Læknablaðið - 15.04.2006, Síða 68

UMRÆÐA & FRÉTTIR / FRÁ LÆKNADÖGUM
í kerfinu. Stundum væru fordómar til staðar í garð
þekkingar og bakgrunns starfsbræðra og einnig
mætti nefna hindranir vegna akademískra ástæðna
og menningar í landinu.
Framtíðarsýn heimilislækna hvað varðar lang-
vinna sjúkdóma er á þann veg að til að bæta eft-
irlit í heilsugæslu væri gagnlegt að koma upp þjón-
ustulíkönum fyrir ákveðna sjúkdóma sem tryggðu
utanumhald. Einnig þyrfti að auka þátttöku
sjúklings og fjölskyldu hans í meðferð og eftirliti,
bæta samvinnu heimilislækna og sérgeinalækna og
nýta tölvu- og tækjabúnað sem auðveldar eftirlit
og skráningu.
Sýn landlæknis
Sigurður Guðmundsson landlæknir steig síðastur
frummælenda í ræðustól og gerði að umtalsefni
afleiðingar ónógrar eða illa skipulagðrar þjónustu:
óhöpp sem sjúklingar verða fyrir að þarflausu. Þau
hafa ekki verið rannsökuð mikið hér á landi en
víða erlendis hafa verið birtar ískyggilegar tölur
um óhöpp í heilbrigðisþjónustu. Tveir flokkar
skæru sig úr þegar orsaka er leitað en það eru
misfellur við lyfjaávísanir og það sem landlæknir
nefndi kerfisvanda en hann verður þegar fyr-
irmælum er ekki fylgt rétt eftir, samskipti eru ónóg,
gæðaeftirliti og þjálfun starfsfólks er ábótavant.
Meginvandi heilsugæslunnar er að sögn land-
læknis sá að hún er ekki nógu vel upplýst um
sjúklinga sína en það stafar af skorti á samskiptum
milli lækna, þar með talið milli heilsugæslu, stofu
og spítala. Fyrir vikið hefði enginn heildarsýn yfir
vanda sjúklings, verkstjórn væri engin og hver
læknir sinnti sínu án samráðs við aðra. Hluti af
þessum vanda er skortur á skráningu í sjúkraskrár.
Landlæknir benti á ýmislegt sem þyrfti að laga
í núverandi kerfi en efst á hans blaði eru betri
boðskipti og forsenda þeirra er rafræn samtengd
sjúkraskrá fyrir allt landið. Öryggi sjúklinga er
tvímælalítið meira ógnað af skorti á samskiptum
og upplýsingum milli manna en mögulegum inn-
brotum og misnotkun á upplýsingum í samtengdri
sjúkraskrá. En það þarf fleira að koma til, meðferð-
arkúltúrinn þyrfti að breytast og einkennast af meiri
samfellu svo að sjúklingar geti talað um lækninn
sinn. Koma þurfi á skýrum verklagsreglum og inn-
leiða klínískar leiðbeiningar sem víðast. Efla þurfi
og skýra samskipti milli spítala, stofu og heilsugæslu
og gera göngudeildum sjúkrahúsa kleift að veita
sérhæfða þjónustu. I heilsugæslunni þurfi að efla
heimaþjónustu sem byggi á teymishugsjón og veiti
greiðar upplýsingar lil læknis. Sérhver sjúklingur
með langvinnan sjúkdóm þurfi að fá talsmann.
Síðast en ekki síst þarf að bæta stjórnunina innan
þjónustunnar. Þar þurfi að koma á skýru boðvaldi
og betri aga með því að skýra betur stöðu yfirmanna
deilda. Þeir séu hins vegar engar heilagar kýr og
menn þurfi að hafa hugfast að það er rnunur á
stjórnanda og leiðtoga. Góður stjórnandi geri hluti
rétt en leiðtogi geri rétta hluti, það er málið.
Hvað er frumþjónusta?
Að loknum framsöguerindum fóru fram pall-
borðsumræður með þátttöku frummælenda auk
Aðalsteins Guðniundssonar öldrunarlæknis. Ymsir
úr röðum áheyrenda tóku þátt í umræðunum og
lýstu flestir sig sammála frummælendunum í meg-
inatriðum.
Aðalsteinn Guðmundsson lýsti þeirri skoðun
öldrunarlækna að kerfið í núverandi mynd taki
ekki nægilegt tillit til þarfa stækkandi hóps aldr-
aðra fjölveikra einstaklinga. Gera megi ráð fyrir
að helmingur aldraðra sé með þrjá eða fleiri lang-
vinna sjúkdóma. Talsvert vantar uppá að læknar
fái fullnægjandi kennslu og þjálfun í að nálgast
fjölþætt veikindi með hliðsjón af færniskerðingu
og nýta sér kosti samvinnu eða teymisnálgunar í
því samhengi. Aðalsteinn lagði áherslu á að með
greiðara aðgengi að heilsugæslu eða vitjunum
lækna ásamt betra upplýsingastreymi væri hugsan-
lega hægt að fyrirbyggja bráða versnun langvinnra
sjúkdóma sem er oft fyrirsjáanleg. Enn fremur að í
umræðu um langvinna sjúkdóma og aldraða megi
ekki gleymast að forvarnir, þar á meðal endurhæf-
ing, hafa margsannað gildi sitt. Að lokum benti
Aðalsteinn á að læknar þurfi í mörgum tilvikum
að vera opnari í umræðu við skjólstæðinga sína og
gefa þeim eða aðstandendum aukið færi á að tjá sig
um óskir og forgangsröðun meðferðar og jafnvel
takmarkanir þegar svo ber undir.
Runólfur Pálsson lagði áherslu á að einkarekn-
ar læknamiðstöðvar og göngudeildir sjúkrahúsa
verði að bjóða upp á samhæfða fjölsérgreinaþjón-
ustu. Leitast verði við að sníða þjónustuna að
þörfum sjúklinga.
Sigurður Guðmundsson landlæknir setti fram
þá hugmynd að almennir lyflæknar, barnalæknar
og kvensjúkdómalæknar störfuðu inni á heilsu-
gæslustöðvum við hlið heimilislækna. Katrín
Fjeldsted heimilislæknir benti á að heimilislæknar
gætu að sama skapi haft hlutverk inni á sjúkrahús-
um. Sigurður taldi heilbrigðismál þurfa að komast
inn í miðju stjórnmálanna í stað þess að vera í jaðr-
inum eins og nú er.
Páll Torfi Önundarson blóðmeinafræðingur
benti á að hefðin hér á landi væri sú að sérfræði-
læknar fengjust fyrst og fremst við vandamál á
sínu sérsviði en fæstir þeirra tækju að sér að sinna
frumþjónustu sjúklinga nema þeirra allra veik-
ustu. A hinn bóginn vantaði umræðu um „primary
320 Læknablaðið 2006/92