Læknablaðið - 15.11.2000, Side 39

FRÆÐIGREINAR / LYFJAFRÆÐI
CEIX STOPS
D CELL H16RATES
ANO
FIATTENS
ACTIVATED
INTEGRINS
ENDOTNEllAL ŒLLS
RESTING
ACTIWED
DISTRESS SIGNALS
ÍNFECTION
OR INJURY
B I CEa ROLLS
CELL ADHERES
WHITE BLOOD CEU
<" SUEHIN RECEPTOR
INACTIVE
INTEGRIN
Mynd 6. Tilþess að hvítfrumur komist á þá staðiþar, sem áreiting/bólgusvörun á sér stað, verða þœr að tengjast innþeli œða. Aðlíming (adhesive
reactions) verður fyrir tilstilliprótína, er nefnast selektín (A). Þessi tengsli eru laus og hvítfrumurnar „rúlla" eftir yfirborði innþelsfrumnanna (B). Ef
bólgusvörun helst, virkjast svokölluð integrín, sem á yfirborði hvítfrumna eru alltaf af tegundinni P2 og stundum einnig P, og líma frumurnar við ICAM
(intercellular adhesion molecules), en það eru prótín skyld ónœmisglóbúlínum. Við þetta festast hvítfrumurnar, fletjast út og þrýstast út um œðavegginn,
sem hefur gisnað fyrir tilstilli bólguvaka (histamíns eða annarra) (C). Frumurnar flytjast því nœst á sjálfan bólgustaðinn fyrir tilstilli svipaðra eða sams
konar aðlímingarprótína (D).
Efþéttni salílyfja er mikil (meirí en þarftil þess aðfáfram verkjadeyfandi eða hitastillandi verkun), geta þau langflest eða ö!l hamlað aðlímingu
livítfrumna á innþelsfrumur sennilega með verkun á integrin. íþessari þéttni draga sum salílyf en ekki öll, einnig úr virkjun hvítfrumna (hamla myndun
og/eða losun O-f' eða annarra súrefnisfríhópa, sem vinna eiga á áreitinu).
Myndin er tekin úr: Horwitz AF. Integrins and health. Scientific American 1997; 276:46-53. Birt hér með góðfúslegu leyfi ritstjórnar.
magni en svo, að það valdi einnig æðavíkkun eða
breyti blóðþrýstingi í háræðum (73). Sami höfundur
bendir á, að það magn prostacyklíns sem notað var,
sé svo lítið, svokallað lágskammta prostacyklín, að
það gæti sem hægast verið á borð við það magn
prostacyklíns sem virkt er í æðaþeli við eðlilegar
aðstæður. Petta rennir stoðum undir þá kenningu, að
við bjúg eða bólgusvörun kunni að vera of lítið af
prostacyklíni og hlutfallslega of mikið af tromboxani.
Pað verður svo að teljast styrkja þessa kenningu, að
prostacyklín og níturoxíð höfðu samverkandi (addi-
tíf) verkun í þessa veru (73).
Að minnka bjúg, draga úr aðlímingu hvítfrumna
og hamla gegnferð þeirra úr blóðrásinni og í nær-
liggjandi vefi eru aðalsmerki bólgueyðandi verkunar.
Ef lágskammta meðferð með prostacyklíni hefur
þessa verkun við klínískar aðstæður eins og sýnt
hefur verið fram á (73), ættu þá ekki stórir skammtar
af salílyfjum að hafa svipaða eða sams konar verkun
og prostacyklín eða PGE^? Sitthvað bendir til þess
að svo sé, þar eð í stórum skömmtum (jafngilda
stórum lækningalegum skömmtum eða stærri) geta
salílyf hamlað aðlímingu neutrófílla hvítfrumna við
aðlímingarprótín af gerðinni ICAM. Verkunin kann
þó raunar fremur að vera fólgin í því að aftengja þessi
prótín frá innri boðefnum eða milliefnum f
frumunum þannig, að hvítfrumur komist ekki út úr
blóðrásinni og í vefinn þar, sem áreitingin á sér stað
(74). Petta ferli er nánar sýnt í mynd 6. Sum salílyf
geta einnig hamlað bindingu lymfufrumna við
selektín (75) (mynd 6). Þá geta sum salílyf að minnsta
kosti dregið úr virkjun neutrófílla hvítfrumna og
þannig hamlað myndun O^’ eða annarra súrefnisfrí-
hópa, sem eiga að vinna á áreitinu (74). Allar þessar
verkanir eru óháðar blokkun á cýklóoxígenösum, en
hliðstæðar við verkanir sykurstera (dexametason og
fleiri) í bólgueyðandi skömmtum (74).
Eins og staða mála er í dag verður að telja líklegt,
að kenningar Cronsteins og Weissmanns (74) um
bólgueyðandi verkun salílyfja séu að verulegu leyti
réttar. Samfara fyrrgreindum verkunum salílyfja
verður vissulega mjög mikil blokkun á cýklóoxí-
genasa, - en hve miklu máli skiptir hún?
Súrefnisfríhópar á borð við O^' (súperoxíðan-
jónfríhóp) myndast úr hófi við fjölda sjúkdóma og
tilraunalegar aðstæður, meðal annars við virkjun á
hvítfrumum við bólgusvörun. Við karragenanbjúg
(bjúgur í rottufæti eftir innspýtingu karragenlausnar í
ilina), en það er ein þekktasta aðferðin til þess að
framkalla bólgusvörun í tilraunadýrum, myndast
Læknablaðið 2000/86 765