Læknablaðið - 15.01.2000, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / HJARTA- OG ÆÐASJÚKDÓMAR
Nýgengi: Fyrsta bláæðarannsóknin var skráð í
júlí 1975. Heildarfjöldi rannsókna var 177, eða 6,0
rannsóknir á 10.000 íbúa á ári. Þar af voru 128
gerðar vegna gruns um segamyndun í ganglimum
(72,3%), 45 vegna fyrirhugaðra æðahnútaaðgerða,
ein vegna leitar að bláæðagræðlingi fyrir æðaað-
gerð og í þremur tilfella fundust ekki gögn um
rannsóknirnar. Við endurskoðun röntgenmynda
breyttist greiningin í fjórum tilfellum, blóðsegi var
nú talinn fyrir hendi í einu tilviki og í þremur
öðrum tilvikum greindust blóðsegar ekki þar sem
hið gagnstæða hafði áður verið talið rétt. Þannig
höfðu 32 af 128 bláæðarannsóknum sýnt merki um
blóðsega hjá 30 einstaklingum (tafla I). Nýgengi
segamyndunar í ganglimum á þessu 15 ára tímabili
reyndist vera ein á 10.000 íbúa á ári. Með klínísk-
um greiningum fengnum úr sjúkdómaskrám FSA
hækkaði það í 3,5 á 10.000 íbúa á ári fyrir sama
tímabil. Til þess að fá raunhæfari tíðnitölur skoð-
uðum við sérstaklega tímabilið 1986-1996 og var
fjöldi rannsókna þá 9,3 á 10.000 íbúa á ári og
nýgengi segamyndunar í ganglimum 2,3 á 10.000
íbúa á ári. Ef allar greiningar segamyndunar í
ganglimum, bæði klínískar samkvæmt sjúkdóma-
skrám FSA og staðfestar með bláæðamyndatöku,
eru teknar fyrir þetta tímabil er nýgengið 2,7 á
10.000 íbúa á ári.
Meðalaldur þeirra sem greindust með sega-
myndun var 60 ár (36-90), karlar voru 20 (62%) og
konur 12 (38%), meðalþyngd sjúklinga 80 kg (52-
88). Tuttugu og fimm (80,1%) sjúklingar komu frá
lyflækningadeild, fjórir (12,9%) frá bæklunardeild
og tveir (6,5%) frá handlækningadeild. Meðal-
legudagar voru 15,6 (1-137), en sumir voru inni-
liggjandi vegna annarra sjúkdóma.
Samkvæmt upplýsingum fengnum úr sjúkra-
skrám var reynt að meta tímann frá upphafi ein-
kenna að greiningu. Að meðaltali liðu níu (0-75)
dagar frá fyrstu einkennum þar til sjúkdómsgrein-
ing var staðfest þar sem upplýsingar fengust (n=27).
Útbreiðsla: Staðsetning segmyndunar var í 21
tilfelli í hægri ganglim (65,6%) og 11 í vinstri gang-
lim (34,4%). Segamyndun reyndist vera staðsett
eingöngu í kálfa hjá 12 einstaklingum (37,5%), í
læri hjá 11 (34,4%) og upp í kviðarhol hjá níu
(28,1%). Grunur var um segarek til lungna hjá
átta sjúklingum (25%), en ekkert þeirra var stað-
fest myndrænt.
Einkenni og áhættuþættir: I öllum tilvikum
nema einu var einkenna við greiningu getið í
sjúkraskrám. Bjúg eða þrota höfðu 28 einstakling-
ar (90%), verk 27 (87%), eymsli 23 (74%), hita í
ganglim 16 (52%), roða 11 (35%), þreifanlega
þrymla fimm (16%) og jákvætt Homans próf var
aðeins getið um hjá tveimur sjúklingum (6%). Get-
ið var sverleikamunar fótleggja hjá 13 sjúklingum
og læra hjá fimm. Að meðaltali var munurinn 3,5
Table 1. Results of 128 phlebographies performed for suspected DVT*.
Result Numbers (%)
Phlebographies with positive signs of DVT 32 (25)
Normal phlebographies 93 (73)
Failure because of technical problems 3 (2)
Total numbers of phlebographies 128 (100)
* DVT = deep vein thrombosis.
cm á fótleggjum (0-6 cm) og 5,4 cm á lærum (3,5-
7,5 cm).
Skráðir áhættuþættir voru krabbamein hjá sex
sjúklingum (23,3%), fjórir sjúklingar (13,3%) höfðu
gengist undir aðgerð innan fjögurra vikna frá grein-
ingu segamyndunar í ganglimum og tveir höfðu ný-
lega brotasögu (6,7%). Fjórtán sjúklinganna reyktu
(46,7%) og sex voru vel yfir kjörþyngd (20%). Eng-
inn var í meðgöngu og enginn hafði notað estrógen-
lyf skömmu fyrir greiningu segamyndunar. Enginn
sjúklinganna hafði jákvæða ættarsögu um segamynd-
un í ganglimum. Þriðjungur sjúklinga hafði ekki
skráða neina þekkta áhættuþætti fyrir segamyndun.
Meðferð: Tuttugu og níu sjúklingar (90,6%)
fengu heparíndreypi í að meðaltali 6,4 daga (1-13)
og 22 (68,8%) fengu áframhaldandi meðferð með
warfarínlyfi. Fjórir (12,5%) fengu ekki warfarín,
þar af einn vegna frábendingar (elliglöp) og í þrem-
ur tilfellum var ekki talin þörf á warfarínmeðferð.
Óvíst er um töflumeðferð hjá þremur sjúklingum
(9,4%) og óvíst er um alla meðferð hjá öðrum
þremur (9,4%). Einn sjúklingur með sega upp í
kviðarholsbláæðar fékk að auki segaleysandi með-
ferð með streptókínasa og opnaðist æðin við þá
meðferð. Lengd warfarínmeðferðar var þekkt í 18
tilfellum af 32. Fjórir voru settir á ævilanga með-
ferð (22%), þar af einn vegna mikilla einkenna um
eftirsegakvilla, en hinir þrír höfðu krabbamein og
létust allir innan árs frá greiningu segamyndunar
(mynd 1).
Teygjusokka fengu 13 sjúklinganna (41%) í
sjúkralegunni, en samkvæmt símaviðtölum við þá
17 einstaklinga, sem voru á lífi í desember 1997,
reyndust 11 (65%) aðspurðra hafa notað teygju-
Fig. 1. Duration of
warfarin rnanagement after
diagnosis ofdeep vein
thrombosis in 31 cases.
Læknablaðið 2000/86 21