Læknablaðið - 15.01.2000, Síða 69

UMRÆÐA & FRÉTTIR / GÖMUL LÆKNISRÁÐ
skellt á vangann og tveir heimildarmanna nefndu
að ánamaðkar væru notaðir þegar mikil bólga
hljóp í kjammann: „...þegar þeir fyrstu er settir
voru við voru dauðir þá voru sóttir aðrir nýir og
líka látnir drepast, og svo þeir þriðju. Allt er þá
þrennt er. Ef það dugði ekki var hætt við þá til-
raun.“ Arfabakstrar, kornbakstrar og kaffibauna-
bakstrar voru einnig nefndir.
Heimildarmaður úr Eyjafirði segir um þetta:
„Mjög algengt var nú að brenna vangann sem
tannpínan lá í. Eftir að ég man eftir var oftast
notuð til þess steinolía eða spanskfluguplástur,
sem hægt var að kaupa. Þá heyrði ég talað um að
notaðar hafi verið sóleyjar. Verra var þegar notað-
ur var kúamykjuplástur, tekin volg kúamykja og
látin í poka, sem lagður var svo við vangann. En
verstur held ég þó að gylliniplásturinn hafi verið,
en það var mannaskítur, sem látin var í poka og
lagður við þrautir, bæði tannpínu og fleiri þrautir.
Eftir að ég man til voru oft notaðir saltbakstrar
bæði við tannpínu og innanþrautum. Svo var lagt
tóbak við tönnina ýmist rjól, munntóbak eða bað-
tóbak. En þeim sem óvanir voru tóbaki varð þá
vanalega illt og seldu upp, en þá var sagt, að
tannpínan batnaði. Þá heyrði ég talað um að þeir
sem harðgerastir voru hafi glóhitað bandprjón eða
annað grannt járn og rekið ofan í tönnina eða nið-
ur með henni.“
Þá voru ráð sem höfðu það meðal annars að
markmiði að dreifa huga sjúklingsins eða valda
honum sterkum kenndum, til dæmis að reykja
pípu þangað til mönnum varð óglatt eða féllu í rot,
að drekka mikið brennivín eða tyggja munntóbak
þangað til menn, einkum þeir sem óvanir voru,
fengu uppköst og svima. Urðu menn þá oft ör-
magna og sofnuðu á eftir.
Áskrifendur
Læknablaðsins
sem ekki greiða áskriftargjald með félagsgjaldi til LÍ
Einhverjir áskrifenda munu enn eiga ógreidda reikninga fyrir áskrift að Læknablaðinu árið 1999.
Eru þeir beðnir að greiða það hið fyrsta. Áskrift innanlands er kr. 6.840 en fyrir áskrifendur er-
lendis kr. 6.000, þar sem þeir greiða ekki virðisaukaskatt.
Reikningar fyrir áskrift ársins 2000 verða sendir út í janúar, enda reiknað með því að áskrift sé
greidd fyrirfram.
í sumum sveitum drógu laghentir menn úr
tennur með sérstökum töngum, tanntöngum, þeg-
ar mikið lá við og ekki náðist í lækni. Það var nefnt
að prestar hefðu stundum haft slíkar tengur til að
grípa til í neyð. Og einstaka harðjaxlar fengu
sterka menn til að kippa úr sér veikum tönnum
með naglbít. Þá var til að menn drægju tennur úr
sér sjálfir með bandi. Hér eru að lokum tvær sögur
af slíku:
„Það var brugðið seglgarni utan um sjúku tönn-
ina, hinum endanum var vafið um hönd sér, síðan
settist maðurinn á rúm og réri fram í gráðið, þá tók
hann bakfall, stríkkaði þá snögglega á garninu og
gátu sumir þannig losnað við sjúku tönnina, en
aðrir sátu með hana eftir sem áður.“
„Ég man eftir því að móðir mín dró úr sér tönn.
Hún brá lykkju af sterku bindigarni um tönnina,
annarri lykkju um rúmstólpann og hviss, hún
kippti snöggt í, og búið, hrossaaðferð.“
Læknablaðið 2000/86 59