Læknablaðið - 15.04.2006, Síða 86

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ALDARMINNING
brottfararaldri hans úr heimi héðan. En hann fór
fyrir af dugnaði og hvatvísi og þekkti lítt til hug-
taksins að hopa. Vissulega voru oft ljón á vegi en
þegar ég horfi til baka finnst mér sem þeir íslenzku
læknar kollegar mínir sem fóru í fararbroddi á
þessum hluta 20. aldar hafi umfram allt verið dugn-
aðarmenn og vel gerðir jafnt í heila sem í hjarta
þótt þeir stæðu fast á skoðunum sínum og viðhorf-
um til sérþekkingar sinnar og því þurftu stundum
sannfæringarbreytingar nokkurra átaka við að
minnsta kosti á hinu ytra borði.
Ég kynntist Kjartani á kandídatsári mínu. Fas
hans var sérstakt, hratt og hiklaust. Svo fljót-
huga var hann í tali og rituðu máli að ekki entist
honum alltaf tími til að ljúka orðum áður en það
næsta tók við. Sumir skildu hann því á stundum
illa en ég skildi hann alltaf nema e.t.v. einu sinni
eða tvisvar. Framganga Kjartans var oft með þeim
hætti að skilur eftir margar myndir af atvikum með
broslegu ívafi og blæbrigðum. Það átti svo eftir að
freista mín að vita eitthvað meira um heilann og ég
valdi mér taugasjúkdómafræðina sem sérgrein. Ég
leitaði til Kjartans og spurði hann ráða um hvert ég
skyldi halda til náms. Hann sagði mér umyrðalaust
að fara niður á Queen Square í London en það
væri bezti staður veraldar til þess að nema tauga-
sjúkdómafræði. Tíu vikna námskeið myndi byrja
eftir fjóra daga og hann gaf mér upp símanúmerið.
Þetta var snarhuginn hann. Hins vegar kæmist
enginn þar að í stöður til frekara náms nema vera
úr brezka samveldinu og eiga enska tungu sem sitt
fyrsta mál. Ég þakka honum ráðleggingarnar enn í
dag en eftir þeim fór ég og tókst að sanna að einnig
hér er engin regla án möguleikans á undantekning-
um og á Queen Square starfaði ég samfellt lengur
en í fjögur ár eftir námskeiðið góða.
Eftir heimkomu mína frá sérnámi varð sam-
vinna okkar Kjartans náin í klínísku starfi, kennslu
og í rannsóknum auk þess sem ég studdi heilshug-
ar framsækni hans fyrir taugasjúkdómafræðina.
I ýmsu stóðum við hér og þar um landið okkar
góða. Saman rannsökuðum við MS sjúkdóminn,
MND og þar langlífi sérstaklega svo og parkinson-
ismus og áfram héldum við að skoða afleiðingar
Akureyrar- og Patreksfjarðarveikinnar. Þá skráð-
um við margvíslegt fágæti. Fleiri komu að þessu
með okkur bæði innlendir og erlendir. Flest hefur
verið birt í alþjóðlegum vísindaritum og annað
kynnt en sumt tekur kannske aldrei enda og nöfn
falla af í birtingu í aldursröð. Ég áttaði mig á því
hversu hugfanginn Kjartan var af taugasjúkdóma-
fræðinni og hversu heitt hann unni sérgrein sinni.
Hún var honum einskonar uppspretta. Hann lét
sér afar annt um skjólstæðinga sína. Hann stofnaði
MS félag Islands og þekkti MS sjúkdóminn hér á
landi öðrum taugasjúkdómum betur. Hann velti
mjög fyrir sér orsökum sjúkdómsins og setti fram
hugmyndir sínar. Og með þennan sjúkdóm í huga
hef ég alltaf ímyndað mér að strax eftir að Kjartan
kom inn fyrir Gullna hliðið og áður en hann gerði
grein fyrir sér með nafnnúmeri sínu (sem auðvitað
er ekki þörf þar sem Guð þekkir okkur öll) hafi
hann leitað til Drottins um svar við orsök MS sjúk-
dómsins og náttúrlega verið veitt það og Kjartan
þá brugðist við með þeim hætti í framkomu sinni
sem einkenndi undrun hans svo einföld sem skýr-
ingin hefur verið og er vafalaust.
Hægt er að gleðjast yfir stöðu taugasjúkdóma-
fræði á íslandi í dag því sá veldur miklu sem upp-
hafinu olli svo breytt sé um framsetningarhátt.
Taugasjúkdómafræðin stendur föstum fótum á
þeim stoðum sem Kjartan reisti öðrum fremur
þótt ekki skuli rýrður þáttur annarra sem honum
fylgdu og studdu og hvöttu áfram. Nú er hér enn
sem fyrr en fjölmennari hópur vel menntaðra
taugalækna með jafnframt sérþekkingu innan sér-
greinarinnar eins og mikilvægt er í framþróuninni.
Vel er staðið að rannsóknum, kennslu og klínísku
starfi og stoðrannsóknadeildir hafa eflst. En þörf
er enn fleiri taugalækna og sem fyrr mikilvægt að
skilgreining og skipulag starfseminnar taki mið af
raunveruleikanum og breytum sem fylgja þróun og
framvindu í þjóðfélaginu og uppbygging sérgrein-
arinnar lúti samræmi.
Kjartan andaðist í Reykjavík 5. október árið
1977. Hann átti ekki afkomendur. Blessuð sé minn-
ing hans.
338 Læknablaðið 2006/92