Læknablaðið - 15.02.2002, Qupperneq 21

FRÆÐIGREINAR / KRABBAMEIN I ENDAÞARMI
Krabbamein í endaþarmi
á Landspítalanum 1980-1995
Tómas
Guðbjartsson',
Sigríður Másdóttir',
Páll Helgi Möller2,
Tómas Jónsson2,
Jónas Magnússon2
'Skurödeild Brigham and
Women’s Hospital, Boston,
-’Handlækningadeild Land-
spítala Hringbraut,
'Karolinska sjukhuset,
Stokkhólmi.
Fyrirspurnir: Tómas
Guðbjartsson. Netfang:
tomasgudbjartsson@
hotmail.com
Lykilorð: krabbamein í
endaþarmi, skurðaðgerð.
Ágrip
Inngangur: Skurðaðgerðir við endaþarmskrabba-
meini eru flóknar og fylgikvillar tíðir í kjölfar að-
gerða. Þegar líður frá aðgerð er staðbundið endur-
vakið krabbamein algengt vandamál. Með bættri að-
gerðatækni og geislameðferð fyrir skurðaðgerð hefur
tekist að sýna fram á umtalsvert betri árangur í með-
ferð þessara krabbameina erlendis. Tilgangur þessar-
ar rannsóknar var að kanna einkenni, greiningar-
tíma, meðferð, fylgikvilla og lifun sjúklinga með
endaþarmskrabbamein á Landspítala.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturskyggn
og tekur til allra sjúklinga sem greindust með enda-
þarmskrabbamein á Landspítalanum frá 1. janúar
1980-31. desember 1995. Alls greindust 43 sjúkling-
ar, 22 karlar og 21 kona, og var meðalaldur þeirra 73
ár (bil 54-96).
Niðurstöður: Algengasta einkennið var blóð í
hægðum (77%) en hægðabreytingar (63%) og verkir
í kvið/grindarholi (37%) komu þar næst á eftir. Rúm-
lega 80% sjúklinganna höfðu haft einkenni í meira en
mánuð fyrir greiningu. Helmingur æxlanna var stað-
settur í neðsta þriðjungi endaþarmsins. Þriðjungur
sjúklinganna var með sjúkdóm á Dukes-stigi C og D
en 54% á stigi B. Af 43 sjúklingum gekkst 41 undir
skurðaðgerð, þar af 30 (73%) undir læknandi aðgerð.
Flestir (n=17) fóru í lágt fremra endaþarmshögg/úr-
nám. Næstflestir (n=ll) fóru í algert/gagngert brott-
nám á endaþarmi og fjórir sjúklingar með ólæknandi
sjúkdóm fengu ristilstóma. Enginn lést af völdum
skurðaðgerðar. Fimm ára lífshorfur reyndust 30%
fyrir allan hópinn en 52% fyrir sjúklinga á stigi B.
Ályktun: Skurðdauði var ekki til staðar í þessari
rannsókn. Lífshorfur sjúklinga á sömu stigum í rann-
sókninni eru lakari samanborið við rannsóknir frá
stærri og sérhæfðari stofnunum erlendis. Munurinn
gæti að hluta skýrst af stöðluðum skurðaðgerðum og
geislameðferð æxlanna fyrir skurðaðgerð í erlendu
rannsóknunum. Svipaðar áherslur verða nú teknar
upp í meðferð endaþarmskrabbameins hér á landi.
Inngangur
Krabbamein í ristli (colon) og endaþarmi (rectum)
hafa verið á meðal algengustu krabbameina á Islandi
síðustu áratugina, en aðeins brjósta-, blöðruháls- og
lungnakrabbamein eru nú algengari (1). Þriðjungur
þessara krabbameina er upprunninn í endaþarmi en
tveir þriðju í ristli (2,3).
Brottnám endaþarmskrabbameins er flóknari að-
EIMGLISH SUMMARY
Guðbjartsson T, Másdóttir S, Möller PH, Jónsson T,
Magnússon J
Rectal cancer at Landspítalinn 1980-1995
Læknablaðið 2002; 88: 109-14
Objective: Surgery for rectal cancer is difficult and
complications following surgery frequent. In the longer
perspective a local recurrence is a serious problem. With
better operative strategy and local radiation preoperatively
a considerable progress has been made in treatment of
this disease in large cancer centers. The aim of this study
was to investigate symptoms, diagnostic delay, treatment,
complications and survival of patients with rectal cancer
treated at our institution.
Material and methods: A retrospective study of 43
consecutive patients (22 males, 21 females, mean age 73
years) diagnosed with rectal adenocarcinoma at
Landspitalinn between 1980 and 1995 was performed.
Results: The most common symptoms were rectal
bleeding (77%), change of bowel habits (63%) and
abdominal pain (37%). More than 80% of the patients had
a delay of more than one month before diagnosis and 53%
of the tumors were located in the lower third of the rectum.
One third of the patients were diagnosed with disease
outside the rectum (Duke's-stage C and ”D”) and 54%
were Duke’s stage B. Of 43 patients 41 were operated, 30
(73%) with curative surgery. Low anterior resection of
rectum was the most commonly performed procedure
(n=17) with two cases of anastomostic leakage. Eleven
patients underwent abdominoperineal resection and four
patients were operated on because of metastasis with
colostomy only. Surgical mortality was 0%. Five-year
survival was 30% for the whole group and 52% for
patients in stage B.
Conclusion: There was no operative mortality in this
series. Long-term survival for patients in comparable
stages is inferior to recently published studies from larger
and more specialized centers. The different results
obtained could be explained by standardized surgical
procedures and routine preoperative radiotherapy. Similar
emphasis will be adopted to standardize rectal cancer
surgery.
Key words: rectal cancer, survival, surgical treatment.
Correspondence: Tómas Guðbjartsson. E-mail:
tomasgudbjartsson@hotmail.com
gerð en brottnám ristilkrabbameins þar sem enda-
þarmurinn liggur djúpt í grindarholinu, er ekki eins
hreyfanlegur og ristillinn og umlukinn fjölda líffæra.
Læknablaðið 2002/88 109