Læknablaðið - 15.10.2003, Blaðsíða 60

UMRÆÐA & FRÉTTIR / E R HEILBRIGÐISKERFIÐ FÁRVEIKT?
Er heilbrigðiskerfið fárveikt?
- Erindi Jespers Poulsen formanns dönsku læknasamtakanna um öryggi sjúklinga á aðalfundi
að Hólum vakti óskipta athygli fundarmanna
LÍ
Þröstur Haraldsson Heilbrigðiskerfið er ekki öruggur staður að vera á.
Með þessari yfirlýsingu hóf Jesper Poulsen formaður
dönsku læknasamtakanna erindi sitt um öryggi sjúk-
linga á aðalfundi LI að Hólum. Fyrst hljómaði þetta
eins og útúrsnúningur úr bílaauglýsingu en eftir því
sem á erindið leið urðu áheyrendur æ meira sammála
honum. Raunar bætti hann um betur og sagði eitt-
hvað á þá leið að furðu sætti hversu margir slyppu
óskaddaðir frá viðskiptum sínum við heilbrigðis-
kerfið.
Jesper hefur flutt þetta erindi víða um lönd enda
er um fátt meira talað þar sem læknar koma saman
þessi misserin en öryggi sjúklinga, eða öllu heldur
skortinn á því. Allt frá því fyrsta rannsóknin á mis-
tökum í meðferð sjúklinga var gerð fyrir tólf árum
vestur í Bandaríkjunum hafa vísbendingarnar hrann-
ast upp sem sýna æ betur að það er eitthvað að heil-
brigðiskerfi heimsins. Þar verða ótrúlega mörg ó-
höpp sem ekki er með neinu móti hægt að rekja til
sjúkdómsins sem verið er að meðhöndla heldur
verða fyrir tilverknað meðferðarinnar sem beitt er.
Eftir fyrstu rannsóknirnar komu menn sér saman
um skilgreiningu á því sem á ensku nefnist „serious
adverse events”. Samkvæmt henni telst það vera al-
varlegt óhapp þegar afleiðingin er ýmist sú að sjúk-
lingurinn deyr, verður fatlaður eða óvinnufær í þrjá
mánuði, eða lengur eða að sjúkrahúsdvöl hans leng-
Gestir aðalfundar ist um viku eða meira af ástæðum sem ekki er hægt
Lœknafélags íslands á að rekja til sjúkdómsins sem upphaflega var ætlunin
Hólum í ágúst ísumar. að meðhöndla.
Þrjár júmbóþotur á viku
Jesper vitnaði í rannsóknir sem gerðar hafa verið í
Bandaríkjunum, Ástralíu, Bretlandi og Danmörku og
sýna að alvarleg atvik eru verulega örg, eðaá bilinu 9-
16,6 af hundraði þeirra tilvika sem skoðuð hafa verið.
Bandarískir rannsakendur hafa komist að þeirri niður-
stöðu að sennilega kosti þessi alvarlegu atvik 45.000-
98.000 manns lífið á hverju ári. Þetta jafngildir því að í
hverri viku farist þrjár jumbóþotur fullhlaðnar farþeg-
um allanársins hring. „Ef þetta gerðist þannig yrði
auðvitað allt vitlaust, en við missum okkar fólk jafnt og
þétt svo enginn tekur eftir því,” sagði hann.
Niðurstöður dönsku könnunarinnar (sem Jesper
viðurkenndi að hefði verið lítil) benda til þess að
sambærilegar tölur þar í landi væru 1500-5000 dauðs-
föll á ári en alvarlega slasaðir væru tífalt fleiri. Engin
rannsókn hefur verið gerð á þessu hér á landi en
Jesper benti á að með því að yfirfæra dönsku tölurn-
ar á íslenskar aðstæður jafngiltu þær því að 90-300
manns létust hér á hverju ári og tífalt fleiri slösuðust
alvarlega. Um þetta er að sjálfsögðu ekkert hægt að
lullyrða og væri þarft að gera á því könnun.
Samkvæmt niðurstöðum dönsku könnunarinnar
verða um 100.000 alvarleg atvik í heilbrigðiskerfinu
þar árlega. Kærur vegna mistaka lækna og annarra
heilbrigðisstarfsmanna eru einungis um 5000 á ári í
Danmörku og af þeim verða ekki nema um 2000 fyr-
ir raunverulegum skaða. Hinir hafa vissulega orðið
fyrir vondri meðferð en ekki beðið neinn skaða af
henni. Þessar tölur sýna að 98% þeirra alvarlegu at-
vika sem verða leiða ekki til kæru.
„Við höfum hingað til einblínt á atvikin sem eru
kærð en hvað um öll hin? Það er nauðsynlegt að færa
sjónarhornið og horfast í augu við hinn raunverulega
vanda,” sagði Jesper.
Jesper sýndi fundarmönnum athyglisveða glæru
þar sem nokkrum sviðum mannlegra athafna var rað-
að niður eftir áhættustigi:
1. flokkur - lítil áhætta
Áætlunarflug
Evrópskar járnbrautir
Kjarnorkuver
2. flokkur - áhætta í meðallagi
Leiguflug
Umferð bíla
Efnaverksmiðjur
3. flokkur - mikil áhætta
Teygjustökk
Fjallaklifur
Heilbrigðiskerfið
796 Læknablaðið 2003/89