Læknablaðið - 15.06.2005, Síða 41

FRÆÐIGREINAR / VIÐHORF ALDRAÐRA TIL DAUÐANS / VIÐTÖL UM DAUÐANN
22. Wetle T, Levkoff S, Cwikel, Rosen A. Nursing home residents
participation on medical decisions: Perceptions and prefer-
ences. Gerontologist 1988; 28 suppl; 32-8.
23. Jorm AF, Henderson AS, Scott R, Korten AE, Christensen
H, Mackinnon AJ. Factors associated with the wish to die in
elderly people. Age Aging 1995; 24: 389-92.
24. Van der Gest S. I want to go: How older people in Ghana look
forward to death. Aging Soc 2000; 22:7-28.
25. Rosenfeld KE, Wenger NS, Phillips RS, Connors AF, Dawson
NV, Layde P, et al. Factors associated with change in resusci-
tation preferences of seriously ill patients. Arch Intern Med
1996; 156:1558-64.
26. Danis M, Garret J, Harris R, Patrick DL. Stability of choices
about life-sustaining treatments. Ann Intern Med 1994; 120:
567-73.
27. Garret JM, Harris RP, Norburn JK. Patrick DL, Danis M. Life-
sustaining treatment during terminal illness: who wants what?
J Gen Intern Med 1993; 8: 361-8.
28. Ganzini L, Lee MA, Heintz RT, Bloom JD, Fenn DS. The
effect of depression treatment on elderly patients'preferences
for life-sustaining medical therapy. Am J Psychiatry 1994; 151:
1631-6.
29. Cicierlli VG. Relationship of psychosocial and background
variables to older adults end-of-life decisions. Psychol Aging
1997; 12: 72-83.
30. Kastenbaum R. Death fears and anxiety. Encyclopedia of
Death. R Kastenbaum, B Kastenbaum 1989.
31. Carrese JA, Rhodes LA. Western bioethics on the Navajo
reservation. Benefit or harm? JAMA 1995; 274: 829-9.
32. Bowman KW, Singer PA. Chinese seniors'perspective on end-
of-life decisions. Soc Sci Med 2001; 53:455-64.
33. Vig EK, Davenport NA, Pearlman RA. Good deaths, bad
deaths and preferences for the end-of-Iife: A qualitative study
on geriatric outpatients. JAGS 2002; 50:1541-8.
34. O'Brien LA, Grisso JA, Maislin G, LaPann K, Krotki KP,
Greco P J, et al. Nursing home residents' preferences for life-
sustaining treatments. JAMA 1995; 274:1775-9.
35. Winter L, Lawton MP, Ruckdeschel K. Preferences for pro-
longing life: a prospect theory approach. Int J Aging Hum Dev
2003; 56:155-70.
36. Carrese JA, Mullaney JL, Finucane TE. Planning for death but
not for serious future illness: Qualitative study of housebound
elderly patients. BMJ 2002; 325:125-7.
37. Emmanuel LL, Barry MJ, Stoeckle JD, Ettelson LM, Emanuel
EJ. Advance directives for medical care- a case for greater use.
NEJM 1991; 324: 889-95.
VIÐAUKI
Viðtöl um dauðann
Árið 1999 kom ég að máli við Magnús Pálsson,
myndlistarmann um að gera listaverk úr efni sem
safnað yrði við gerð rannsóknar minnar, viðtöl
um dauðann. Magnús var til í það og var inn-
setning sem er unnin úr viðtölunum sett upp í
Hafnarhúsinu.
Rannsóknin samtöl um dauðann byggist á við-
tölum við aldraða Islendinga um dauðann og með-
ferð við lífslok og var gerð í samstarfi við Sigríði
Halldórsdóttur, prófessor í hjúkrunarfræði.
Magnús útbjó ramma um viðtölin með innsetn-
ingunni sem var mjög áhrifarík. Það var dimmt
inni og stöðugt skvaldur og heyrðist í andardrætti
og hjartslætti. Hann setti upp stöðvar þar sem
görnlum útvarpstækjum var komið fyrir og mátti
heyra viðtölin leikin. Lömpum var komið í kring-
um þessar stöðvar og gjarnan húsgögn frá gömlum
tíma. Veggir voru skakkir og gáfu vissa óraunveru-
leikatilfinningu. Á veggjum við sitthvorn endann
var vídeó, annað af mælingum af andardrætti úr
vél sem aðstoðar við öndun og hitt ómmynd af
hjarta sem sló. Maður fékk þá mynd að þarna
hefði einhver verið sem væri farinn, hugsanlega
með sjúkrabíl, og læknirinn í mér spyr, ætli endur-
lífgun hafi verið reynd eða er viðkomandi lífs eða
liðinn? Tilfinningin beinir huga manns að þeim
sem eftir sitja, umhverfinu á spítalanum og endur-
minningu úr fortíðinni.
Helga Hansdóttir
Samstarfsverkefni lista og
vísinda.
Innsetning í Hafnarhúsi
Listasafns Reykjavíkur í
september 2003.
Helga Hansdóttir læknir.
Magnús Pálsson
myndlistarmaöur.
Ljósmyndir: Kristinn G.
Harðarson.
Læknablaðið 2005/91 529