Læknablaðið - 15.05.2007, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR / SYKURSÝKI
Algengi (%)
Tfmabil (ár)
Engin gögn tiltæk fyrir þetta tlmabil
Mynd 1. Aldursstaðlað algengi SS2 samkvœmt greiningarskilmerkjum ADA .97 eftir kyni
ásamt 95% öryggismörkum. Aldursbil 45-64 ára. Tímaleitni táknuð með láréttum línum.
LÞS<25 LÞS-29,9 LÞS>30
Mynd 2. Algengi SS2 hjá
þeim sem teljast innan
kjörþyngdar (LPS<25),
þeim sem teljast of þung-
ir (LÞS 25-29,9) oghjá
þeim sem teljast offeitir
(LÞS>30) ásamt 95% ör-
yggismörkum. Aldursbil
45-64 ára.
(95% CI: 1,9-3,9) sem er hækkun um 53%. Munur
á milli algengi SS2 á fyrsta og síðasta tímabilinu
var ekki marktækur hjá konum. Samt sem áður er
tímaleitnin marktæk bæði hjá körlum (p=0,003) og
konum (p=0,001). Marktækur munur var á algengi
sykursýki hjá körlum og konum á tímabilunum
1967-72 (p=0,001), 1985-91 (p=0,011) og 1997-02
(p=0,017) en á tímabilunum 1974-79 og 1979-84
var ekki marktækur munur á kynjum.
Algengi SS2 eykst með auknum aldri sem
veldisvísisfall (exponential curve). Hjá körlum
nærri tvöfaldast algengið fyrir hvern aldursáratug
en algengi SS2 vex hægar með auknum aldri hjá
konum.
Með áður óþekkta sykursýki voru þeir sem
sögðust samkvæmt spurningalista ekki vera
með sykursýki en greindust svo með sykursýki
á blóðsykursprófunum. Með þekkta sykursýki
voru þeir sem sögðust samkvæmt spurningalista
vera með sykursýki. Algengi þekktrar sykursýki á
tímabilinu 1997-02 er 1,6%. Heildaralgengi metið
með WHO’99 greiningarskilmerkjum er 4,7%.
Hlutfall óþekktrar sykursýki er því 0,66 og gildir
því að fyrir hvern einn með þekkta sykursýki eru
tveir sem eru ógreindir.
Mynd 2 sýnir algengi SS2 eftir kyni og líkams-
þyngdarstuðli (LPS). Algengi SS2 hjá þeim sem
teljast of feitir (LÞS>30) er 10,6% (95% CI: 8,6-
12,6) hjá körlum og 7,1% (95% CI: 5,5-8,7) hjá
konum. Munur milli kynja er marktækur hjá öllum
hópunum.
Til þess að athuga áhrif greiningarskilmerkja á
algengi SS2 var algengið fundið út með skilmerkj-
um WHO’85, ADA’97 og WHO’99. Á mynd 3
sést að með WHO’99 greinast flestir og WHO’85
greinir ívið fleiri en ADA’97, en munurinn er ekki
tölfræðilega marktækur. Fyrir tímabilið 1967-72
er munurinn á WHO ’99 og hinum greiningarskil-
merkjunum á mörkum þess að teljast marktækur
(p=0,051).
Við það að skipta úr WHO’85 í ADA’97 lækkar
algengi SS2 að meðaltali yfir allt tímabilið um 6%.
Við það að skipta úr ADA’97 í WHO’99 hækkar
hinsvegar algengi SS2 um 24%, en breytingin úr
WHO’85 í WHO’99 er um 16% hækkun að með-
altali. Þannig að algengi SS2 fyrir fólk á aldrinum
45-64 ára óháð kyni með greiningarskilmerkjum
WHO’99 fyrir tímabilið 1997-02 væri líklega um
4,7% og með WHO ’85 skilmerkjunum um 4,4%.
Umræða
Algengi SS2 er um 3,8% fyrir bæði kynin á aldrin-
um 45-64 ára samkvæmt ADA’97 skilmerkjum og
hækkaði um 50% á rannsóknartímabilinu en væri
um 24% hærri með WHO’99 skilmerkjum eða um
4,7%. Hér á íslandi gildir nú næstum að fyrir hvern
einn með þekkta SS2 eru um tveir ógreindir.
Ljóst er að sykursýki er vaxandi vandamál ekki
bara úti í heimi heldur hérlendis einnig. Algengi
SS2 jókst um 50% á tímabilinu sem skoðað var en
það er mun minna en gerst hefur í öðrum löndum
eins og til dæmis Bandaríkjunum þar sem þessi
þróun hefur verið mun hraðari (18, 19). Einnig
er tíðnin hér á íslandi með því lægsta sem þekk-
ist eins og sést í töflu II þar sem algengi SS2 í
nokkrum löndum er borin saman. Ástæður þess
að algengi SS2 virðist lægra hér á landi eru ekki
að fullu þekktar en breyttar neysluvenjur og aukið
kyrrsetulíf (20) sem er grunnur fyrir vaxandi offitu
er að öllum líkindum sá þáttur sem stuðlar að auk-
inni tíðni SS2.
Algengi SS2 er marktækt hærri hjá körlum
á þremur af fimm tímabilum sem skoðuð voru.
Talið er að fleiri konur en karlar hafi SS2 ef litið
400 Læknablaðið 2007/93