, sem dýpstu sári er særður, án tillits
til þess, hvort hann er andstæðingur eða samherji. Hún bindur
um sár hans og veitir honum vernd sína, þar til vopnagnýrinn
umhverfis hann er hljóðnaður, þá felur hún hann í hendur fylg-
ismanna hans.
Það er eftirtektarvert, að Halldóra Gunnsteinsdóttir fer ekki
til meðalgöngu, heldur til líknarstarfa. Hún reynir ekki að koma
í veg fyrir vopnalögin, heldur gengur til liðs við þá, sem fyrir
þeim verða. En sýnir hún ekki með því andúð á þessu athæfi —
miklu ákveðnari andúð, en þótt hún hefði borið klæði á vopnin?
Og með þessum hætti breytir hún líka rás orrustunnar. Fyrir
hlutdeild hennar heldur sá maður velli, sem einkum var valn-
um ætlaður. Hinn víkingslundaði Víga-Glúmur, ofurhugaður
og grár fyrir járnum, beið ósigur fyrir kærleiksmætti einnar
konu. — Blóðhefndarhugur og blikandi brandar gegn læknis-
höndum og hjartahlýju, og þau góðu öflin báru sigur af hólmi.
— Mat Glúmur þessa verðleika? Laut hann í lotningu sinni
björtu brúði og blessaði samfylgd hennar? Nei, hann leit á at-
höfn hennar sem brot gegn siðalögmáli samtíðarinnar og bölvun