Læknablaðið - 15.12.2004, Page 35

FRÆÐIGREINAR / SVÆSIN SÝKLASÓTT
Sigrumst á sýklasótt
- Leiðbeiningar um meðferð við svæsinni sýklasótt hjá fullorðnum
Gísli H.
Sigurðsson
Alma D. Möller
SÉRFRÆÐINGAR í SVÆF-
INGA- OG GJÖRGÆSLU-
LÆKNINGUM
Svæfinga- og gjörgæsludeild
Landspítala.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Alma D. Möller,
svæfinga- og gjörgæsludeild
Landspítala Fossvogi,
108 Reykjavík.
Sími 5437457.
almam@landspitali. is
Lykilorð: sýklasótt, svœsin
sýklasótt, blóðeitrun, sýklasótt-
arlost, sýking, leiðbeiningar,
gagnreynd lœknisfrœði.
Inngangur
Sýklasótt (sepsis), áður nefnd blóðeitrun’, er alvar-
legt heilkenni sem orsakast af almennu bólguvið-
bragði líkamans við alvarlegri sýkingu. Dánartíðni
við svæsna sýklasótt (sjá skilgreiningar í töflu I) er
á milli 30 og 50%. Þrátt fyrir miklar rannsóknir og
aukna vitneskju um sjúkdóminn fer tala dauðsfalla
hækkandi vegna vaxandi tíðni sjúkdómsins. Því hafa
11 alþjóðleg samtök lækna hleypt af stokkunum átaki
þar sem markmiðið er að bæta greiningu og meðferð
við sýklasótt og þannig lækka dánartíðni. Þetta átak
nefnist „Surviving Sepsis Campaign" www.survi-
vingsepsis.org sem á íslensku gæti heitið „Sigrumst
á sýklasótt“. Markmiðið er að minnka dánartíðni
af völdum sýklasóttar um 25% á næstu fimm árum.
í þessu augnamiði hafa verið gefnar út allítarlegar
leiðbeiningar um meðferð á svæsinni sýklasótt sem
byggðar eru eins og kostur er á gagnreyndri lækn-
isfræði (1). Þá hefur verið ráðist í kynningarátak í
mörgum löndum, bæði meðal lækna og sumstaðar
jafnvel meðal almennings. Sýnt hefur verið fram á
að hægt er að minnka dánartíðni af völdum sýkla-
sóttar ef sjúklingar fá skjóta og markvissa meðferð í
upphafi sjúkdómsferilsins (2). Þar skiptir meðferðin
fyrstu klukkustundirnar sköpum. Þess vegna er mik-
ilvægt að allir læknar séu vel meðvitaðir um snemm-
búin einkenni sýklasóttar og fyrstu viðbrögð. Hér á
eftir eru nefndar leiðbeiningar kynntar á íslensku og
í einu af næstu tölublöðum Læknablaðsins er ætlunin
að birta ítarlega yfirlitsgrein um sýklasótt.
Skilgreiningar
Sýklasótt er skilgreind sem almenn bólguviðbrögð
líkamans við alvarlegri sýkingu. Til samræmingar
hefur hópur sérfræðinga sameinast um skilgreiningar
á sýklasótt (sepsis), svæsinni sýklasótt (severe sepsis)
og sýklasóttarlosti (septic shock) og hafa þessar skil-
greiningar orðið fastar í sessi, sjá töflu I (3). Sýklasótt
án fylgikvilla er sennilega vangreind og ekki alltaf
sem sjúklingar þurfa innlögn eða leita læknis. Svæsna
* Jóhann Heiðar Jóhannsson stakk upp á því í pistli sínum nr.
63 (sjá Læknablaðið 2001; fylgirit 41) að „sepsis“ verði nefnd
„sýklasótt“ en í Orðasafni eru nefnd orðin „graftrarsótt“, „blóð-
sýking“ og „blóðeitrun“. Orðið blóðeitrun hefur gjarnan verið
notað um sepsis en hefur þann ókost að leikmenn tengja orðið
blóðeitrun gjarnan sýkingum sem upprunnar eru í húð, einkum
vessaæðabólgu (lymphangitis). Undirrituð mæla með notkun
orðsins „sýklasótt“, það er þjált og auðvelt að þýða „severe
sepsis“ sem „svæsin sýklasótt“ og „septic shock“ sem „sýklasótt-
arlost“. Pá á það einnig vel við orðið „bólgusótt“ sem er notað
um „systemic inflammatory response syndrome“, sjá töflu I.
ENGLISH SUMMARY
Sigurðsson GH, Möller AD
Surviving Sepsis Campaign Guidelines
Læknablaðið 2004; 90: 855-60
The mortality of severe sepsis is growing due to
increased incidense of the syndrome. The speed and
appropriateness of therapy administered in the initial
hours is likely to influence outcome. Thus, eleven
organizations of experts have developed guidelines,
evidence based as far as possible, for the bedside
management of patients, aimed at improving diagnosis
and outcome in sepsis. The guidelines are a part of a
campaign named “surviving sepsis campaign", see
www. survivingsepsis. org
The present article is aimed at introducing the guide-
lines to icelandic doctors.
Key words: sepsis, severe sepsis, septic shock, infection,
guidelines, evidence based medicine.
Correspondence: Alma D. Möller, almam@landspitali.is
Tafla I. Skilgreiningar á sýkiasótt, svæsinni sýkiasótt
og sýklasóttarlosti.
Sýklasótt (sepsis)
Sjúklingurinn sýnir tvö eða fleiri neðantalinna einkenna
í tengslum við sýkingu:
(Þessi einkenni geta verið til staðar án þess að um sýk-
ingu sé að ræða og er þá talað um heilkenni almennra
bólguviðbragða eða bólgusótt (systemic inflammatory
response syndrome, SIRS)
1. Lfkamshiti >38°C eða <36°C
2. Hjartsláttartíðni >90 slög/mínútu
3. Öndunartíðni >20 andartök/mínútu eða hlutþrýst-
ingur koltvfsýrings í blóði (PaC02) <32 mmHg
4. Fjöldi hvítra blóökorna >12,000/mm3, <4000/
mm3, eða >10% óþroskuð hvít blóðkorn
Svæsin sýklasótt (severe sepsis)
Auk sýklasóttar hefur sjúklingurinn einkenni um van-
starfsemi á líffærum, teikn um minnkaö gegnflæði um
líffæri eða lágan blóðþrýsting. Einkenni um minnkað
gegnflæði geta verið sýring í blóði, minnkaður þvagút-
skilnaður eða nýtilkomnar breytingar á meðvitund.
Sýklasóttarlost (septic shock)
Sjúklingurinn hefur svæsna sýklasótt og lágan blóðþrýst-
ing og/eða teikn um minnkað gegnflasði um Ifffæri þrátt
fyrir fullnægjandi vökvameöferð. Sjúklingar sem hafa
þörf fyrir asðavirk lyf falla undir þessa skilgreiningu.
Læknablaðið 2004/90 855