Læknablaðið - 15.04.2010, Page 11

Rut Skúladóttir1
læknanemi
Guðrún Nína
Óskarsdóttir1
læknanemi
Helgi J.
ísaksson2
meinafræðingur
Steinn
Jónsson13
lungnalæknir
Húnbogi
Þorsteinsson1
læknanemi
Tómas
Guðbjartsson14
brjóstholsskurðlæknir
Lykilorð: lungnakrabbamein,
skurðaðgerðir, blaðnám,
ábendingar, fylgikvillar,
skurðdauði.
’Læknadeild HÍ,
2rannsóknarstofu
í meinafræði,
3lungnadeild, 4hjarta-
og lungnaskurðdeild
Landspítala.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Tómas Guðbjartsson,
hjarta- og lungnaskurðdeild
Landspítala Hringbraut,
101 Reykjavík.
tomasgud@landspitali. is
FRÆÐIGREINAR
RANNSOKNIR

Fylgikvillar blaðnámsaðgerða
við lungnakrabbameini á Islandi
1999-2008
Ágrip
Inngangur: Lungnakrabbamein er annað algeng-
asta krabbamein á íslandi og það sem dregur
flesta til dauða. Skurðaðgerð er helsta meðferðin
og langoftast er beitt blaðnámi. Markmið
þessarar rannsóknar var að kanna ábendingar og
snemmkomna fylgikvilla blaðnáms á Islandi.
Efniviður og aðferðir: 213 sjúklingar sem gengust
irndir blaðnám vegna lungnakrabbameins á
árunum 1999-2008. Kannaðar voru ábendingar,
fylgikvillar, æxlisgerð og TNM-stigun. Aðhvarfs-
greining var notuð til að meta áhættuþætti
fylgikvilla.
Niðurstöður: 85 sjúklingar (40%) greindust fyrir
tilviljun en aðrir vegna einkenna sjúkdómsins.
Kirtilmyndandi krabbamein (62%) og flögu-
þekjukrabbamein (29,1%) voru algengust. Flestir
greindust á stigi I (59,6%) og stigi II (17,8%),
7% á stigi IIIA og 14,8% á stigum IIIB-IV.
Miðmætisspeglun var gerð hjá 13,6% sjúklinga fyrir
blaðnám. Meðalaðgerðartími var 128 mínútur og
blæðing í aðgerð 580 ml. Sextán sjúklingar (7,5%)
fengu alvarlega fylgikvilla og 36 (17%) minniháttar
fylgikvilla, oftast lungnabólgu (6,1%) og gáttatif/
flökt (6,1%). Tólf sjúklingar þurftu enduraðgerð,
tveir vegna fleiðruholssýkingar og einn vegna
berkjufleiðrufistils. Eldri sjúklingar með hátt ASA-
skor og langa reykingasögu voru í aukinni hættu á
að fá fylgikvilla eftir aðgerð. Legutími eftir aðgerð
var 10 dagar (miðgildi). Enginn sjúklingur lést
<30 daga frá aðgerð en tveir (0,9%) <90 daga frá
aðgerð.
Ályktun: Skammtímaárangur blaðnámsaðgerða
vegna lungnakrabbameins er góður hér á landi
samanborið við aðrar rannsóknir.
Inngangur
Lungnakrabbamein er annað algengasta krabba-
mein á íslandi og það krabbamein sem dregur
flesta til dauða.1 Árlega greinast hér á landi um
130 einstaklingar en aldursstaðlað nýgengi á
árunum 2002-2006 var 31,4/100.000 hjá körlum og
30/100.000 hjá konum.2
Helsta meðferð til lækningar er skurðaðgerð
og á hún fyrst og fremst við um staðbundið
lungnakrabbamein önnur en smáfrumukrabba-
mein, á stigum I og II og í völdum tilfellum á stigi
IIIA.3' 4 Á þessu eru einstaka undantekningar,
og þá helst þegar um er að ræða stök meinvörp
í heila eða nýrnahettu.5 í Evrópu hefur hlutfall
sjúklinga sem gangast undir skurðaðgerð vegna
lungnakrabbameins verið lægra (10-20%), en víða
í Bandaríkjunum þar sem það nálgast 30%.6 Stór
hluti sjúklinga læknast þó ekki af sjúkdómnum
þrátt fyrir skurðaðgerð, til dæmis eru aðeins tveir
af hverjum þremur sjúklingum á stigi I lifandi
fimm árum frá aðgerð,7- 8 og eru flest dauðsföll
vegna fjarmeinvarpa.8
Hefðbundin skurðaðgerð við lungnakrabba-
meini er blaðnám.1 Komist er að lunganu á
milli rifja og lungnablaðið fjarlægt í heild sinni
ásamt eitlum í lungnarót. Einnig eru tekin sýni
úr miðmætiseitlum til stigunar. Fylgikvillar
eru tiltölulega algengir eftir blaðnám,9- 10 enda
margir sjúklinganna með reykingatengda sjúk-
dóma, svo sem langvinna lungnateppu og
kransæðasjúkdóma. Ef lungnastarfsemi sjúklings
leyfir ekki blaðnám er mögulegt að framkvæma
fleyg- eða geiraskurð (wedge/segmentectomy) þar
sem aðeins hluti lrmgnablaðsins er fjarlægður.3-4
Ókostur við þessar aðgerðir er að tíðni endurtekins
krabbameins er þrefalt hærri en við blaðnám.11
Því er leitast við að fjarlægja allt lungnablaðið
sé það hægt. Brottnám alls lungans er þó aðeins
gert í undantekningartilfellum við stór og mið-
læg æxli, enda fylgikvillar lungnabrottnáms
helmingi algengari en eftir blaðnám.12 Árangur
skurðaðgerða við lungnakrabbameini hefur
lítið verið rannsakaður á íslandi. Því voru í
þessari rannsókn kannaðar ábendingar, stigun og
fylgikvillar við blaðnámsaðgerðir á íslandi á 10
ára tímabili.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin er afturskyggn og nær til 213
sjúklinga sem gengust undir blaðnám frá 1. janúar
1999 til 31. desember 2008 við lungnakrabbameini
LÆKNAblaðið 2010/96 243