Læknablaðið

Årgang

Læknablaðið - 15.05.2007, Side 35

Læknablaðið - 15.05.2007, Side 35
YFIRLITSGREIN / LOFTBRJÓST Mynd 6. Heimlich-loki. Mynd 7. Kugelbergsnál sem nota má til að tœma loft úr fleiðruholi. lofttæming með nál (31,32,42). Þá er nál (til dæmis Kugelbergsnál®) (mynd 7) stungið í fleiðruholið og loftið sogað út með sprautu (53). Gallinn við þessa meðferð er sá að hún bregst í allt að helm- ingi tilfella (54), sérstaklega hjá eldri sjúklingum og þeim sem eru með stórt loftbrjóst (>2,5 L) (55). Almennt er því lofttæming með nál talin síðri kost- ur en meðferð með kera og sogi (42). Brjóstholskeri er oftast hafður í að minnsta kosti tvo sólarhringa. Þetta er þó umdeilt og sumir fjarlægja kerann fyrr ef loftleki hefur stöðvast (49). Þegar liðnar eru 12-24 klukkustundir án þess að loftleki hafi gert vart við sig er yfirleitt óhætt að fjarlægja kerann. Auðvelt er að sjá hvort Ioftleki er til staðar með því að kíkja eftir loftbólum í vatnslásnum á sogflöskunni þegar sjúklingurinn er látinn hósta. Algengast er að loka fyrir ker- ann áður en hann er fjarlægður (42) en slíkt er ekki nauðsynlegt (56). Síðan er lungnamynd með sjúklinginn í uppréttri stöðu fengin nokkrum klukkustundum síðar. Greinist loftbrjóst ekki á þessum myndum er kerinn fjarlægður. Auðveldast er að fjarlægja kerannn með því að draga hann út um leið og sjúklingurinn hóstar. Daginn eftir eru lungun mynduð og aftur viku síðar. Einnig er æskilegt að fá nýja lungnamynd að mánuði liðnum. Ef sjúklingur er einkennalaus er yfirleitt ekki talin þörf á frekara eftirliti. Þótt ekki sé um stórt inngrip að ræða getur ísetning brjóstholskera haft fylgikvilla í för með sér, eða í allt að fjórðungi tilfella eftir rannsóknum (45,57). Oftast er þó um minniháttar fylgikvilla að ræða, svo sem verki og blæðingar (tafla V). Einnig getur komið fyrir að keranum sé stungið í gegnum þindina og þaðan í lifur eða milta. Endurtekið loftbrjóst og viðvarandi loftleki eru þó algengari fylgikvillar. Til dæmis er talið að í kringum 30% sjúklinga (16-52% eftir rannsóknum) fái loftbrjóst að nýju eftir meðferð með brjóstholskera og er algengast að það greinist 6-48 mánuðum frá upp- haflega loftbrjóstinu (58-61). Tíðni endurtekins loftbrjósts hækkar við hvert endurtekið loftbrjóst Tafla V. Fylgikvillar við ísetningu brjóstholskera. Verkir Blæðing Fleiöruholssýking Röng staðsetning brjóstholskera Lágur blóðþrýstingur Lungnabjúgur (vegna skjótrar þenslu á lunga) (62) og eftir þriðja loftbrjóst eru líkur á end- urteknu loftbrjósti meiri en 50% (5,63). Sýnt hefur verið fram á að ungt fólk og þeir sem reykja eru í aukinni hættu á endurteknu loftbrjósti (59,60). Annar algengur fylgikvilli er viðvarandi Ioftleki og er talið að í kringum þriðjungur sjúklinga (20- 39%) hafi loftleka eftir viku meðferð með brjóst- holskera (32, 64). Þetta hlutfall lækkar óverulega eftir 10 daga meðferð. Flestir brjóstholsskurðlækn- ar telja því loftleka sem varað hefur lengur en 4-7 daga vera ábendingu fyrir skurðaðgerð (sjá nánar síðar) (42, 65, 66). Annað úrræði í meðferð við- varandi loftleka er að sprauta efnum (sclerosing agents) í gegnum kerann sem örva myndun sam- vaxta í fleiðruholinu (chemical pleurodesis). Hægt er að nota ýmis efni, til dæmis mepacrine, tetracykl- ín (67, 68), talkúm (69,70) eða blóð (71). Árangur hjá sjúklingum með loftbrjóst er hins vegar lakari en fyrir önnur meðferðarúrræði (til dæmis vegna fleiðruvökva af völdum krabbameina), og allt að 25% sjúklinga (8-25%) fá endurtekið loftbrjóst innan fimm ára (58, 73). í stað ertandi efna er því frekar mælt með skurðaðgerð hjá sjúklingum með viðvarandi loftleka (8,32,42). Læknablaðið 2007/93 419

x

Læknablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.