Læknablaðið - 15.06.2003, Síða 22

FRÆÐIGREINAR / REYKINGAVENJUR
Table 111. Changes in risk factor levels between examinations adjusted for age, calendaryear and level of the risk factor
__________at former examination. Differences from those who continued smoking. C.I.: confidence interval.___________
Males______________________________________ Females_______________________________________
Stopped Stopped Stopped Stopped
smoking smoking smoking smoking
between before between before
Risk factor examination 95% C.l. first ex. 95% C.l. ex. 95% C.l. first ex. 95% C.l.
Weight, kg +2.8 2.5;3.1 0.3 o.i;0.6 +3.4 2.9;3.9 1.0 0.7;1.4
Cholesterol, mmol/L +0.06 0.01:0.12 0.03 -o.oi;0.08 -0.07 -0.15:0.02 0.05 -0.01;0.12
Triglycerides, mmol/L +0.05 -0.01:0.10 0.00 -0.04:0.04 -0.01 -0.04:0.04 0.00 -0.03:0.04
Glucose, fasting, mmol/L +0.06 o.oi;0.n 0.04 0.00;0.07 +0.10 0.03:0.17 0.06 0.00:0.11
Systolic blood pressure, mmHg +3.2 2.2;4.2 2.2 1.4;3.1 +3.1 1.6;4.6 2.2 1.0;3.3
Diastolic blood pressure, mmHg +1.6 1.1;2.2 1.3 0.9;1.8 +1.8 1.0;2.6 0.8 0.2;1.4
Table IV. Agreement/disagreement in answers when stating, “never smoked’’ in a latter stage versus the answer in a previous stage 3-5 years earlier. M: males, F: females.
Stages Sex “Never smoked" in latter stage “Never smoked" in previous stage % Agreement
Stage II vs. 1 M 640 561 88
F 860 812 94
Stage III vs. II M 1192 1091 92
F 829 781 94
Stage IV vs. III M 574 538 94
F 424 407 96
Stage V vs. IV M 508 465 92
F 821 767 90
Stage VI vs. V M 187 173 93
F 438 409 93
Total M 3101 2828 91
F 3372 3174 94
á því að þeir sem voru hættir áður en þeir komu til
skoðunar hækka einnig. Þannig virðast þeir sem hætta
að reykja hækka um 1 mmHg í slagbilsþrýstingi en um
0,3 (karlar) og 1,0 (konur) mmHg í lagbilsþrýstingi.
Áreiðanleiki svara
Þegar spurt var um reykingavenjur með um 10 daga
millibili í könnun Hjartaverndar reyndist samræmi
gott í svörum við aðalspurningum, það er þegar spurt
var um hvort menn reyktu eða hefðu reykt, hvaða
tegund af tóbaki og hvort þeir drægju reykinn niður í
lungu. Samræmi í svörum við þessum spurningum
var 90-100%. Samræmi var lakara þegar spurt var um
magn, hvenær byrjað að reykja, hvenær hætt og svo
framvegis. Þess ber þó að geta að þegar misræmi kom
fram í svörum munaði hvergi meira en einum flokki
(sjá spurningalista í viðauka bls. 498).
Þegar spurt var um reykingavenjur með nokkurra
ára millibili (rnilli áfanga I og II, III og IV og svo
framvegis í Hóprannsókn á Reykjavíkursvæðinu)
voru borin saman svör við eftirfarandi spurningum:
1) Ef menn sögðust aldrei hafa reykt reglulega í
seinni áfanga hvernig var svarið í fyrri áfanga?
2) Ef menn sögðust hafa byrjað að reykja á til-
teknum aldri í seinni áfanga hvernig var svarið
í fyrri áfanga?
í töflu IV er sýnt hvernig svarið var í fyrri áfanga
ef viðkomandi sagðist aldrei hafa reykt í seinni
áfanga. Samræmi er ágætt hvað þessa spumingu
varðar, á bilinu 88-96%, og að meðaltali 91% meðal
karla en 94% meðal kvenna.
Þegar spurt er á hvaða aldri menn byrji að reykja
verður samræmi í svörum milli áfanga mun lakara. I
töflu V er sýnd samsvörun svara í II. og III. áfanga
Hóprannsóknar karla á Reykjavíkursvæðinu.
Með mælingu á thiocyanate-gildi í sermi var reynt
að prófa sannleiksgildi svara um reykingavenjur en
talið er að thiocyanate-gildi >85 pmol/L gefi til kynna
að viðkomandi reyki.
í töflu VI má sjá að meðal þeirra sem segjast
aldrei hafa reykt eru aðeins 2-3% sem mælast ofan
við viðmiðunargildið og einnig er samsvörunin góð
meðal þeirra sem segjast reykja pakka af sígarettum
eða meira á dag en í þeim hópi eru 2-7% undir við-
miðunargildinu. Þegar um litlar reykingar er að ræða
eru niðurstöður óljósari.
Skil
Þessi rannsókn hefur sýnt að reykingar fullorðinna
íslendinga hafa minnkað verulega síðastliðna þijá
áratugi, meðal karla um 40% en meðal kvenna um
28%. Athyglisvert er að tíðni reykinga meðal karla fer
að lækka strax upp úr 1980. Á sama tíma er tíðnin
vaxandi meðal kvenna og fer ekki að lækka markvert
fyrr en eftir 1990. Breytingarnar eru mestar í þeim
reykingaflokkum sem reykja pípu eða vindla eða 1-14
sígarettur á dag og gildir þetta um bæði kynin. Athygl-
isvert er að reykingar eru algengastar meðal yngstu
aldursflokkanna og að hlutfallslega hafa þær minnkað
mest meðal þeirra elstu. Þess ber þó að geta að rann-
sóknin nær einungis yfir 30 ára og eldri. Enn fremur er
áberandi að lítil breyting verður á reykingatíðni
kvenna og karla sem reykja einn pakka eða meira á
j
494 Læknablaðið 2003/89