Stígandi - 01.04.1944, Side 34

112
KONUNGUR ÍSLENZRA VIÐA
STÍGANDI
arnir hækka smám saman og verða að gilbörmum. Sums staðar
rennur áin í djúpum gljúfrum. Elfurin heitir Nauthúsaá og gilið
Nauthúsagil. Á barmi þess, þar sem gljúfrin eru hvað hrikaleg-
ust, stendur stærsta tré á íslandi. Það er reyniviður, einn sér, og
hvítur af blómum með grænum, stórum baðmi. Stofn hans er
greindur frá rótum. Vex annar aðalstofninn beint upp, en hinn
sveigist til hliðar og byggir brú yfir gilið. Ég geng á bálkinum
yfir það og horfi niður í djúpið. Óvenju limrík króna, prýdd
fjölmörgum blómum, myndar laufhvelfingu yfir höfðum okkar.
Ragnar segir, að risinn sé fimm faðma hár og breidd krónunnar
þriðjungi meiri. Mig minnir hann segja, að þetta væri mesti
reynir á Norðurlöndum. Og annar margfróður maður, (Kofoed-
Hansen), taldi hann um tvö hundruð ára gamlan.
Ég fylltist lotningu. Hér er auðn og þögn, en þó hrikaleiki og
tign. Einn síns liðs stendur hann, konungur trjánna, í skugga
Eyjafjalla. Hvernig stendur á vexti hans og valdi?
Rétt við gilið, stutt þaðan, sem reynirinn stendur, gengur hell-
ir inn í bergið. Þar hefir fé verið haft, og sjást þess glöggar menj-
ar. Stór tré eiga sterkar og djúpar rætur. Reynirinn við gilið
hefir sent þær í ýmsar áttir neðanjarðar. Ein eða fleiri greinar
hafa lagt leið sína inn í fjárhellinn og ekki komið að tómum
kofanum. Þangað hefir risinn gamli árum saman sótt sér kosta-
fæði. Þó að kalt væri stundum, hefir hann vaxið og haldið velli.
Kyngóður hefir hann verið og kjarnmikill. Nú á hann afkom-
endur marga í Fljótshlíð og víðar. Fögru reynitrén í Múlakots-
garði eru niðjar hans.
Við Ragnar kveðjum Nauthúsagil og konunginn þar, garpinn,
sem boðið hefir birginn hættum og hretviðrum — og höldum
suður á sandana. Ég man ekki lengur samræður okkar, en hygg,
að þær hafi snúizt um einstæðinginn við gilið, konung íslenzkra
viða.
Nú blasir hlíðin við, græn hátt í brekkur með silfurtærum
lækjum og hrynjandi fossum. Já, fögur er hún enn, þó að hams-
laus eyðingaröfl hafi þar lengi verið að verki. Og aftur fléttast
minningarnar saman við sólglitrandi fegurð dagsins. Mér verður
starsýnt heim að bænum fræga, „rausnargarði hæstum undir
Hlíð“.
Þá leggjum við í Markarfljót öðru sinni þennan sama dag og
komum, þegar sól er enn hæst á lofti að einhverjum góðbænum
innan við Múlakot. Þar var okkur tekið með kostum og kynj-