Stígandi - 01.01.1949, Blaðsíða 27

löggjöf komin. En víkingarnir liafa eflaust verið vanir því og
talið það rétt sinn að eigna sér unnið land eftir vild. Þetta var
réttur sigurvegarans. Það er réttur þess, sem á sterkari hnefana,
og það mun hafa verið eina fyrirmyndin, sem landnámsmenn á
íslandi vissu til. Það er því ekki merkilegt, þó að landnámið,
sem Helgi hinn magri h,elgaði sér, hafi náð yfir þá strönd, seni
Gálmur hafði numið áður. Slíkt hefir gerzt víða. Eignarréttur-
inn, sem fenginn var nreð þessu móti, liefir staðið á völtum fót-
um, og menn máttu búast við því að rnissa hann eins snöggt
og liann var unninn, ef aðrir menn komu, sem voru sterkari.
En sá sterkari gat einnig verið alþýðan og hennar kröfur, sem
voru grónar upp af eldri, rótfastari og lieilbrigðari rétti, þjóðin,
sem myndaðist, og lögin, sem hún setti sér.
Það er af slíkum ástæðum, að mér þykja vera mikil líkindi til
þess, að eigendur stærstu landnámanna muni hafa spyrnt fremur
lítið á móti því að vera dæmdir frá þeim hlutum þeirra, sem þeir
gátu hvorki byggt né hagnýtt á annan hátt.
upp nokkur verulegur dómur í þessu máli né öðru. Áður en
alþingi var sett, hefir ekkert almennt dómsvald verið til. Miklu
Það getur þó ekki verið, að á landnámsöld hafi verið kveðinn
frekar var hægt að ná almennri samþykkt, sem mönnum þótti
leitt að rjúfa, nema mikið lægi við. Á slíka samþykkt benda
einnig áðurgreind ummæli Landnámabókar ftm þá sætt, sem
Haraldur konungur hinn liárfagri kom á með landnámsmönn-
um. Hún minnist þó ekki á stóru landnámin, sem þegar voru
numin. Ég tel líklegra, að mönnum liafi ekki þótt álitlegt að
ákveða nokkuð um þau og heimta skiptingu þeirra eða afsölun
þess lands, sem lá óbyggt. Það hefði eigendum þeirra verið allt
of viðkvæmt mál. Menn munu hafa fundið betri lausn á þess-
um vandræðum. Það getur vel verið, að þeir, sem áttu slíkt
óhagnýtt land, hafi afsalað sér eignarréttinum án þess að vera
kúgaðir til þess, og látið öðrum mönnum vera heimilt að nema
land í sínu landnámi innan tilskilinna takmarka eða þolað þeim
það þegjandi og látið, sem slík eignarnám kæmu sér lítið við.
Ef þetta eða nokkuð svipað var úrlausnin, þá er það eðlilegt,
að Landnámabók nefnir hana ekki, þar sem hún segir frá milli-
göngu Haralds konungs.
Mikið af því, sem nú var sagt, er óvíst. En víst er það, að
Ingólfur, Helgi hinn magri og margir aðrir menn, sem námu
meira land en þeir höfðu að gera með, voru seinna meir ekki
STÍGANDI 25