Læknablaðið - 15.01.2000, Blaðsíða 21

FRÆÐIGREINAR / HJARTA- OG ÆÐASJÚKDÓMAR
Geir Karlsson'
Pedro Riba2
Ingvar
Þóroddsson3
Björn
Guðbjörnsson'
Frá 'lyflækninga- og 2röntgen-
deild Fjóröungssjúkrahússins
á Akureyri, ’Heilsugæslustöö
Akureyrar. Fyrirspurnir,
bréfaskipti: Geir Karlsson lyf-
lækningadeild Fjóröungs-
sjúkrahússins á Akureyri, v/
Eyrarlandsveg, 600 Akureyri.
Sími: 463 0100.
Lykilorö: segamyndun í djúp-
um bláœðum ganglima, eftir-
segakvillar, langtímahorfur,
eftirmeðferð.
Segamyndun í djúpum
bláæðum ganglima
Uppgjör frá FSA 1975-1990
Ágrip
Tilgangur: Að kanna tíðni segamyndunar í djúpum
bláæðum ganglima (deep vein thrombosis, DVT),
staðsetningu þeirra og langtímahorfur þessa sjúk-
lingahóps með tilliti til eftirsegakvilla (post throm-
botic syndrome, PTS).
Efniviður og aðferðin Rannsóknin var afturskyggn.
Farið var í dagbækur röntgendeildar Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri (FSA) og teknar út allar
skráðar bláæðamyndatökur (phlebography) frá upp-
hafi og þær endurskoðaðar með tilliti til segamyndun-
ar í ganglimum. Fengnar voru upplýsingar úr sjúkra-
skrám sjúklinga með staðfesta segamyndun í ganglim-
um. Einnig voru greiningarskrár allra legudeilda FSA
kannaðar og fundnir þeir einstaklingar sem greindust
með segamyndun í ganglimum án bláæðamyndatöku.
Tekin voru símaviðtöl við alla eftirlifandi sjúklinga og
þeir spurðir um einkenni eftirsegakvilla. Dánarorsak-
ir Iátinna voru fengnar frá Hagstofu íslands.
Niðurstöður: Árin 1975-1990 var heildarfjöldi blá-
æðamyndataka 177, eða 6,0 rannsóknir á 10.000 íbúa
á ári, þar af 128 vegna gruns um segamyndun í gang-
limum. I 32 tilfellum reyndist vera merki um sega-
myndun hjá 30 einstaklingum. Nýgengi segamyndun-
ar í ganglimum var á tímabilinu 1,0 á 10.000 íbúa á ári,
en fyrir tímabilið 1986-1996 var það hærra eða 2,3 á
10.000 íbúa á ári. Meðalaldur var 60 ár. Karlar voru
62%. Frá lyflækningadeild komu 80,1% sjúklinganna.
I 37,5% tilfella reyndist segamyndunin einskorðast
við kálfa, hjá 34,4% náði hún upp í læri en hjá 28,1%
upp í kviðarhol. Krabbamein höfðu 23,3% sjúkling-
anna, 13,3% höfðu sögu um nýlegar skurðaðgerðir og
6,7% um áverka. Af sjúklingunum reyktu 46,7%. Nær
allir fengu hefðbundna meðferð með blóðþynningu.
Rúmum 10 árum eftir greiningu segamyndunar í gang-
limum reyndust 71% hafa einhver einkenni um eftir-
segakvilla. í árslok 1997 voru 40% sjúklinganna látnir
og var krabbamein algengasta dánarorsökin.
Ályktanir: Samkvæmt þessari rannnsókn er tíðni
segamyndunar í ganglimum að minnsta kosti helm-
ingi lægri hér á landi en erlendar rannsóknir sýna. Það
skýrist aðeins að hluta til af því að á upphafsdögum
bláæðamyndataka var enn töluvert um klínískar
greiningar. Stór hluti sjúklinganna hafði krabbamein
og því aukna áhættu á segamyndun og reyndist krabba-
mein tíðari dánarorsök hjá þessum sjúklingum en
almennt er. Margir hafa veruleg einkenni eftirsega-
kvilla áratug eftir greiningu segamyndunar í ganglim-
um sem bendir til að bæta þurfi eftirmeðferð þeirra
sem fá sjúkdóminn.
ENGLISH SUMMARY
Karlsson G, Riba P, Þóroddsson I, Guðbjörnsson B
Deep vein thrombosis incidence at Akureyri
Hospital, lceland 1975-1990. Long term prognosis
Laeknablaðið 2000; 86:19-24
Objective: To evaluate the incidence of deep vein throm-
bosis (DVT) in a rural area of lceland and the prevalence of
post thrombotic syndrome (PTS) in patients with history of
DVT.
Material and methods: A retrospective study where all
phlebographies (n=177) performed at the department of
radiology, Akureyri Hospital, during the period 1975-1990
were re-evaluated. Information on patients with DVT (n=32)
were taken both from the Hospital and the Health Center
records. All patients alive in December 1997 (n=17), 10.5
years after the diagnosis of DVT were interviewed con-
cerning PTS.
Results: The incidence of DVT during the period 1975-
1990 was 1/10,000 inhabitants/year, but was 2.3/10,000/
year for the period 1986-1996. The mean age was 60
years and 62% of the patients were males. In 37.5%
cases DVT was localized below the popliteal vein, in
another 34.4% below the inguinal ligament and 28.1 % of
the thrombosis extended to the pelvic vein system. Of the
patients 23.3% had a history of malignancy and 20% had
undergone a major operation or had trauma. Of the
patients 46.7% were smokers. At 10.5 years follow-up,
71 % of the patients had some problems due to PTS, and
these symptoms influenced significantly their quality of
daily life.
Conclusions: The prevalence of DVT in lceland seems to
be only half of what foreign studies suggest and patients
with history of DVT suffer frequently from PTS 10 years
after the DVT. These data indicate that it is necessary to
improve the long term treatment of patients with history of
DVT.
Key words: deep vein Ihrombosis, post thrombotic syndrome,
prevalence, follow-up.
Inngangur
Segamyndun í djúpum bláæðum ganglima (deep vein
thrombosis, DVT) er algengur og alvarlegur sjúk-
dómur. Tíðni sjúkdómsins er um það bil 5-10 á 10.000
á ári samkvæmt erlendum rannsóknum (1-5). Kostn-
aður heilbrigðiskerfisins er mikill, ekki síst vegna
langvinnra vandamála (6). Áhættuþættir eru margir,
þeir helstu eru; skurðaðgerðir, beinbrot og aðrir
áverkar, löng rúmlega, illkynja sjúkdómar, saga um
fyrri segamyndun og ættlæga segahneigð (inherited
thrombophilia), til dæmis vegna skorts á hindrurum
storkukerfisins svo sem andþrombíns (antithrombin),
Læknablaðið 2000/86 19