Læknablaðið - 15.10.2008, Síða 28

FRÆÐIGREINAR
SJÚKRATILFEL
L I
Mynd 6. Lungnarúm-
málsmæling með köfnunar-
efnistæmingu. Flatarmál
myndarinnar táknar rúm-
mál köfnunarefnis sem tæmt
er úr lungum.
efni og andar þá frá sér köfnunarefni í lækkandi
styrkleika (mynd 5). Með samanburði á upphaf-
legum styrk köfnunarefnis og því magni sem tæm-
ist frá lungum má reikna lungnarúmmálið (mynd
6). Súrefnið dreifist eingöngu til þeirra hluta
lungna sem loft flæðir um og nær ekki til óloftaðra
svæða eins og risablaðra (10). Þessi aðferð mælir
því rúmmál þess hluta lungna sem hefur virkt
loftflæði og gefur því ekki rétta mynd af heildar-
lungnarúmmáli sjúklinga með risablöðrur. Með
þrýstingsaðferð er hins vegar hægt að mæla
heildarrúmmál lofts innan brjósthols en aðferðin
byggir á mældum þrýstingi í munnholi sjúklings í
Mynd 7. Lungnarúmmálsmæling með þrýstingsaðferð í mæliktefa. Myndin er tekin á lungna-
rannsóknarstofu Landspítala í Fossvogi.
lokuðu rými (mynd 7). Út frá þekktu rúmmáli og
mældum loftþrýstingi í mæliklefa má þá reikna
heildarlungnarúmmál sjúklings. Með því að draga
rúmmál sem fæst með köfnunarefnistæmingu
frá rúmmáli sem mælist með þrýstingsaðferð er
hægt að reikna rúmmál óloftaðra hluta lungna,
eins og til dæmis risablöðru. í þessu tilfelli reynd-
ust rúmmálsmælingar á blöðrunum með önd-
unarmælingum (2,9 L) og tölvusneiðmyndum
(3,2 L) mjög áþekkar. Mismunurirm (10%) stafar
líklega af skekkju í lungnarúmmálsmælingu með
köfnunarefnistæmingu. I risablöðrunni getur hafa
verið til staðar eitthvert loftflæði sem veldur því
að rúmmál blaðranna er vanmetið með öndunar-
mælingunum. Auk þess getur mæling á lokastyrk
köfnunarefnis verið ónákvæm og valdið skekkju í
útreikningum (10).
Oft er ekki þörf á sértækri meðferð við risa-
blöðrum og sjúklingum einungis fylgt eftir (1, 8).
Ef einkenni eða fylgikvillar (til dæmis loftbrjóst,
sýkingar eða blæðingar) gera vart við sig er hins
vegar mælt með því að fjarlægja blöðrurnar með
skurðaðgerð. Einnig er mælt með skurðaðgerð
óháð einkennum ef blöðrur ná yfir meira en 50% af
rúmmáli lungans, svo fremi sem aðrir hlutar lung-
ans séu vel starfhæfir og sjúklingurinn talinn þola
svæfingu og aðgerð. Þetta var raunin í okkar til-
felli. Skurðaðgerð er hins vegar ekki talin koma að
notum hjá einkennalausum sjúklingum með minni
blöðrur (2,4,11-13). Þegar blöðrumar eru fjarlægð-
ar minnkar þrýstingur á aðliggjandi lungnavef
þannig að rúmmál starfhæfs lungna-vefs eykst.
Einnig minnkar lungnarúmmál sem ekki nýtist til
loftskipta (2, 4,14,15). Þetta sást greinilega í okkar
tilfelli því að eftir að blöðrurnar voru fjarlægðar
reyndist hverfandi munur á mældu lungnarúm-
máli með þrýstingsaðferð og köfnunarefnistæm-
ingu (tafla I). Auk þess litu tölvusneiðmyndir og
lungnamyndir nánast eðlilega út.
Til eru nokkrar mismunandi tegundir skurð-
aðgerða á risablöðrum. Fleygskurður og blaðnám
í gegnum brjóstholsskurð (thoracotomy) em
algengastar (4,15). Ef fjarlægja þarf í sömu aðgerð
blöðrur úr báðum lungum kemur til greina að
komast að lungunum í gegnum bringubeinsskurð.
Einnig er í völdum tilvikum hægt að gera þessar
aðgerðir með aðstoð brjóstholssjár (video-assisted
thoracoscopic surgery, VATS) (4, 11, 15). Áhætta
við skurðaðgerð er tiltölulega lítil en eykst ef
sjúklingur hefur útbreidda lungnaþembu (1, 2,
14). Algengasti fylgikvilli aðgerðar er viðvarandi
loftleki. Þess vegna er oft gerð fleiðmlíming (til
dæmis með talkúmi) í lok aðgerðarinnar til að
fyrirbyggja loftleka, líkt og gert var í þessu tilfelli
(11). Flestir sjúklingar finna fyrir minni mæði eftir
aðgerðina og öndunarmælingar færast í eðlilegra
676 LÆKNAblaðið 2007/93