Læknablaðið - 15.11.2000, Qupperneq 24

FRÆÐIGREINAR / GJÖRGÆSLA
r
starfa í október 1992 stækkaði gjörgæsludeild og
hefur talist geta tekið níu sjúklinga eftir það.
Við heimildaleit fannst lítið ritað um heildar-
uppgjör innlagna á gjörgæsludeildir og árangur
gjörgæslumeðferðar. Nokkuð hefur hins vegar
verið birt af rannsóknum um ástand sjúklingahópa
við innlögn á gjörgæsludeildir og þróun stigunar-
kerfa til að meta slíkt (til dæmis APACHE
stigunarkerfið). Aftur á móti hefur iítið verið birt
um það hvers konar sjúklingar eru lagðir inn á
gjörgæsludeild og hvernig innlagnir hafa þróast og
breyst undanfarna áratugi. Ein samantekt frá
Bandaríkjunum sýndi að hlutfall gjörgæslurúma af
heildarfjölda sjúkrahúsrúma hefur aukist úr 2,5%
árið 1972 í 8,6% árið 1992 (2). Helst er að finna
upplýsingar í tengslum við skýrslugerðir vegna
kostnaðaráætlana. Samkvæmt einni slíkri skýrslu
frá Bandaríkjunum er talið að gjörgæsludeildir
taki um 7% allra sjúkrarúma, um 20% af
sjúkrahúskostnaði og um 0,9% af þjóðarfram-
leiðslunni (3). Þar sem uppgjör á starfsemi gjör-
gæsludeilda hefur ekki farið frarn á íslandi þótti
við hæfi að taka saman yfirlit yfir þá þrjá áratugi
sem deildin hefur starfað.
Efniviður og aðferðir
Að fengnu samþykki vísindasiðanefndar Sjúkrahúss
Reykjavíkur var gögnum safnað um allar innlagnir á
gjörgæsludeild Borgarspítalans (BSP), síðar Sjúkra-
húss Reykjavíkur (SHR), frá opnun deildarinnar,
þann 24.10.1970 til 31.12.1999. Haldin hefur verið
skrá um allar innlagnir á deildina frá upphafi og
ársuppgjör fært í ársskýrslur sjúkrahússins en þaðan
var upplýsingum safnað sem og úr dagbókum
deildarinnar og hjá sjúklingabókhaldi SHR. Rann-
sóknin náði aðeins til þeirra sjúklinga sem lögðust
formlega inn á deildina en ekki þeirra sem dvöldu
þar vegna skurðaðgerðar að kvöldi eða nóttu enda
hafa þeir ekki verið skráðir sem gjörgæslusjúklingar.
Eftirfarandi atriði voru skráð:
1. Árlegur fjöldi innlagna á gjörgæsludeild.
2. Ástæða innlagnar.
3. Skipting innlagna og dánarhlutfalls eftir deildum.
Year Number of hospital admissions Average annual hospital admissions Number of ICU admissions Average annual ICU admissions Proportion of hospital admissions (%) Mean length of ICU stay Ventilator treatment (Average number of patients/year) Proportion needing ventilator treatment (%)
1970-1974 26,671 5,334 1,310 315 (5.91) 4.7 27 (8.5)
1975-1979 31,335 6,267 1,937 387 (6.18) 5.0 47 (12.1)*
1980-1984 43,806 8,761 2,184 437 (4.99) 5.6 90 (20.6)*
1985-1989 49,644 9,929 2,285 457 (4.60) 4.9 124 (27.1)*
1990-1994 51,645 10,329 2,624 525 (5.08) 4.1 185 (35.3)*
1995-1999 63,058 12,668 2,814 563 (4.44) 3.7* 214 (38.1)
Total 266,159 13,154 (5.20)
* Statistically significant change from the period before (p<0,05)
Number of patients
Mean lenght of stay (days)
6
aAverage
annual ICU
admissions
-Mean lengtt
of ICU stay
Figure 1. Number of
Intensive Care Unit (ICU)
admissions and mean
length ofstay.
Inngangur
Gjörgæsludeildir sjúkrahúsa eiga sér í raun ekki
langa sögu. Segja má að slíkar deildir hafi þróast í
kjölfar mænuveikifaraldurs sjötta áratugarins. Fyrsta
formlega deildin var stofnuð í Baltimore 1958 en
Norðurlöndin voru einnig framarlega á þessu sviði
(1). Gjörgæsludeild Borgarspítalans tók til starfa
haustið 1970 og var sú fyrsta sinnar tegundar á
íslandi. Upphaflega var hægt að vista sex gjörgæslu-
sjúklinga en í húsnæði deildarinnar var einnig rekin
vöknunardeild. Eftir að sérstök vöknunardeild tók til
Figure 2. Ventilator treatment - proportion of admitted palients (%).
Table I. Admissions to Intensive Care Unit 1970-2000.
750 Læknablaðið 2000/86