Læknablaðið - 15.11.2009, Blaðsíða 11

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Kostnaðarvirknigreining
á meðferð við nýrnabilun
á lokastigi
Tinna Laufey
Ásgeirsdóttir1
hagfræðingur
Gyða
Ásmundsdóttir3
viðskiptafræðingur
María
Heimisdóttir3
læknir
Eiríkur
Jónsson4
þvagfæraskurðlæknir
Runólfur
Pálsson25
nýrnalæknir
Lykilorð: lokastigsnýrnabilun,
skilunarmeðferð, ígræðsla nýra,
kostnaðarvirkni.
1Hagfræðideild,
2læknadeild HÍ, 3hag- og
upplýsingasviði, 4þvagfæra-
skurðlækningaeiningu,
5nýrnalækningaeiningu
Landspítala.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
María Heimisdóttir, hag- og
upplýsingasviði, Landspítala
Eiríksgötu 5,105 Reykjavík.
mariahei@landspitali.is
Ágrip
Tilgangur: Nýmabilun á lokastígi krefst lífs-
nauðsynlegrar og kostnaðarsamrar meðferðar,
annaðhvort skilunar eða ígræðslu nýra. Tilgang-
ur þessarar rannsóknar var að bera saman
kostnaðarvirkni ígræðslu nýra og skilunar-
meðferðar á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Við mat á kostnaði og
virkni meðferðar var notast við skrá nýrna-
lækningaeiningar, sjúklingabókhaldskerfi og
kostnaðarkerfi Landspítala, upplýsingar frá
Sjúkratryggingum Islands um greiðslur vegna
nýrnaígræðslna á Ríkisspítalanum í Kaupmanna-
höfn og erlendar rannsóknir á lifun og lífsgæðum
sjúklinga. Allur kostnaður var reiknaður á
verðlagi ársins 2006 og við núvirðingu var miðað
við lægstu vexti íbúðalánasjóðs það ár.
Niðurstöður: Kostnaður við ígræðslu nýra frá
lifandi gjafa í Danmörku var meiri en þegar
ígræðslan fór fram hérlendis eða 6.758.101 krónur
samanborið við 5.442.763 krónur. Kostnaður við
hvert lífsgæðavegið lífár sem ávinnst við ígræðslu
nýra frá lifandi gjafa var 2,5 milljónir króna en 10,7
milljónir í tilviki skilunar.
Ályktanir: Kostnaður við ígræðslu nýra frá lifandi
gjafa er innan þeirra marka sem nágrannaþjóðir
hafa miðað við sem ásættanlegan kostnað við
lífsnauðsynlega meðferð. Það er ódýrara að
ígræðsluaðgerðimar fari fram hérlendis en í
Danmörku. Kostnaður við hvert lífár sem vinnst
með ígræðslu nýra er mun lægri en með skilun
og er fjölgun nýrnaígræðslna því augljóslega
hagkvæm.
Inngangur
Nýrnabilun er vaxandi heilbrigðisvandi á
Vesturlöndum og hefur í för með sér mikla byrði
og kostnað fyrir sjúklinga, fjölskyldur þeirra og
samfélagið í heild. Lokastigsnýmabilun krefst
umfangsmikillar meðferðar, annaðhvort skilunar
eða ígræðslu nýra. Skilunarmeðferð beinist að því
að fjarlægja úrgangsefni, sölt og vökva er safnast
fyrir í líkamanum vegna nýrnabilunarinnar
og eru tvær aðferðir, blóðskilun og kviðskilun.
Igræðsla nýra er kjörmeðferð við lokastigsnýrna-
bilun því hún þrefaldar lífslíkur sjúklinga
samanborið við skilunarmeðferð1 og hefur aukin
heilsutengd lífsgæði í för með sér.2'4 Margir
sjúklingar eiga þó ekki kost á ígræðslu nýra, meðal
annars vegna takmarkaðs framboðs gjafanýrna.
Lengi vel fengust nýru einkum frá látnum gjöfum
en undanfarin ár hefur lifandi gjöfum fjölgað
mjög.
Frá því skilunarmeðferð hófst á íslandi
árið 1968 hefur sjúklingum sem hefja meðferð
vegna lokastigsnýmabilunar fjölgað jafnt
og þétt.5 Nýgengi og algengi meðferðar við
lokastigsnýrnabilun er þó mun lægra hér en
víðast á Vesturlöndum.6 í árslok 2006 var
algengið 530,2 á milljón íbúa samanborið við
700-800 á milljón íbúa á Norðurlöndum" og 1626
á milljón íbúa í Bandaríkjunum.7 Undanfarin ár
hafa rúmlega 60% þeirra sem njóta meðferðar
vegna lokastigsnýmabilunar hérlendis verið með
ígrætt nýra og er þetta hlutfall eitt hið hæsta í
Evrópu." Um 70% ígræddra nýrna hafa komið
frá lifandi gjöfum og er það með því hæsta sem
þekkist. Tveir þriðju skilunarsjúklinga hafa verið
í blóðskilun og þriðjungur í kviðskilun síðustu
ár. Igræðslur nýrna í íslenska sjúklinga voru
einungis gerðar erlendis þar til í desember 2003
er byrjað var að framkvæma þessar aðgerðir á
Landspítala. Hérlendis eru þó eingöngu gerðar
ígræðslur nýrna frá lifandi gjöfum og kemur
skurðlæknir frá Bandaríkjunum til að framkvæma
aðgerðirnar. Igræðslur nýrna frá látnum gjöfum
hafa frá árinu 1997 farið fram á Ríkisspítalanum
í Kaupmannahöfn. Nýrnaígræðslum fjölgaði eftir
að farið var að framkvæma þær hér á landi, úr
fimm á ári að meðaltali á árunum 1999-2003 í 14
árið 2005 og 15 árið 2006. Þessi tvö ár fengust 19
nýru frá lifandi gjöfum og 10 frá látnum gjöfum.
Það kann þó að hafa haft áhrif að sjúklingum í
meðferð vegna lokastigsnýrnabilunar fjölgaði um
tæp 44% á árunum 2000-2006 (skrá nýrnalækninga,
Landspítala).
LÆKNAblaðið 2009/95 747