Læknablaðið - 15.05.2007, Blaðsíða 15

FRÆÐIGREINAR / SYKURSYKI
gögn voru tiltæk fyrir tímabilið 1992-96. Gögn
Afkomendarannsóknarinnar og Rannsóknar á
ungu fólki mynda síðasta tímabilið. I töflu I er til-
greindur fjöldi þátttakenda eftir kyni og úr hvaða
rannsókn þeir koma, samtals 16.393 einstaklingar.
Allir þátttakendur svöruðu stöðluðum spurn-
ingalista þar sem spurt var um heilsu, lyfjanotkun
og aðra félagslega þætti (15).
Mæliaðferðir
Tekið var háræðablóðsýni úr eyrnasnepli allra ein-
staklinga að morgni eftir föstu frá kvöldinu áður.
Bæði var tekið fastandi sýni og einnig framkvæmt
sykurþolspróf sem fór þannig fram að blóðsykur
var mældur 90 mínútum eftir inntöku á 50g af
glúkósa en greiningarskilmerki miða hinsvegar við
120 mínútur eftir 75g af glúkósa. Sykurþolspróf
var ekki framkvæmt í Afkomendarannsókninni
og Rannsókn á ungu fólki og því eru engar slíkar
mælingar til taks fyrir tímabilið 1997-02. Þar var
fastandi sykur mældur í bláæðasermi.Til þess að fá
sambærileg blóðsykursgildi voru háræðablóðsyk-
ursgildi umreiknuð yfir í samsvarandi gildi fyrir
bláæðasermi. Jafna var fengin fram með línulegri
aðhvarfsgreiningu á 2609 gildispörum úr gagna-
grunni Hjartaverndar þar sem þekkt var bæði gildi
í háræðaheilblóði og bláæðasermi fyrir hvern ein-
stakling. Jafna línunnar er:
Bláæðasermi=0,81+1,05 (Háræðaheilblóð).
Þessi jafna er mjög í samræmi við niðurstöður ann-
arra rannsókna (16).
Mælitækjum og aðferðum sem notuð voru við
framkvæmd mælinganna hefur verið lýst ítarlega
áður (15).
Greiningarskilmerki
Notast er við greiningarskilmerki ADA sökum
þess að á tímabilinu 1997-02 voru ekki fram-
kvæmd sykurþolspróf heldur var sykursýki greind
með fastandi blóðsykurgildum og þar af leiðandi
einungis hægt að styðjast við greiningarskilmerki
ADA. Við samanaburð á greiningarskilmerkjum
var algengi SS2 var metið samkvæmt þremur
greiningarskilmerkjum sem gefin voru út af eft-
irfarandi samtökum:
• WHO árið 1985 (11)
• ADA árið 1997 (9)
• WHO árið 1999 (12)
Ásamt því að nota ofangreind skilmerki voru
þeir taldir hafa SS2 sem samkvæmt spurningalista
sögðust vera með sykursýki, taka töflur við syk-
ursýki eða vera á sérstöku fæði fyrir sykursjúka.
Einnig voru þeir sem notuðu insúlínsprautur og
voru greindir eftir fertugt taldir vera með SS2,
Tafla 1. Þýði.
Tímabil Fjöldi þátttakenda Rannsókn
Karlar Konur
1967-72 3023 3328 Áfangar 1 og II úr Hóprannsókninni
1974-79 1672 1664 Áfangi III úr Hóprannsókninni
1979-84 1091 1298 Áfangi IV úr Hóprannsókninni
1985-91 890 915 Áfangi V úr Hóprannskókninni
1997-02 1176 1336 Afkomendarannsókn og Rannsókn á ungu fólki
Heildarfjöldi 7852 8541
Tafla II. Samanburður á algengi SS2 samkvæmt WH0'99 skilmerkjum í nokkrum
löndum.
Algengi (%)
Þekkt SS2 Óþekkt SS2 Samtals Hlutfall óþekktrar SS2 Aldursbil Ár
ísland 1,6 3,1 4,7 0,66 45-64 1997-02
Svíþjóð (31) 2,6 4,7 7,3 0,64 40-70 1994
Ástralía (32) 5,4 1,9 7,3 0,26 >25 2001-03
írland (33) 7,0 2,2 9,2 0,24 >40 1997-98
BNA (19) 6,6 3,3 9,9 0,33 40-59 1999-02
Spánn (14) 4,0 7,3 11,3 0,65 30-75 1998-99
hinir sem notuðu insúlínsprautur og greindust
yngri en 40 ára voru ekki taldir með því líklegt er
að þeir hafi tegund 1 af sykursýki.
Tölfræði
Til þess að gera öll rannsóknartímabilin sambæri-
leg hvert við annað var beitt beinni aldursstöðlun
þar sem miðað var við aldurskiptingu íslensku
þjóðarinnar fyrir aldurinn 45-64 ára 31. desember
2003. Línuleg aðhvarfsgreining var notuð til þess
að fá út jöfnu til þess að umreikna blóðsykursgildi
í háræðarheilblóði yfir í samsvarandi gildi fyir
bláæðasermi.
Til þess að meta tímaleitni (time trend) var
notað Cochran-Armitage próf (17). Töflræðileg
marktækni var reiknuð með kí kvaðrat prófi.
Marktektarkrafa miðaðist við 5%. Tölfræðileg
úrvinnsla fór fram í Minitab og Microsoft Excel.
Leyfi Persónuverndar er til staðar fyrir rannsóknir
Hjartaverndar.
Niðurstöður
Algengi SS2 hefur á 30 ára tímabili vaxið úr 3,3%
(95% CI: 2,6-4,0) í 4,9% (95% CI: 3,5-5,3) hjá
körlum á aldrinum 45-64 ára sem samsvarar 49%
hækkun (p=0,039, mynd 1). Hjá konum á sama
aldri fór algengið úr 1,9% (95% CI: 1,4-2,5) í 2,9%
Læknablaðið 2007/93 399