Læknablaðið - 15.10.2003, Blaðsíða 39

FRÆÐIGREINAR / ÞYNGD SKÓLABARNA
Heimildir
1. Ogden CL, Flegal KM, Carroll MD, Johnson CL. Prevalence
and trends in overweight among US children and adolescents
1999-2000. JAMA 2002; 228:1728-32.
2. Flegal KM, Carroll MD, Ogden CL. Prevalence and trends in
obesity among US adults 1999-2000. JAMA 2002; 288:1723-27.
3. Rösner S. Childhood obesity and adult consequences. Acta
Paediatr 1998; 87:1-5.
4. Pinhas-Hamiel O, Dolan LM, Daniels SR, Stanford D, Khoury
PR, Zeitler P. Increased incidense of noninsulin-dependenent
diabetes mellitus among adolescents. J Pediatr 1996; 128: 608-
15.
5. Bruche H. Emotional aspects of obesity in children. Pediatr
Ann 1975; 4: 91-9.
6. Solomon CG, Manson JE. Obesity and mortality: a review of
the epidemiologic data. Am J Clin Nutr 1997; 66:1044-50.
7. Strauss RS. Childhood Obesity. Curr Probl Pediatr 1999; 29:5-
29.
8. Gortmarker SL, Dietz WH, Sobol AM, Wehler CA. Incre-
asing pediatric obesity in the United States. Arch Pediatr
Adoles Med 1987; 141: 535-40.
9. Briem B. Breytingar á hæð og þyngd 9 ára skólabarna í
Reykjavík 1919-1998. Óbirt meistaraprófsritgerð frá Kenn-
araháskóla ísland, 1999.
10. Ólafsson M. Grunnskólabörn eru að þyngjast. Ráðstefnurit 5.
vísindaþings Félags íslenskra heimilislækna, 2000.
11. Dagbjartsson A, Þórsson ÁV, Pálsson GI, Arnórsson VH.
Hæð og þyngd íslenskra barna og unglinga 6-20 ára. Lækna-
blaðið 2000; 85: 509-14.
12. Rodin J. Cultural and psychosocial determinants of weight
concerns. Ann Intern Med 1993; 119: 643-5.
13. Dietz WH, Robinson TN. Use of body mass index (BMI) as a
measure of overweight in children and adolescents. J Pediatr
1998; 132:191-3.
14. Kuczmarski RJ, Ogden CL, Guo SS. 2000 CDC growth chart
for the United States: methods and development. Vital Health
Stat 2002; 246:1-190.
15. Achenbach TM. (1991a) Integrative guide for the 1991
CBCL4-18 YSR and TRF Profiles. Burlington: University of
Vermont, Department of Psychiatry.
16. Achenbach TM. (1991b). Manual for the Youth Self-Report
and 1991 Profile. Burlington: University of Vermont Depart-
ment of Psychiatry.
17. Hannesdóttir H. (2002). Studies on Child and Adolescent
Mental Health in Iceland. (doktorsritgerð) Turku, Turun Yli-
opisto.
18. Ragnarsson Á, Magnússon KM. Fyrirlestur á haustþingi sál-
fræðinga í skólum okt. 2001.
19. Eggertsdóttir R, Sigþórsson R. Samræmd próf - jöfnuður til
náms? Ný menntamál 1984; 2:11-3.
20. Skúlason S, Gunnarsson F, Einarsdóttir R, Úlfsdóttir I. Skýrsla
um samræmd próf í 10. bekk árið 2001-2001; Reykjavík, Náms-
matsstofnun.
21. Bjarnason Þ. Administrating Mode Bias in a School Survey on
Alchohol, Tobacco and Illicit Drug Use. Addiction 1995; 90:
555-9.
22. Reilly JJ. Assessment of Childhood obesity: National Refer-
ence data or Intrernational approach. Obesity Research 2002;
10: 838-40.
23. Canning H, Mayer J. Obesity: An Influence on High School
Performance. Am J Clin Nutr 1967; 20: 352-4.
24. Ólafsson K. Tómstundaiðkun og fjölmiðlanotkun íslenskra
ungmenna 1968-1997. Óbirt MA-ritgerð við Háskóla íslands,
2000.
25. Þórlindsson Þ, Ólafsson K, Halldórsson V, Sigfúsdóttir ID. Fé-
lagsstarf og frístundir íslenskra ungmenna. Reykjavík: Æskan
2000.
AstraZeneca: SAMANTEKT Á EIGINLEIKUM LYFS
AstraZeneca^
SYMBICORT FORTE
Holtl lyfsins: Symbicort forte Turbuhaler, 320/9 míkróg/lnnöndun, innöndunarduft.
Virk Innihaldsefnl: Hver gefinn skammtur (skammturinn sem berst úr munnstykkinu) inniheldur: búdesóníð 320 míkróg/innöndun og formóteról fúmarat tvlhýdrat 9 míkróg/innöndun. Lyfjaform: Innöndunarduft. Ábendlngar: Astmi: Symbicort
forte Turbuhaler er ætlað til reglulegrar meðferðar á astma þegar samsett lyfjameðferð (barksteri til innöndunar og langvirkur betaörvi) á við; þegar ekki næst full stjóm á sjúkdómnum með barkstera til innöndunar og stuttverkandi beta2-örva til
innöndunar eftir þörfum, eða þegar full stjórn hefur náðst á sjúkdómnum með bæði barkstera til innöndunar og langverkandi beta2-önra. Langvlnn lungnatoppa (COPD): Til meðferðar á einkennum hjá sjúklingum með alvarlega langvinna
lungnateppu (FEV1 < 50% miðað við það sem talið er eðlilegt) sem hafa veruleg einkenni þrátt fyrir reglulega meðferð með langverkandi berkjuvíkkandi lyfjum og sögu um endurtekna versnun. Skammtar og lyfjagjöf: Astml: Symbicort forte
Turbuhaler er ekki ætlað til upphafsmeðferðar á astma. Skömmtun virku efnanna í Symbicort forte Turbuhaler er einstaklingsbundin og henni á að breyta til samræmis við alvarleika sjúkdómsins. Þetta skal hafa í huga þegar samsett lyfjameðferð
er hafin. Ef sjúklingur þarfnast skömmtunar sem er fyrir utan það sem ráðlagt er, ætti að ávísa viðeigandi skömmtum af betaörva og/eða barkstera. Sjúklingar ættu að vera í reglubundnu eftirliti hjá lækni, þannig að skömmtun Symbicort forte
Turbuhaler haldist sem ákjósanlegust. Skammti skal breyta að lægsta skammti sem heldur einkennum sjúkdómsins niðri. Þegar einkennum er haldið niðri með lægsta ráðlagða skammti, getur næsta skref falist I gjöf til reynslu á innönduðum
barkstera eingöngu. Ráölagöir skammtar: Fullorðnir og unglingar (12 ára og eldri): 1 innöndun tvisvar sinnum á sólarhring. Venjulega þegar stjórn á einkennum hefur náðst með gjöf lyfsins tvisvar sinnum á sólarhring, getur skammtaminnkun að
lægsta virka skammti leitt til þess að unnt verði að gefa Symbicort forte Turbuhaler einu sinni á sólarhring. Börn yngrl en 12 ára: Verkun og öryggi hefur ekki að fullu verið rannsakað hjá börnum (sjá kafla 5.1). Symbicort forte er ekki ráðlagt_,
börnum yngri en 12 ára. Langvlnn lungnateppa (COPD): Fullorðnlr: 1 innöndun tvisvar sinnum á sólarhring. Sérstaklr sjúklingahópar: Ekki þarf að breyta skömmtum hjá öldruðum. Engar upplýsingar eru fyrirliggjandi um notkun Symbicort
forte Turbuhaler hjá sjúklingum með skerta lifrar- eða nýrnastarfsemi. Þar sem búdesónið og formóteról skiljast aðallega út með umbroti (lifur má búast við að sjúklingar með alvarlega skorpulifur sóu meira útsettir fyrir efnunum. Frábendingar:
Ofnæmi fyrir búdesóníði, formóteróli eða innönduðum mjólkursykri. Sérstök varnaöarorð og varúöarreglur viö notkun: Ráðlagt er að minnka skammta smám saman þegar meðferð er hætt og það ætti ekki að hætta skyndilega. Ef sjúklingur
telur að meðferð skili ekki viðunandi árangri eða að hann þurfi meira en núverandi skömmtun samsetts lyfs, verður hann að leita læknis. Aukin notkun berkjuvíkkandi lyfs í bráðatilvikum (rescue bronichodilators) bendir til versnunar á undirliggjandi
ástandi og krefst endurmats á astmameðferðinni. Skyndileg og áframhaldandi versnun á stjórn astma eða langvinnrar lungnateppu (COPD) getur verið lifshættuleg og brýnt er að endurmeta meðferðina. I slikum tilvikum skal hafa í huga þörf á
aukinni meðferð með barksterum eða hvort gefa þurfi að auki bólgueyðandi lyf til inntöku, eins og kúr með barksterum eða sýklalyfjameðferð ef sýking er til staðar. Engar upplýsingar eru fyrirliggjandi um notkun Symbicort forte Turbuhaler við
meðferð á bráðu astmakasti. Ráðleggja skal sjúklingum að hafa lyf við bráðaástandi ávallt meðferðis. Meðferð skal ekki hefja á meðan astmi fer versnandi. Eins og við á um önnur lyf til innöndunar getur komið fram berkjusamdráttur með auknum
öndunarerfiðleikum strax eftir lyfjagjöf, sem er í þversögn við verkunarhátt lyfsins. Ef alvarleg einkenni koma fram, ætti að endurmeta meðferð og veita annars konar meðferð ef nauðsyn krefur. Almenn einkenni geta komið fram við notkun hvaða
barkstera til innöndunar sem er, sórstaklega við stóra skammta sem eru gefnir til langs tima. Þessar verkanir koma miklu slður fram við meðferð til innöndunar heldur en þegar barksterar eru teknir inn. Hugsanlegar almennar verkanir eru m.a.
bæling nýrnahettna, seinkun á vexti hjá börnum og unglingum, minnkun á beinþéttni, vagl á auga og gláka. Hafa skal f huga hugsanleg áhrif á bein, sórstaklega hjá sjúklingum með alvarlega lungnateppu en þeir eru oft aldraðir og með minnkaða
beinþóttni. Það er þess vegna mikilvægt að skammtur af innönduðum barksterum só sá minnsti sem heldur einkennum niðri. Læknar ættu að fylgjast náið með vexti barna og unglinga sem fá barkstera óháð (komuleið og meta ávinning
barksterameðferðar á móti hugsanlegri vaxtarbælingu. Ef minnsta ástæða er til að ætla að starfsemi nýrnahettna sé skert eftir fyrri meðferðir með stera til inntöku, skal gæta varúðar þegar meðferð er breytt og gjöf á Symbicort forte Turbuhaler er
hafin. Ávinningur meðferðar með búdesóníði tii innöndunar er venjulega að lágmarka þörf á sterum til inntöku, en hjá sjúklingum sem eru að hætta að nota stera til inntöku getur hættan á skertri starfsemi nýrnahettna varað í töluverðan tíma.
Sjúklingar sem áður hafa þurft á stórum skömmtum af barksterum (bráðatilvikum að halda geta einnig verið í hættu. Þessa hugsanlegu vanstarfsemi nýrnahettna til lengri tíma ætti ávallt að hafa í huga við bráðaaðstæður og aðstæður sem líklegar
eru til að geta valdið streitu og hafa verður i huga viðeigandi meðferð með barksterum. Ef umfang skertrar nýrnahettnastarfsemi er mikið getur veríð nauðsynlegt að fá ráðleggingar hjá sórfræðingi við aðstæður sem líklegar eru til að valda streitu.
Til þess að lágmarka hættu á sveppasýkingu í koki og hálsi ætti að ráðleggja sjúklingum að skola munn með vatni eftir hverja lyfjagjöf. Samtímis meðferð með ketókónasóli og öðrum öflugum CYP3A4 hemlum á að varast (sjá kafla 4.5). Ef það
er ekki mögulegt ætti timi á milli lyfjagjafa þessara lyfja að vera eins langur og unnt er. Symbicort forte Turbuhaler á að gefa með varúð sjúklingum með skjaldvakaóhóf, krómfíklaæxli (phaeochromocytoma), sykursýki, ómeðhöndlaðan kaliumskort,
hjartavöðvakvilla með þrengingum og hjartavöðvastækkun (hypertrophic obstructive cardiomyopathy), sjálfvakin neðanósæðarþrengsli (idiopathic subvalvular aortic stenosis), alvarlegan háþrýsting, slagæðagúlp eða aðra alvarlega hjarta- og
æðasjúkdóma, eins og blóðþurrðarhjartasjúkdóm, hraðsláttartruflanir eða alvarlega hjartabilun. Varúðar skal gæta við meðferð sjúklinga með lengingu á QTc-bili. Formóteról getur valdið lengingu á QTc-bili. Hætta á alvarlegum kalíumskorti er
hugsanleg eftir stóra skammta af beta2-örvum. Samtlmis meðferð með lyfjum sem geta valdið kaliumskorti getur aukið möguleikann á blóðkalíumlækkandi verkun við stóra skammta af beta2-örvum. Sórstök varúð er ráðlögð við bráðan alvarlegan
astma þar sem vefildisskortur getur aukið hættuna. Blóðkalíumlækkandi áhrif geta aukist við samtfmis gjöf xantín-afleiða, stera og þvagræsilyfja. Ráðlagt er að fylgjast með þéttni kaliums I sermi við meðferð á bráðum alvarlegum astma. Eins og
við á um alla beta2-örva, ætti að hafa I huga að auka tíðni blóðsykursmælinga hjá sykursjúkum. Symbicort forte Turbuhaler inniheldur mjólkursykur (<1 mg/innöndun). Þetta magn hefur venjulega ekki vandamál I för með sór hjá einstaklingum
með mjólkursykuróþol. Milliverkanlr vlö önnur lyf og aörar mllllverkanlr: Milliverkanlr vegna lyfjahvarla: Ketókónasól 200 mg einu sinni á dag sexfaldaði að meðaltali plasmagildi búdesóníðs (einn 3 mg skammtur) sem gefið var samtlmis.
Þegar ketókónasól var gefið 12 klst. eftir búdesóníð þrefaldaðist þóttnin að meðaltali. Upplýsingar um þessa milliverkun eru ekki fyrirliggjandi vegna innandaðs búdesóníðs, en vænta má umtalsverðrar hækkunar á plasmagildum. Þar sem upplýsingar
um ráðlagða skammta liggja ekki fyrir, skal varast að gefa þessi lyf samtímis. Ef það er ekki mögulegt ætti tími á milli gjafar ketókónasóls og búdesóníðs að vera eins langur og unnt er. Einnig má hafa i huga að minnka skammt búdesóníðs. Aðrir
öflugir CYP3A4 hemlar eru einnig líklegir til þess að valda umtalsverðri hækkun á plasmagildi búdesóníðs. Mllllverkanlr vegna lylhrlfa: Betablokkar geta dregið úr eða hamlað verkun formóteróls. Symbicort forte Turbuhaler á þess vegna ekki
að gefa samtímis betablokka (þ.m.t. augndropum) nema brýna nauðsyn beri til. Samtímis meðferð með kínidíni, dísópýramíði, prókaínamíði, fenótíazínum, andhistamínum (terfenadíni), mónóamínoxidasahemlum og þríhringlaga geðdeyfðarlyfjum
getur valdið lengingu á QTc-bili og aukið hættu á sleglasláttartruflunum. Auk þess geta L-dópa, L-týroxín, oxýtósín og alkóhól minnkað þol hjartans gagnvart beta2-adrenvirkum efnum. Samtímis meðferð með mónóamínoxídasahemlum þar með
töldum lyfjum með svipaða eiginleika eins og fúrazólidón og prókarbazín getur valdið háþrýstingi. Aukin hætta er á hjartsláttartruflunum hjá sjúklingum sem fá samtfmis svæfingu með halógeneruðum kolvetnum. Samtfmis notkun annarra betaörva
getur haft öfluga samleggjandi verkun. Kalíumskortur getur aukið hættu á hjartsláttartruflunum hjá sjúklingum á meðferð með hjartaglýkósíðum. Milliverkana búdesóníðs við önnur lyf sem notuð eru til meðferðar á astma hefur ekki orðið vart.
Aukaverkanlr: Þar sem Symbicort forte Turbuhaler inniheldur bæði búdesóníð og formóteról, getur sama mynstur aukaverkana komið fram og greint hefur verið frá við notkun þessara efna. Ekki hefur sóst aukin tfðni aukaverkanatilvika eftir
samtímis gjöf þessara tveggja efna. Algengustu aukaverkanir lyfsins eru þekktar aukaverkanir vegna lyfhrifa beta2-örva, eins og skjálfti og hjartsláttarköst. Þær eru yfirleitt vægar og hverfa venjulega innan nokkurra daga. Aukaverkanir sem hafa
verið tengdar búdesóníði eða formóteróli eru eftirtaldar: Algengar (>1/100): Miðtaugakerfi: Hðfuðverkur. Hjarta- og œöakerfi: Hjartsláttarköst. Stoðkerfi: Skjálfti. öndunarvegur: Sveppasýkingar í munni og koki, lungnabólga, væg
erting I hálsi, hósti, hæsi. Húð: Marblettir. SJaldgæfar: Hjarta- og æðakerfi: Hraður hjartsláttur. Stoðkerfi: Vöðvakrampar. Miðtaugakerfi: Æsingur, eirðarfeysi, taugaveiklun, ógleði, sundl, svefntruflanir. Mjög sjaldgæfar (<1/1.000):
Húð: Útbrot, ofsakláði, kláði. öndunarvegur: Berkjukrampi. Afar sjaldgæfar aukaverkanir, þar af geta sumar verið alvarlegar eru m.a.: Búdesónið: Geðræn einkenni eins og depurð, hegðunartruflanir (aðallega hjá bðmum),
merki og einkenni um almenna barkstera verkun (þ.m.t. vanstarfsemi nýrnahettna), snemm- eða síðkomið ofnæmi (þ.m.t. húðbólga, ofsabjúgur og berkjukrampi), marblettir. Formóteról: Hjartaöng, blóðsykurshækkun,
truflanir á bragðskyni, breytingar á blóðþrýstingi. Eins og við á um önnur innðndunarlyf, getur i einstaka tilvikum komið fram berkjusamdráttur, sem er f þversögn við verkunarhátt lyfsins (sjá kafla 4.4). Greint hefur
verið frá hjartsláttartruflunum eins og gáttatitringi, ofansleglahraðtakti og aukaslögum við notkun annarra beta2-örva.
Helmlldaskró 1. Szafranski et al. ERJ 2003; 21: 74-81
Handhafl markaösleyfis: AstraZeneca A/S, Roskildevej 22, Albertslund, Danmörk. Umboð á íslandl: PharmaNor hf., Hörgatúni 2, Garðabæ. Pakkningastærö og verö: Symbicort forte Turbuhaler
320/9 mcg; 60 skammtar; kr. 9.612. Afgreiðslutilhögun: R Greisluþátttaka: B. AstraZeneca, maí 2003
SYMBICORT®
Allt f elnu - snlölö aö þlnum þörfum
Læknablaðið 2003/89 775