Læknablaðið - 15.05.2007, Blaðsíða 27

FRÆÐIGREINAR / LOFTBRJÓST
opinni aðgerð. Þar með er hægt að sjá til þess að
heftilínur séu þéttar og ekki hafi sést yfir blöðrur í
lunganu. Einnig er sennilegt að stærri skurður við
opnar aðgerðir valdi meiri samvöxtum og minnki
því líkur á endurteknu loftbrjósti.
Við opnu aðgerðirnar var langoftast gerð
fleiðruerting en sjaldan við speglunaraðgerðirnar.
Ekki er ljóst af hverju fleiðruerting var sjaldnar
framkvæmd í brjóstholsaðgerðunum. Þetta gæti
hugsanlega skýrt hluta af hærri tíðni endurtekinna
loftbrjósta í speglunarhópnum. í sænsku rann-
sókninni sem áður var nefnd kom þó í ljós að end-
urtekin loftbrjóst sáust eftir ýmiss konar afbrigði af
aðgerðum, til dæmis voru nokkrir sjúklingar með
endurtekið loftbrjóst sem höfðu farið í fleiðru-
úrnám, fleiðruertingu og fleygskurð í sömu aðgerð
(19). Aukin hætta á endurteknu loftbrjósti sást hjá
ungu fólki og sjúklingum þar sem fleygskurður var
ekki framkvæmdur. í síðarnefnda hópnum sáust
yfirleitt ekki blöðrur á lungnatoppum. í slíkum
tilvikum er yfirleitt mælt með því að erta fleiðr-
una, til dæmis með grisju eða sandpappír. Auk
þess eru margir þeirrar skoðunar að rétt sé að
framkvæma einnig fleygskurð á lungnatoppnum
þar sem þar geta oft leynst litlar blöðrur sem erfitt
getur verið að sjá við speglunina. Er jafnvel talið
að heftaröðin sjálf stuðli að myndun samvaxta
(26). Við speglunaraðgerðir er víða mælt með því
að auk fleygskurðar sé framkvæmd einhvers konar
fleiðruerting, til dæmis með sandpappír, grisju
eða jafnvel talkúmi (12). Fleiðran á innanverðu
brjóstholinu er rispuð og þannig stuðlað að mynd-
un samvaxta. Einnig kemur til greina að fjarlægja
hluta af fleiðrunni efst yfir lungnatoppnum. Líkt
og fleiðruerting er brottnám á hluta fleiðru til-
tölulega auðvelt í framkvæmd. Hins vegar getur
hún valdið fylgikvillum, til dæmis verkjum og
blæðingum (27, 28). Þetta á sérstaklega við um
umfangsmikið fleiðruúrnám. Af ofanskráðu er
ljóst að skiptar skoðanir eru um það hvað sé besta
aðgerðin við sjálfkrafa loftbrjósti.TiI staðfestingar
á því er norsk rannsókn með stórum hópi sjúklinga
þar sem eingöngu var beitt fleygskurði við spegl-
unaraðgerð og tíðni endurtekins loftbrjósts var
einungis 5% (29).
Þegar rannsóknartímabilinu er skipt niður í
þrjú fimm ára tímabil má sjá að brjóstholsspegl-
unum fækkar aðeins milli tímabila. Þessi þróun
skýrist af því að á fyrri helmingi rannsóknarinnar
voru heldur fleiri tilfelli meðhöndluð með brjóst-
holsspeglun. Þessi þróun er athyglisverð og er í
raun öfug við þá þróun sem á sér stað annars stað-
ar. Hlutfallsleg fækkun brjóstholsaðgerða skýrir
einnig mun sem sást á aðgerðar- og legutíma, en
þessi munur var tiltölulega lítill.
Lokaorð
Þessi rannsókn staðfestir að skurðaðgerðir við
sjálfkrafa loftbrjósti eru öruggar aðgerðir og á það
við um bæði opna hefðbundna aðgerð og aðgerð
framkvæmda með brjóstholssjá. Síðarnefndu að-
gerðirnar hafa verið í örum vexti á síðasta áratug,
enda bendir flest til þess að sjúklingarnir hafi
minni verki og ör eftir aðgerðina, útskrifist fyrr af
sjúkrahúsi og séu komnir fyrr til vinnu. En þrátt
fyrir þessa augljósu kosti er ljóst að brjósthols-
speglun er ekki fullkomin aðgerð þar sem allt
að 12% sjúklinga þurfa að fara í enduraðgerð,
aðallega vegna viðvarandi loftleka og síðkom-
ins endurtekins loftbrjósts. Þetta er áhyggjuefni
og finna verður úrræði til þess að bæta árangur
brjóstholsspeglunaraðgerða.
Þakkir
Gunnhildi Jóhannsdóttur skrifstofustjóra á skurð-
deild Landspítala er þökkuð aðstoð við öflun
sjúkraskráa og Helga Sigvaldasyni verkfræðingi
fyrir tölfræðiaðstoð. Rannsóknin var styrkt af
Vísindasjóði Landspítala.
Heimildir
1. Sahn SA, Heffner JE. Spontaneous pneumothorax. N Engl J
Med 2000; 342:868-74.
2. Baumann MH, Noppen M. Pneumothorax. Respirology 2004;
9:157-64.
3. Passlick B, Born C, Haussinger K, Thetter O. Efficiency of
video-assisted thoracic surgery for primary and secondary
spontaneous pneumothorax. Ann Thorac Surg 1998; 65:324-7.
4. Mouroux J, Elkaim D, Padovani B, Myx A, Perrin C,
Rotomondo C, et al. Video-assisted thoracoscopic treatment
of spontaneous pneumothorax: technique and results of one
hundred cases. J Thorac Cardiovasc Surg 1996; 112:385-91.
5. Gupta D,Hansell A,NicholsT, DuongT,Ayres JG,Strachan D.
Epidemiology of pneumothorax in England. Thorax 2000; 55:
666-71.
6. Baumann MH, Strange C. Treatment of spontaneous
pneumothorax: a more aggressive approach? Chest 1997; 112:
789-804.
7. Lang-Lazdunski L, Chapuis O, Bonnet PM, Pons F, Jancovici
R. Videothoracoscopic bleb excision and pleural abrasion for
the treatment of primary spontaneous pneumothorax: long-
term results. Ann Thorac Surg 2003; 75:960-5.
8. Bertrand PC, Regnard JF, Spaggiari L, Levi JF, Magdeleinat P,
Guibert L, et al. Immediate and long-term results after surgical
treatment of primary spontaneous pneumothorax by VATS.
Ann Thorac Surg 1996; 61:1641-5.
9. Ayed AK, Chandrasekaran C, Sukumar M. Video-assisted
thoracoscopic surgery for primary spontaneous pneumothorax:
clinicopathological correlation. Eur J Cardothorac Surg 2006;
29:221-5.
10. Naunheim KS, Mack MJ, Hazelrigg SR, Ferguson MK, Ferson
PF, Boley TM, et al. Safety and efficacy of video-assisted
thoracic surgical techniques for the treatment of spontaneous
pneumothorax. J Thorac Cardiovasc Surg 1995; 109:1198-203;
discussion 203-4.
11. Hatz RA, Kaps MF, Meimarakis G, Loehe F, Muller C, Furst H.
Long-term results after video-assisted thoracoscopic surgery
for first-time and recurrent spontaneous pneumothorax. Ann
Thorac Surg 2000; 70:253-7.
12. Pearson FG, Cooper JD, Deslaurier J, Ginsberg RJ. Thoracic
Surgery. 2nd ed. Philadelphia: Churchill Livingstone; 2002.
13. Melvin WS, Krasna MJ, McLaughlin JS. Thoracoscopic
management of spontaneous pneumothorax. Chest 1992; 102:
1877-9.
14. Waller DA, Forty J, Morritt GN. Video-assisted thoracoscopic
surgery versus thoracotomy for spontaneous pneumothorax.
Ann Thorac Surg. 1994; 58:372-6; discussion 6-7.
Læknablaðið 2007/93 411